"کرونا" چطور نیازهای جدید سیستم آموزشی کشور را عیان کرد؟!

 به گزارش  خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ نعمت‎الله موسی‎پور همکار پژوهشکده خانواده پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و استاد دانشگاه فرهنگیان در یادداشتی با موضوع ویروس کرونا و فرانیازهای ما به بررسی اینترنت و تربیت در مدنیت کرونایی پرداخته است.

او در در بخشی از این یادداشت تاکید کرده است: نظام تربیت و برنامه درسی که امید می‎رود موقعیت را برای دستیابی ابناء ملت به مراتبی از حیات طیبه فراهم کند، در شرایط کنونی تنها بر بستر اینترنت می‎تواند عمل کند. اکنون زمانی است که سرنوشت دو صنعت مشکل حیات بشر یعنی تربیت و سیاست، درهم پیوند خورده است. تربیت به اینترنت نیازمند است و حکومت از آن بیمناک. نبود اینترنت با فقر تربیت همراه خواهد شد و وجود آن ممکن است با خطاهای ملت آمیخته شود.

مشروح این یادداشت بدین شرح است:

بحث از نیازهای انسان دارای قدمت است. در میان کسانی که در این موضوع اعلام نظر کرده‎اند، نظریه آبراهام مازلو از پذیرش بسیاری در میان مردم و مدیران برخوردار شده است و توانسته به قضاوت‎ها و تصمیم‎ها به شکل آشکاری جهت دهد.

اکنون در شرایطی قرار گرفته‌ایم که یک بار دیگر نقش حکومت‎ها و تصمیم آنها در زندگی روزمره، بسیار بارز و آشکار شده است. این نقش با حضور ویروس کرونا بیشتر فهمیده شد. شرایطی را تجربه می‎کنیم که یک مثلث ارتباطی برای فهم رابطه ملت ـ دولت ـ کرونا می‎توان ترسیم کرد. عمل مردم برای مقابله با ویروس بی‎مهاری که حیاتشان را تهدید می‎کند، وابسته به اطلاعاتی است که حکومت از وجود و اثر آن ارائه و تصمیماتی است که درارتباط با آن اتخاذ می‎کند. اگر این اطلاعات و نوع درخواست‎های مبتنی بر آن دقیق و درست باشد، رفتار مردم هم در خدمت مقابله قرار می‎گیرد و اگر غیر این باشد، همه چیز به خطر می‎افتد.

در این شرایط، فهم حاکمان از نیازهای اساسی مردم مهم است. این فهم، تصمیمات آنان را متاثر می‎کند. چه چیز اکنون نیاز اساسی ملت است؟ در آنچه مازلو آنها را نیازهای اساسی نامید، تردید نداریم؛ یعنی نیازهای زیستی در بنیاد سلسله‌مراتب قرار دارند و تا زمانیکه قدری ارضا گردند، بیشترین تأثیر را بر رفتار فرد میگذارند. نیازهای زیستی نیازهای آدمی برای حیات خود هستند و شامل: خوراک، پوشاک، غریزه جنسی و مسکن می‎شوند. تا زمانیکه نیازهای اساسی برای فعالیت‌های بدن به حد کافی ارضاء نشده‌اند، عمده فعالیت‌های شخص متمرکز بر این سطح بوده و بقیه نیازها انگیزش کمی ایجاد خواهند کرد.

نیازهای امنیتی شامل نیاز به رهایی از وحشت، تأمین جانی و عدم محرومیت، نیز از نیازهای اساسی می‎باشند. این نیازها به حفاظت از خود در زمان حال و آینده مربوط می‎شوند. مازلو استدلال کرد که این دو سطح از نیازها برای همه اشخاص ایجاد انگیزش می‏کنند و نبودشان، اعمال سخت برای دسترسی را درپی دارد. نیازهای اجتماعی یا احساس تعلق و محبت بعد از این دو قرار دارند. انسان موجودی اجتماعی است و هنگامی که نیازهای اجتماعی اوج می‌گیرد، آدمی برای روابط معنی‌دار با دیگران، سخت می‌کوشد.

