زیورآلات سنتی؛ ناگفته‌هایی از صنایع‌دستی کهن کردستان
زیورآلات سنتی در استان کردستان برخاسته از ذوق، سلیقه و روحیات مردم این خطه از کشور بوده و قدمت این هنر دستی به چندهزار سال پیش می‌رسد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، زیورآلات سنتی کردستان برخاسته از ذوق، سلیقه و روحیات مردم این خطه از کشور بوده و قدمت این هنر دستی به چندهزار سال پیش می‌رسد؛ هنرمندان این دیار از دیرباز از قراضه‌های مس، ورشو و برنز انواع زیورآلات همچون گردنبند، دستبند، سربند، لاسره و پشت سره، سینه ریز، لوله، النگو، انگشتر و گوشواره در اشکال مختلف که عموماً طرح و شکل محلی داشته، تولید کرده و زنان کردستانی همراه با پوشش لباس محلی خود از هنر صنعتگران محلی استفاده می‌کنند.
زیورآلات سنتی قدمتی به تاریخ مادها دارد به‌گونه‌ای که مادها با استقرار در زیویه سقز و هگمتانه (همدان امروزی) و با شکل گرفتن تمدن، فرهنگ و آداب و رسوم از این زیورآلات استفاده می‌کردند. زنان کردستان نیز در گذشته نه چندان دور به‌طور سنتی همراه با لباس محلی خود، زیورآلات ساخت صنعتگران محلی را استفاده کرده‌اند. جنس این زیورها عموماً از آلیاژهای برنج و ورشو بوده که با نقره آبکاری می‌شوند، اما گاهی بعضی قطعات آنها از مس ساخته می‌شد که به‌دلیل هزینه بالای ساخت، سختی کار و مشکل رقابت با زیورآلات وارداتی، امروزه این اشیا کمتر از پیش ساخته می‌شود.
گرچه هنوز می‌توان زیورآلات را در بازارهای قدیمی شهر سنندج و بقیه شهرهای استان کردستان یافت و برخی از زنان کُرد از چنین زیورآلاتی استفاده می‌کنند اما رفته رفته این هم به فراموشی سپرده می‌شود.
«محمد محمدی» یکی از پیشکسوتان و استادکاران قدیمی تولید زیورآلات محلی در سنندج، دارای 66 سال سن که بنا به گفته خود 48 سال از عمرش را صرف ساخت زیورآلات سنتی کرده است؛ وی در سال 1348 و از دوران نوجوانی در کنار «بابای زرگر» استاد خویش، کار ساخت زیورآلات سنتی را آغاز کرده و بعد از 5 سال شاگردی در محضر این استاد بزرگوار نهایتاً در سال 1357 کار خود را با راه‌اندازی مغازه‌ای در دل بازار سنندجی به صورت مستقل و حرفه‌ای آغاز کرده و هنوز با گذشته این همه سال به‌دلیل علاقه وافر به این شغل و با وجود سختی‌های فراوان در این راه با دستان توانمند خویش آلیاژهای مختلف را جلا داده و به آنها طرح و جان می‌بخشد.
محمدی هنرمند سنتی‌کار سنندجی در رشته صنایع دستی به عنوان هنرمند برگزیده کشور انتخاب شده و در جشنواره‌های مختلف کشوری به میزبانی تهران، اهواز و دیگر شهرهای کشور که از طرف میراث فرهنگی دعوت بوده، شرکت و مقام نخست اکثر این جشنواره‌ها را نصیب خود کرده و هم‌اکنون دارای چندین لوح تقدیر و افتخار استانی و مدارک میراث فرهنگی، صنایع دستی و فنی و حرفه‌ای است و تاکنون نمایشگاه‌های متعددی را در سطح استان برپا کرده است.
این هنرمند سنندجی به خبرنگار تسنیم گفته است: هیچ کاری را از روی نقشه درست نکرده و هر طرح و نقشه‌ای که به ذهنم بیاید را بر روی آلیاژها پیاده و نهایتاً طرحی جدید از زیورآلات ایجاد می‌کنم و تمام مراحل از طرح تا ساخت و آبکاری را بدون دستگاه و با استفاده از دست انجام می‌دهم.
از استاد محمدی در خصوص مواد به کار رفته برای بیشتر این زیورآلات سنتی سؤال پرسیدیم که در پاسخ گفت: اکثر زیورآلات از جنس برنج، مس و ورشو با روکش نقره هستند که برای آبکاری آنها ابتدا نقره را همراه با تیز آب و سیانور مخلوط کرده و طی فرآیندی طاقت فرسا و زمانی که محلول به غلظت مورد نظر رسید، زیورآلات را با آن شستشو می‌دهیم.
وی گفت: زیورآلات سنتی در استان کردستان و بالاخص شهر سنندج از جمله صنایع دستی با قدمت طولانی و از پیشینه‌ای کهن برخوردار است که مسافران و گردشگران به‌دلیل ظرافت کاری این هنردستی سنتی، به‌خوبی اتز آن استقبال می‌کنند.
استاد محمدی از کارهایی که با ذوق و سلیقه می‌سازد، می‌گوید: دکمه و دولاو، دور سوخمه، پابه‌ند، دستبند، پاموره، چه‌چه‌وانه، قولوانه (بازوبند)، ملوه نک (جای دعا)، گردنبند، شیلانه، کلاه فیس، لاسه‌ری، به‌رسه‌ره، پشت سه‌ر، عاشق بند، زیرچانه، کمربند سنتی و یا به‌رپشتوین از جمله کارهایی است که با مهارت، ظرافت، زیبایی، ابتکار، ذوق و سلیقه هرچه تمام‌تر آنها را برای مراسم‌های شادی نظیر مولودی‌خوانی و عروسی می‌سازم.
وی با شوق از علاقه‌اش به این هنر گفت: دوست دارم 24 ساعته بر روی زیورآلات کار کنم و با اینکه قریب به نیم قرن مشغول این کار هستم حتی یک بار هم از کار خودم پشیمان نشده‌ام چراکه عشق و علاقه زیادی پشتوانه کارم است به طوری‌که این هنر را در اختیار 3 فرزند خود که هم‌اکنون هریک استادکاران ماهری در زمینه ساخت زیورآلات هستند، قرار دادم.
استاد محمدی بیان کرد: تنوع و هماهنگی زیورآلات سنتی در پوشاک زنان کُرد زیبایی آن را دو چندان می‌کند چراکه این آویزه‌های زیبا نمادی از فرهنگ کُرد و کردستان را رقم می‌زند.
به گفته وی در چند سال گذشته مردم کردستان این زیورآلات سنتی را در کشور عراق با هزینه‌های بیشتری می‌‌خریدند اما خوشبختانه با احیا کردن این هنر سنتی، زیورآلات با کمترین قیمت و بالاترین کیفیت در استان تولید می‌شود.
وی تاکید کرد: از صنایع دستی و میراث فرهنگی استان خواهشمندم با حمایت خود سعی در زنده نگه داشتن فرهنگ غنی کردستان داشته باشند تا این هنر ارزنده از بین نرود و زمینه صادرات آنها به کشورهای دیگر فراهم شود.
استاد محمدی همچنین خواستار تلاش مسئولان برای معرفی هنر زیورآلات سنتی استان کردستان در بازارهای جهانی به خصوص کشورهای منطقه شد و گفت: با توسعه صنعت ساخت زیورآلات سنتی و صادرات آن به کشورهای مختلف دنیا می‌توان از پیامدهای آن در زمینه بازاریابی و توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال بهره‌مند شویم.
انتهای پیام/485/ش
