اردبیل|هراس «سبلان» از صعودهای دسته جمعی/طرح جامع مدیریت به مذاق چه کسانی خوش نیامد؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، در سال 1394 و در پی تخریب‌های گسترده تحمیل شده به کوه سبلان، مسئولان محیط زیستی استان دست به کار طرحی شدند که به عنوان ناجی کوهستان تصور شده بود.

قرار بود در قالب طرحی که گاهی جامع و گاهی تفصیلی عنوان می‌شود، اثر طبیعی کوه سبلان، نه تنها از آسیب‌های متعدد از جمله از بین رفتن پوشش گیاهی، تهدید زیستگاه‌ها، صدمه به حیات وحش و تخریب کوهستان ممانعت شود، بلکه با مشارکت مردم محلی و تمامی نهادهای دخیل زمینه صیانت از کوهستان فراهم شود.

اما در حالی که ثبت جهانی سبلان دنبال می‌شود، در وضعیت فعلی حتی در صیانت از آن استان اردبیل کارنامه قابل توجهی ندارد و هیچ یک از نهادها نتوانسته‌اند نسبت به ساماندهی این سرمایه طبیعی، اراده و عزم کافی نشان دهند.

طرح مصوب حفاظتی اجرا نمی‌شود

سال گذشته مدیرکل سابق حفاظت از محیط زیست استان اردبیل در خصوص آخرین وضعیت طرح جامع مدیریت سبلان گفت: طرح مدیریت اثر طبیعی ملی سبلان به مساحت 6 هزار و 643 هکتار در کارگروه آمایش سرزمین و شورای برنامه‌ریزی استان به عنوان یک سند بالادستی ملی و منطقه‌ای مصوب شده است.

محمد خداپرست در جلسه بین بخشی اجرای طرح مدیریت جامع اثر طبیعی ملی سبلان در اردبیل اظهار داشت: اثر طبیعی ملی سبلان از سال 81 براساس مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست، به عنوان اثر طبیعی ملی ثبت شد و دارای قوانین و مقررات خاص این مناطق است.

وی  با اشاره به پیشنهاد ثبت روز ملی سبلان تصریح کرد: پاکسازی پسماند و ضایعات رها شده، آموزش عشایر منطقه در راستای رفع تعارض با حیات وحش، افزایش تعداد نیروهای یگان حفاظت و انجام گشت و کنترل در منطقه از اهم اقدامات این اداره کل در اجرایی کردن طرح مدیریت جامع اثر طبیعی ملی سبلان است.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان اردبیل بیان کرد: طبق هماهنگی‌های انجام‌شده با اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان اردبیل و سازمان مرکزی حفاظت محیط زیست، اخذ ورودیه از کوهنوردان و گردشگران داخلی و خارجی در اولویت برنامه کاری این اداره کل قرار دارد.

وی افزود: مدیریت پسماند پناهگاه اصلی سبلان و فنس کشی محدوده پناهگاه سبلان برای جلوگیری از تعارض با حیات وحش منطقه به خصوص خرس قهوه‌ای از عمده مباحثی بود که در مورد آن تصمیم‌گیری شد.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان اردبیل اظهار کرد: برون‌داد اجرای طرح مدیریت منطقه، حفظ ذخایر ژنتیکی، گونه‌ای، زیستگاهی و محیط مناسب برای برنامه‌های تفریحی، آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی است.

خداپرست نقش‌آفرینی و حضور موثر مردم در اقدامات مدیریتی، اجرایی و عینیت یافتن حفاظت مشارکتی با بهره‌گیری از توان جوامع محلی و دستیابی به توسعه پایدار را از ثمرات اجرای طرح مدیریت اثر طبیعی ملی سبلان عنوان کرد.

اما عمر مدیریتی خداپرست به اجرای این طرح نرسید و انتظار می‌رفت مدیر جدید مجموعه نسبت به اجرای آن قوی‌تر وارد عمل شود.

این درحالی است که  مدیرکل فعلی حفاظت از محیط زیست استان اردبیل در تشریح آخرین اقدامات به برگزاری جلسات متعدد با نهادهای اجرایی و هماهنگی‌های لازم اشاره کرد.

سعید شهند با تاکید به اینکه اجرای این طرح بین دستگاهی است، ادامه داد: لازم است با همکاری و تعامل تمامی دستگاه‌ها نسبت به اجرای این طرح اقدام شود.

تخریب زیستگاه‌های سبلان با قوت ادامه دارد!

تعاملی که در پی مصوبه شورای برنامه‌ریزی استان بعد از دو سال هنوز برقرار نشده است، این سوال را ایجاد می‌کند که اجرای طرح مدیریتی چرا و به چه علتی تاکنون اجرایی نشده است؟ و چرا گوش ادارات به خواسته محیط زیست استان ناشنوا شده است؟

در حالی پاسخ این سوال همچنان مبهم است که پژوهشگران می‌گویند بخشی از گیاهان اندمیک دامنه سبلان به دلیل سوء مدیریت و هجوم گروه‌های کوهنوردی در مقاطعی از سال، برداشت‌های بی رویه و عدم آگاهی مردم برای همیشه نابود شده است.

