حال و هوای آذربایجان غربی در شب‌های محرم؛ روضه‌های خانگی به یاد شهادت مظلومانه امام حسین (ع)+تصاویر
با آغاز ماه محرم شهر حال و هوای خاصی به خود می‌گیرد و با یک تلنگر کوچک اشک از چشمان کوچک و بزرگ جاری می‌شود بیرق‌های عزا بر دیواره‌های شهر آویزان شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، محرم نخستین ماه از ماه‌های دوازده گانه قمری و یکی از ماه‌های حرام است که در دوران جاهلیت و نیز در اسلام جنگ در آن حرام بوده ولی با قتل ناجوانمردانه و ظالمانه امام حسین (ع) و اهل‌بیتشان در این ماه شیعیان و مسلمانان هرساله به یاد سالار شهیدان به عزاداری می‌پردازند.
از اول ماه محرم تا تاسوعا و عاشورای حسینی هر شب مردم عزادار ارومیه با حضور در مساجد، حسینه ها و نیز خیابان‌ها با برگزاری آیین‌هایی ازجمله آیین زنجیرزنی که به‌صورت سه ضرب ویژه این منطقه است عزاداری می‌کنند و باگذشت قرن‌ها از وقوع واقعه عظیم کربلا هنوز عشق و ارادت مردم به‌خصوص شیعیان به امام حسین (ع) ذره‌ای کم نشده بلکه هرسال صفوف دسته‌های زنجیرزنی در شهرستان ارومیه طویل‌تر می‌شود.
ایستگاه‌های صلواتی چای و خرما، حضور در خیابان‌ها و تشکیل دسته‌های زنجیرزنی و دسته زنی، برگزاری محافل عزاداری ویژه بانوان از دیگر مراسم مردم ارومیه در شب‌های محرم است که به این شب‌ها شور و نوای خاصی بخشیده ودل‌ها را هوایی کرده است.
آئین‌های عزاداری ماه محرم همه‌ساله در سراسر ایران با شور و شوق خاص مردم برگزار می‌شود و عاشقان آن حضرت ارادت و تجدید میثاق خود را هرسال در قالب عزاداری مستحکم‌تر می‌کنند این ماه که اثبات عشق و ارادت به سید و سالار شهیدان است در جای‌جای ایران اسلامی به شکل‌های مختلف انجام می‌شود.
در مناطق گوناگون آذربایجان غربی، سنت‌های سوگواری ماه محرم تا حدی با یکدیگر متفاوت است در اغلب مناطق آذربایجان از اول محرم تا روز تاسوعا،معمولاً شب‌ها به عزاداری می‌پردازند که این عزاداری‌ها در هیئت‌ها و فضای باز یا در مساجد و فضای مسقف در صف‌های منظم به‌صورت زنجیرزنی و سینه‌زنی انجام می‌گیرد.
یکی از مظاهر مدیریت سنتی و مذهبی در میان مردم شهرها و روستاها آذربایجان غربی، مدیریت دسته باشی ها (سردسته‌ها) در هیئت‌های مذهبی و عزاداری است که به شکل سنتی و بسیار منظم و مؤثر در مکان‌ها و مراسم عزاداری و سوگواری متجلی می‌شود دسته باشی ها افرادی سرشناس، معتمد و متدینی هستند که داوطلبانه و یا بارأی و نظر مردم به ایفای وظیفه و نقش خودمی‌پردازند مسئولیت هماهنگی برنامه‌های عزاداری هر دسته زنجیرزنی و مدیریت آن به‌طور داوطلبانه و خودجوش بر عهده این افراد است این افرادبه‌عنوان دست‌اندرکاران امور مختلف هیئت‌های مذهبی و زنجیرزنی تلقی می‌شوند که اسباب و لوازم موردنیاز برای اجرای مراسم عزاداری را فراهم کرده و مکان، مسیر و نظم و انضباط دسته‌های عزادار خود را مشخص می‌کنند.
علاوه بر مساجد محلات، زیارت گاه‌ها در قالب امامزاده‌ها، قبرستان‌ها و مزار شهدا نیز ازجمله مکان‌های برگزاری مراسم ماه محرم هستند که دسته‌های عزادار طی روزهای تاسوعا، عاشورا و سومین روز شهادت حضرت امام حسین (ع) در این مکان‌ها به برگزاری مراسم عزاداری و زنجیرزنی می‌پردازند.
یکی از مؤلفه های محرم در آذربایجان غربی زنجیرزنی است که عموماً زنجیر در میان عزاداران به شیوه یک دست بر شانه‌ها نواخته می‌شود زنجیرزنان هنگام استفاده از زنجیر در دو صف قرارگرفته و حرکت پاها نیز مشابه حرکت دسته‌جات است به‌این‌ترتیب که دو قدم به جلو و در هر قدم یک ضرب نواخته شده و عزاداران پشت سر هم قرار می‌گیرند ولی در ضربه سوم عزاداران هر دو صف مقابل و روبه روی‌هم قرار می‌گیرند.