نیاز به احترام در مرتبه بعدی است. این احترام قبل از هر چیز نسبت به خود است و سپس قدر و منزلتی که توسط دیگران برای فرد حاصل می‌شود. اگر آدمیان نتوانند نیاز خود به احترام را از طریق رفتار سازنده برآورند، در این حالت ممکن است فرد برای ارضای نیاز جلب توجه و مطرح شدن، به رفتار خرابکارانه یا نسنجیده متوسل شود. نیاز خودشکوفایی و خودانگیزشی یعنی شکوفاکردن تمامی استعدادهای پنهان آدمی، در مرحله بعدی است. این استعدادها همانی هستند که آدمیان در خود می‎یابند یا برای خود می‎سازند. هر دوی اینها، امری شخصی و درون‌نگرانه است.

اکنون در شرایطی قرار داریم که ویروس کرونا همه جوارح زندگی بشری در سرتاسر جهان را دگرگون کرده است. این وضعیت به گونه‎ای است که سبک و رسم زندگی را باید متفاوت ساخت. زندگی کنونی در جوامع کرونازده با 6 فرمان آمیخته است: ماسک بزن، دستکش بپوش، نظافت کن، یکبار بهره‌بگیر، یکجا بمان و تنها باش. از آمیختن حرف اول این فرامین، «مدنیّت» حاصل می‎شود که متعلق به زمانه کرونایی است؛ یعنی: مدنیت کرونایی!

در مدینه کرونایی، زندگی جریان می‎یابد ولی نیازهای اساسی یا پایه آن متفاوت خواهد بود. این نیازها، شامل «چهار الف» هستند؛ یعنی: آب، آذوقه، انرژی و اینترنت. در زندگی امروز، این چهار نیاز اساسی و اولیه را حکومت‎ها تامین می‎کنند. اگر حکومت‎ها یکی یا چندتا از این موارد را جزو نیازهای پایه محسوب نکنند، ممکن است خود را مسئول تامین آن ندانند. آنگاه شرایط برای تحقق یک فاجعه مهیا می‎شود.

گرچه آب و آذوقه و انرژی دارای همان خواصی هستند که مازلو برای نیازهای اساسی بیان کرده بود، اما اینترنت دارای گستردگی متفاوتی است. اینترنت محدود به یک سطح از سطوح نیازها نیست؛ بلکه همچون آب در نیازهای فیزیولوژیک حضور دارد، ابزاری برای امنیت اقتصادی است، طریقی برای تعامل انسانی است، روشی برای کسب احترام است و راهی برای مسئولیت‎پذیری اجتماعی به عنوان یک انسان محسوب می‎شود. یعنی اینترنت، یک نیاز در یک سطح از سلسله‎مراتب نیست؛ بلکه فرانیازی جاری در همه سطوح نیازهای بشری است. از این جهت، دارای نقشی بسیار قدرتمندتر در انگیزش انسانی است. بود یا نبود آن، معادلِ بود یا نبودِ انسان است. آن را در محاسبات حکمرانی امروز، چنین می‎توان به حساب آورد.

نظام تربیت و برنامه درسی که امید می‎رود موقعیت را برای دستیابی ابناء ملت به مراتبی از حیات طیبه فراهم کند، در شرایط کنونی تنها بر بستر اینترنت می‎تواند عمل کند. اکنون زمانی است که سرنوشت دو صنعت مشکل حیات بشر یعنی تربیت و سیاست، درهم پیوند خورده است. تربیت به اینترنت نیازمند است و حکومت از آن بیمناک. نبود اینترنت با فقر تربیت همراه خواهد شد و وجود آن ممکن است با خطاهای ملت آمیخته شود.

نمی‎توان به احتمال خطا، محرومیت مشکل‎زا از تربیت را فراهم کرد. مدیران کشور می‏دانند که تربیت به چه میزان ارزشمند و ضروری است و به سبب این آگاهی، هرگز به احتمال خطایی، ملت را از اینترنت به عنوان فرانیاز اساسی (اولیه) زندگی امروز ایرانیان محروم نخواهند ساخت.اینترنت فرانیاز زندگی ما است.

انتهای پیام/