تا جایی که روند نابودی به دلیل ضعف در مدیریت گروه‌های کوهنوردی و برنامه‌ریزی خودسرانه گروه‌ها تشدید شده است و درست در فصولی که زادآوری و گل دهی گیاهان انجام می‌شود، با صعودهای دسته جمعی و خارج از ظرفیت کوهستان بخش عمده‌ای از زیستگاه‌ها و به ویژه گیاهان تخریب می‌شود.

در کنار برداشت نامطلوب مواد معدنی، نفوذ غیرمسئولانه به زیستگاه‌های حیات وحش موجب شده تا حیات وحش کوهستان نیز تهدید شود.

با توجه به اینکه کوه سبلان در سال 1381 از ارتفاع 3600 متر به بالا به عنوان یکی از مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست تحت عنوان اثر طبیعی ملی سبلان در شورای عالی محیط زیست به ثبت رسیده حفاظت و صیانت از زیستگاه‌های آن یک دهه قبل به تائید رسیده است و مورد تاکید قرار گرفته است. اما مشخص نیست حتی طرح‌های عمرانی و گردشگری در حال اجرا در راستای الزامات صیانت از اثر طبیعی ملی است یا نه؟

امروز وضعیت کوهستان به مراتب بدتر از سال 81 است و این موضوع را خود کوهنوردان و مسئولان نیز اعتراف می‌کنند.

به عنوان مثال، تخریب زیستگاه‌های حیات وحش خود یکی از عواملی است که گونه خرس قهوه‌ای را در معرض تهدید قرار داده و محیط زیست استان برنامه ویژه‌ای برای حفاظت از آن در دست اجرا دارد.

فعالیت‌های کوهنوردی در سبلان هیچ قاعده‌ای ندارد

در حالی که محیط زیست کوهستان در وضعیت بحرانی بوده و کوهنوردان انباشت زباله را نثار تنها سرمایه طبیعی کرده‌اند، عملا هیچ رویدادی جهت آموزش، قاعده مندسازی صعود و هدایت گروه‌های کوهنوردی انجام نشده است.

زنجیر شعارهای متعدد به دور سبلان کشیده شده و مهمترین اثر طبیعی فرهنگی هر سال وضعیت بدتری به نسبت سال ماقبل خود دارد و تا به امروز حتی هیچ نهاد اجرایی حاضر به تشریح وضعیت وخیم آن نشده است.

به منظور ساماندهی فعالیت‌های ورزشی قرار بود کمپ کوهنوردی در محدوده سبلان احداث شود که خبری از این طرح که مصوبه سفر رئیس جمهور در سال 93 است، نیز نشده و تماس خبرنگار تسنیم با اداره کل ورزش و جوانان استان برای تشریح آخرین اقدامات صورت گرفته بی‌نتیجه ماند و مسئولان حاضر به پاسخگویی نشدند.

از سویی انباشت زباله خود به دردسر جدی تبدیل شده و با آغاز تیر ماه تا پایان شهریور ماه فصل صعودهای دسته جمعی به سبلان آغاز شده که امسال به مراتب نگرانی بیشتری را به دنبال دارد.

تمامی آنچه بر سر سبلان آمده در سایه ضعف و بی‌ارادگی مدیران و در سایه اهمال در اجرای طرح‌های ضربتی هر روز تشدید می‌شود.

سبلان که گفته می‌شود سومین قله مرتفع کشور است حتی از یک پناهگاه استاندارد برخوردار نیست و به منظور صعود به آن هیچ محدودیت و قاعده‌ای وجود ندارد. این در حالی است که با آموزش و هدایت گروه‌های کوهنوردی، ارائه برنامه زمانی و زمان بندی برای صعود، جداسازی محدوده‌های زیستی حساس کوهستان، جریمه کوهنوردان و گروه‌های متخلف و ممانعت از صعود مجدد آن‌ها در صورت عدم رعایت مقررات و مهمتر از همه زون بندی که در طرح جامع نیز به آن اشاره شده است، تا به امروز می‌توانستیم به مراتب مقبول‌تر از کوهستان خود حفاظت کنیم. اما آیا در چنین شرایطی می‌توان نظر کارشناسان جهانی را برای ثبت جهانی سبلان جلب کرد.

پیرو درخواست خبرگزاری تسنیم از استاندار اردبیل در سال گذشته برای تامین اعتبار مطالعات ثبت جهانی کوه سبلان، تا به امروز هیچ اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است و متاسفانه مهمترین سرمایه طبیعی استان اردبیل که از قبل نعمت‌های آن یک میلیون و 270 هزار نفر جمعیت اردبیل  بهره‌مند هستند حتی مطالعات جامع در بخش زیستگاه‌های حیات وحش، تعداد گونه‌های گیاهی و جانوری، وضعیت حیات گونه‌ها، آداب و رسوم و فولکلور مرتبط با کوهستان، تاریخ روستاها و شهرهای شکل گرفته پیرامون آن، مطالعات باستان شناسی و جغرافیایی ندارد.

امید می‌رود با وضعیت تلخ حاکم بر محیط زیست کوه سبلان رغبت کوهنوردان به صعودهای دسته جمعی کاهش یابد تا حداقل در خلأهای مدیریتی، خود کوهنوردان نیز به سبلان رفیع صدمه وارد نسازند.

گزارش از ونوس بهنود

انتهای پیام/136/ی