معمولاً مراسم دهه اول محرم به برگزاری مجالس عزاداری و روضه خوانی و سخنرانی اختصاص می‌یابد که در شب‌های اول ماه محرم برگزار می‌شود اکثر این مجالس عزاداری، در مساجد و در قالب دسته‌های زنجیرزنی شکل‌گرفته ونوحه‌خوان‌ها با خواندن نوحه‌های مربوط به هرروز از ماه محرم در سوگ سالار شهیدان و اهل‌بیت عزاداری می‌کنند.
گاهی دسته‌های عزاداری شبانه در کوچه‌های محلات، حرکت کرده و به عزاداری می‌پردازند دسته‌های زنجیرزنی شهر ارومیه به‌عنوان یکی از کانون‌های بزرگ عزاداری هم طی دهه اول ماه محرم معمولاً از روزهای اول و دوم به راه می‌افتنداین دسته‌ها مجموعه‌ای از مردان، جوانان و کودکانی هستند که معمولاً" در دو ردیف یا دسته عزاداری سازمان می‌یابند که برای نشانه عزادار بودن پیراهن سیاه معمولی یا کمی بلند پوشیده و برخی نیز دستمال سیاهی به نام (باش قَرَه سی) بر سر می‌بندند.
عزاداری در سطح استان طی روز نهم ماه محرم تاسوعا از اوایل صبح و بعد ازبرآمدن آفتاب شروع می‌شود ابتدا برای لحظاتی در مساجد و پس‌ازآن اوایل صبح در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر و محدوده روستاها انجام می‌گیرد و نوحه‌های این روزبه ذکرهای مربوط به جانبازی‌ها و فداکاری‌های حضرت ابوالفضل عباس اختصاص دارد.
دسته‌های عزاداری زنجیرزنی پس از آرایش و تشکیل دسته‌ها و قبل از حرکت به‌سوی خیابان‌های اصلی شهر و کوچه های محلات و مقابل مسجد محله زنجیرزنی می‌کنند در روستاها هم، عزاداران با توجه به کوچک بودن مکان و بافت روستایی در کوچه‌ها به عزاداری می‌پردازند خانواده‌ها و افرادی که طی این ایام نذر و حاجت شان قبول‌شده باشد، صبح روز تاسوعا برای دسته‌های زنجیرزنی صبحانه می‌دهند، که اغلب شامل نان و پنیر یا کره و عسل است برخی ازخانواده‌ها ممکن است گوسفندی را پیش پای عزاداران قربانی کند و یا برای ادای نذر و نذورات خود مانند غذای آماده، به خیابان‌ها و کوچه‌های محلات دیگر بروند و آن‌ها را در بین عزاداران احسان کنند.
مراسم روز عاشورا در بین مردم آذربایجان غربی از اهمیت و کرامت زیادی برخوردار بوده فلذا از اولین ساعات صبح این روز عزاداران خود را برای برپایی مراسم عزاداری آماده می‌کنند و تمام مغازه‌های بازار و شهر تعطیل می‌شود و کسبه و تجار از فعالیت‌های روزانه خود دست می‌کشند، چراکه اغلب آن‌ها از پرداختن به‌کار و فعالیت در این روز را بدیمن و نامیمون می‌دانند.
از مهم‌ترین مراسم عزاداری در بین مردم شهرها و روستاهای بررسی‌شده،زنجیرزنی است که مانند ایام قبل، از مساجد محلات، کوچه و خیابان‌های اطراف شروع می‌شود ابتدا صبح دسته‌های زنجیرزنی در مساجد محلات و مناطق مختلف، اعم از شهر یا روستاها حاضرشده و با زنجیرزنی و ندای آرام‌آرام حسین وای، حسین وای، مراسم عزاداری خود را شروع می‌کنند در داخل شهرها نیز هردسته، درواقع نماینده یکی از مساجد یا محله‌ای از محلات شهر بوده و در روستاها هم، اغلب به لحاظ تعداد اندک جمعیت یک دسته تشکیل می‌شود.
یکی از عزاداری های روز عاشورا و تاسوعا در شهرهای آذربایجان‌غربی، شرقی و اردبیلدسته‌های «شاخسی، واخسی» معروف است که با مرثیه‌ها و آداب خاصی برگزار می‌شود دسته‌های عزاداری «شاخسی، واخسی» (شاه حسین، وای حسین)، بنابر سنت دیرینه آذربایجانیان، همه ساله از دهه آخر ماه ذیحجه، فعالیت خود را شروع می‌کنند.
ازجمله مراسم ظهر روز عاشورا، تعزیه‌خوانی و شبیه‌خوانی است که نمایش گونه‌ای، از واقعه کربلا است و یکی از کانون‌های مهم این مراسم در شهر ارومیه مقابل" مسجد مهدی القدم " است که مردم محله و سایر دوستداران اهل‌بیت شاهد برگزاری شبیه‌خوانی اباعبدالله الحسین هستند.
روز عاشورا روز تجلی میثاق مردم با امام حسین (ع) و قیام خونین وی بوده و مردم عادی به طرق مختلف ازجمله: نذر و قربانی، احسان چایی، شربت و آش های محلی، ساری شیلهَ (شله‌زرد که در سال‌های اخیر معمول شده است) در خدمت عزاداران حسینی هستند.
گزارش از زهرا بخشی
انتهای پیام/ش
