گزارش| خطری که در سایه کرونا نادیده گرفته شد / آیا راهی برای فرار از «زندان مجازی» وجود دارد؟
گروه استانها ــ کرونا این‌روزها همه مسائل مرتبط با زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده و از سوی دیگر با آغاز اوقات فراغت دانشآموزان و نبودن راهکاری برای برنامه‌ریزی درست این ایام، خطر اعتیاد به فضای مجازی تشدید شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد٬ ویروس کرونا با اندازه میکروسکوپی خود بالاخره تأثیرش را در همه شئون زندگی میلیاردها نفر از افراد کره زمین نشان داد و این‌روزها علی‌رغم فرا رسیدن روزهای گرم و تغییرات آب‌وهوایی٬ باز هم شاهد رشد افراد مبتلا به این ویروس و اعلام هشدار کارشناسان برای رعایت فاصله‌گذاری‌های اجتماعی هستیم.
حال این سؤال پیش می‌آید: در این روزها و با اعلام محدودیت‌های کرونایی٬ برای رفع مشکلات ایام فراغت دانشآموزان باید چه برنامه‌هایی اندیشیده شود؟ آیا مسئولان برای پر کردن ایام فراغت دانشآموزان در روزهای کرونایی تابستان سال جاری تدبیری دارند؟
آنچه از نقل‌قول‌های رسمی و غیررسمی برمی‌آید تاکنون تنها تدبیر همه کارشناسان بهداشتی برای مهار کرونا٬ استفاده از روش‌های قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی است. اگر این تدابیر در تابستان هم اتخاذ٬ تشدید یا اعمال شود دانش‌آموزانی که بیشتر ایام سال را در فضای مجازی گذرانده‌اند برای رهایی از این فضا باید چه برنامه‌ای داشته باشند؟
خطری که در سایه کرونا نادیده انگاشته شده است
خطر استفاده بیش از حد از گوشی‌های هوشمند و ابزار دستیابی به فضای مجازی با خانه‌نشینی افراد بیش از گذشته احساس می‌شود. بچه‌های 3 و 4 ساله نیز این روزها حتی اگر خودشان صاحب گوشی همراه و تبلت نباشند، تمام فوت‌وفن‌های تلفن همراه پدر و مادرشان را از حفظ هستند، حتی بهتر از خود آنها؛ این درحالی است که اگر این کودکان تنها یکی دو سال بزرگ‌تر باشند، خود صاحب تبلت‌های اسمارت می‌شوند، وسیله‌ای که می‌تواند آنها را بیشتر میان صفر و یک‌های دنیای مجازی گرفتار کند.
از سوی دیگر، گاهی اوقات والدین، خود برای کودکشان تبلت جایزه می‌خرند، بدون آن‌که دلبندشان خواسته‌ای در این زمینه داشته باشد و والدین به‌قول معروف کلی هم ذوق می‌کنند که چه خوب است این تکنولوژی؛ بچه‌ها یک گوشه می‌نشینند و سرگرم بازی با آن می‌شوند. اما نباید فراموش کرد که درصورتی که این فناوری بدون برنامه‌ریزی و اصول صحیح در اختیار کودکان قرار گیرد آسیب‌هایی بسیار بیشتر از مزایایش خواهد داشت.
اگر تا قبل از کرونا همه دانشآموزان و نوجوانان را از داشتن تبلت یا سایر وسایل ارتباطی منع می‌کردند٬ کرونا باعث شد تا سبک زندگی دانشآموزان را خودخواسته تغییر دهیم و به‌سمت استفاده گسترده از فضای مجازی برویم.
تلفن همراه امروزه به یک وسیله جدانشدنی از دانشآموزان تبدیل شده است. آنها تقریباً در همه جا از این وسیله استفاده می‌کنند؛ بازی می‌کنند، جست‌وجو می‌کنند و گاهی هم اطلاعات مفید کسب می‌کنند. اما واقعیت این است که دانشآموزان اگر از این وسیله به‌درستی استفاده نکنند، بیش از هر قشر دیگری آسیب خواهند دید.
کارشناسان معتقدند ضعف بینایی٬ بروز مشکلات عصبی در کودکان٬ پایین‌آمدن کیفیت خواب٬ به‌وجود آمدن اختلالات ذهنی٬ منزوی‌شدن کودکان٬ چاقی کودکان٬ تومور مغزی٬ آسیب‌های انگشت دست کودکان٬ خطر ابتلا به سرطان٬ آسیب‌های جسمی فراوان بر اثر استفاده از هندزفری٬ اعتیاد به تلفن همراه٬ کاهش مهارت‌های ارتباطی٬ محدود شدن یادگیری٬ اتلاف وقت زیاد و در ارتباط قرار گرفتن با اطلاعات نامناسب٬ 14 خطر قطعی استفاده بیش از حد از ابزار ارتباط با فضای مجازی است.
کرونا؛ خطر فضای مجازی و مدیرانی که برنامه ندارند!
حال با این اوصاف و در مقابل خطر زیاد فضای مجازی و ابزارهای آن٬ خانواده‌ها در دوران کرونایی چه برنامه‌ای برای اوقات فراغت دانشآموزان داشته باشند؟ خواب سنگین مدیران وزارت آموزش و پرورش در این زمینه ادامه دارد و با وجود اینکه بارها خطرات گسترده استفاده بی‌حساب‌وکتاب از فضای مجاز تبیین شده است٬ باز هم خبری از دل‌کندن از این فضا و ارائه برنامه‌های متفاوت و ابتکاری نیست.
معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش چندی پیش با اعلام برنامه‌های این وزارت برای ایام فراغت دانشآموزان اظهار داشت: به‌رغم تعطیلی مدارس و تعطیل‌شدن همه فعالیت‌های پرورشی و آموزشی به‌علت شیوع کرونا ویروس در کشور اما با توجه به لزوم بهینه‌سازی اوقات فراغت دانشآموزان به‌عنوان رسالت معاونت پرورشی و فرهنگی، در این ایام که مدارس و آموزش رسمی تعطیل شده است نیز معاونت پرورشی و فرهنگی برنامه‌ریزی‌های مناسبی از قبل انجام داده است تا با استفاده از فضای مجازی و ظرفیت‌های صداوسیما به رسالت خود در این روزهای سخت ادامه بدهد.
کاظمی به اقداماتی برای مدیریت پیامدهای روانی اجتماعی ویروس کرونا اشاره کرد و افزود: این اقدامات به ادارات آموزش و پرورش و مدارس سراسر کشور ابلاغ خواهد شد.
میان اخبار رنگارنگ کرونا٬ سری هم به سایت اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان شمالی می‌زنیم، هیچ خبری از برنامه‌ریزی برای ایام کرونا و اوقات فراغت دانشآموزان نیست.
علی قلی‌زاده، معاون سابق پرورشی آموزش و پرورش بجنورد نیز در یادداشتی اظهار داشت: این روزها خانواده‌ها به‌دلیل کرونا نمی‌توانند به مسافرت بروند. از طرفی همه امید آنها به فعالیت‌های کلاس‌های اوقات فراغت است.
اولیای دانشآموزان هم با اعلام خستگی خود و فرزندان‌شان از وضعیت موجود و بی‌برنامگی مدیران اظهار داشتند: کاش آموزش و پرورش راهکاری عملیاتی و واقعی برای ایام اوقات فراغت دانشآموزان ترسیم و تبیین کند. بهبود وضعیت شبکه "شاد" و غنی‌سازی آن٬ علی‌ٰرغم آسیب‌های فضای مجازی٬ راهکاری مناسب برای این ایام است.
راهکارهای غیرمجازی برای اوقات فراغت کرونایی چیست؟
روانشناسان معتقد هستند ایام کرونا علی‌رغم سختی‌هایی که ایجاد کرده است٬ روند مناسبی را نیز برای اتخاذ شیوه‌های جدید ترسیم می‌نماید. این روزها خانواده‌ها می‌توانند با ابزارهای جدیدتر به‌سراغ فرزندان‌شان بروند و اوقات فراغت آنها را غنی کنند.
مردم همه جهان در حال تجربه نوع جدیدی از زندگی هستند که تحت تأثیر پاندمیک فراگیر جهانی COVID-19 به‌وجود آمده و همچنین حتی با سپری‌شدن موج اول کرونا٬ باز هم توصیه همه اهالی حوزه بهداشت و درمان «ماندن در خانه» است، بنابراین افراد خانواده و به‌ویژه دانشآموزان که امتحانات‌شان رو به پایان است٬ باز هم باید زمان بیشتری را در خانه صرف کنند، این برای هر کدام از اعضای خانواده بسیار چالش‌برانگیز است.
محمد رضایی٬ روانشناس خانواده دراین‌باره اظهار داشت: برای آن‌که بدانیم چطور وقت‌مان را در خانه بگذرانیم نیازمند آن هستیم که بتوانیم زندگی‌مان را سازماندهی کنیم و با مدیریت استرس ناشی از کرونا در خانواده از این چالش بزرگ عبور کنیم و برای حفظ تعادل و برنامه‌ریزی مناسب در راستای گذر از این دوران باید به نکاتی توجه کنیم.
این روانشناس با بیان اینکه تنظیم یک برنامه با خانواده و عمل به آن جهت ایجاد آرامش در خانواده نکته مهمی است، اضافه کرد: انجام کار‌های عقب‌افتاده با همکاری خانواده، افزایش میزان مشارکت و همکاری اعضای خانواده، تماس مجازی با دوستان و خانواده جهت بهبود نیاز‌های عاطفی، ایجاد هیجانات مثبت (شادی، نشاط، خنده و جوک و...)، انجام بازی‌های فکری با افراد خانواده، مطالعه و دیدن فیلم و سریال‌های مورد علاقه، ورزش‌کردن، مدیتیشن و یوگا، گوش‌کردن به موسیقی موردعلاقه، دیدن آلبوم عکس‌های قدیمی و... از جمله کارهایی هستند که می‌توانیم دانشآموزان را برای گذران اوقات فراغت به این کارها ترغیب کنیم.
با همه این تفاصیل٬ امیدواریم مدیران فرهنگی و خانواده‌ها با همکاری یکدیگر ضمن اتخاذ روش‌هایی به‌دور از فضای مجازی٬ سبک جدید از روش غنی‌سازی اوقات فراغت را ترسیم کنند و خطر آلوده‌شدن به ابزارهای اتصال به فضای مجازی را در کودکان و نوجوانان تا حد زیادی کاهش دهند.
انتهای پیام/311/ر/ی+
