یادداشت| ۱۸ تیر و تبعات آن در فضای دانشجویی

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، بیست و یکسال از غائله 18 تیر سال  78 می‌گذرد. غائله ای که  در دل خود درس‌های بسیاری دارد و یادآور یکی از تلخ‌ترین حوادث فتنه‌گون پس از انقلاب اسلامی در دانشگاه است. اتفاقات 18 تیر سال 78 گر چه در ظاهر در اعتراض به توقیف یک روزنامه شکل گرفت اما تا تهدید امنیت مردم و تخریب اموال عمومی پیش رفت.

محمد ودود حیدری، از فعالان دانشجویی سال 78 که ایام پرتنش 18 تیر را در کوی دانشگاه تهران سکونت داشته است، در یادداشتی شفاهی که در اختیار تسنیم قرار داده است به نکاتی درباره حادثه 18 تیر  و تلاش های صورت گرفته برای بازگویی نادرست این وقایع در سال های بعد پرداخته است.

متن این یادداشت را در ادامه می خوانید:

اکنون که از تیرماه 78 فاصله گرفته‌ایم و از ورای زمان‌های سپری شده به آن می‌نگریم، بهتر می‌توان ابعاد و وجوه مختلف آن را تحلیل و بررسی کرد که شاید در کوران حوادث آن روزهای پرالتهاب و در متن وقایع کمتر این مهم میسور و ممکن می‌نمود.

نکته حائز اهمیت اما این است که اگر درسهای واقعه کوی دانشگاه تهران به درستی احصاء و تحلیل نشده و به کار گرفته نشود چه بسا تکرار ناگواری‌های مشابه آن در آینده ناممکن نباشد.

18 تیر 78 تنها یک اتفاق اعتراضی که در نهایت منجر به تخریب اموال، فوت یک مهمان، آسیب دیدگی تعدادی از دانشجویان و صف بندی دو جناح سیاسی نبود؛ بلکه نتیجه یک نگاه رادیکالی در بستر یک تفکر به دانشگاه و علی الخصوص جریان دانشجویی بود، این جریان با تفسیری که از دانشجو داشت، جنبش دانشجویی که در اواسط دهه 70 یک قدرت تأثیرگذار در فرآیندهای تصمیم ساز  را داشت، در پایان دولت دوم خرداد به ضعیف ترین و چند پارگی تبدیل کرد.

به عنوان یک دانشجوی فعال دانشگاه تهران که سال 78 دوران دانشجویی را میگذرانده، در کوی دانشگاه سکونت داشته و آن ایام پرتنش را از نزدیک شاهد بوده است، بیان می دارم که شدت و سرعت اتفاقات کوی به حدی بود که طراحی کلیت آن و برنامه ریزی ادامه روند حوادث آن صرفا توسط تعدادی دانشجو را غیرممکن و دور از ذهن می نمود. شاهد مثال آنکه حتماً برخی تشکلهای دانشجویی که به ظاهر سکاندار وقایع روزهای بعد از 18 تیر شدند نیز پس از وقوع اتفاقات اولیه موج سواری بر حوادث را عهده دار گردیدند و تا آنجا پیش رفتند که سخن از کشته ها و مفقودین چند ده نفر در این حادثه گفتند و نمایندگی متحصنین و معترضین دانشجویی را به عهده گرفتند. 

در این زمینه بیان چند نکته را مهم می دانم:

1- ظرفیت دانشگاه بر تبدیل کردن محورهای مورد توجه خویش به موضوع اصلی و گفتمان غالب جامعه چیزی نیست که بتوان آن را کتمان کرد. از این منظر دانشگاه و دانشگاهیان همیشه مطمع نظر بوده اند. مراقبت از این محیط علمی و جریان دانشجویی اصیل آن که در طول تاریخ معاصر وامدار حق، حقیقت، عدالت و مردم بوده است، از وظایف مهم همه متولیان امر دانشگاه و دلسوزان جریان سره دانشجویی است. 

2- نتیجه دستاویز قرار گرفتن در جریانات اجتماعی، خارج شدن کنترل نتیجه از دست شروع کنندگان وقایع اجتماعی است. اتفاقی که در واقعه 18 تیر برای بخشی از جریان دانشجویی رخ داد. شاید کسی در روزهای آغازین اعتراضات کوی دانشگاه که به دروغ آمار متعدد تعداد کشته شدگان در کوی دانشگاه و اعلام مراسمات ختم آنها و سیاهپوش کردن های سردر کوی در حنجره حرکت دانشجویی قرار داده می شد و از بلندگوهای دانشجویی شنیده می شد، تصور نمی کرد که پس از گذشت چند روز عنان از کف دانشجویان خارج شده و نواها و نداهای معاندین قسم خورده انقلاب اسلامی از خیابانهای تهران شنیده شود.

3- یکی از آفات حوادثی همچون 18 تیر 78 ، سرخوردگی فضای دانشجویی و کاهش علاقه دانشجویان برای حضور در تشکلهای دانشجویی است. در حقیقت جریان سازی که تشکلهای دانشجویی تا پیش از آن غائله می توانست داشته باشد، بعد از آن تغییر محسوسی کرد.

4- حوادث مربوط به حادثه کوی دانشگاه تهران هم  در سال 78  و هم در سال های بعد آن محل مناقشه بود. در این زمینه به ذکر دو خاطره بسنده می کنم. خاطره اول مربوط به یکی از سالگرد های  واقعه 18 تیر 79 بود.   آن سال من به عنوان نماینده بسیج دانشجویی در جلسه شورای فرهنگی دانشگاه تهران که برای برگزاری سالگرد حادثه 18 تیر تصمیم می گرفت، حضور داشتم. آن زمان آقای دکتر فرجی دانا، رئیس دانشگاه تهران بود و مهندس خدایاری که بعدها از فعالان فتنه 88 شد، مسئولیت معاونت دانشجویی دانشگاه را عهده دار بود و در آن جلسه تلاش می کرد، امکانات دانشگاه در یک مسیر سیاسی خاص و طرفداران حوادث کوی دانشگاه هدایت شود. من به تصمیمات جلسه اعتراض داشتم  و مخالف این روند بودم اما وی (خدایاری) به دلیل مخالفتی که با تصمیمات یک سویه دانشگاه داشتم من را از جلسه اخراج کرد. با اینکه رئیس دانشگاه و مسئول نهاد رهبری دانشگاه در جلسه حضور داشتند متاسفانه مهندس خدایاری بنده را از جلسه بیرون کرد به این دلیل که چرا ما به نحوه برگزاری مراسم سالگرد  18 تیر که قرار بود با  نگاه یک طرفه و یکجانبه به انجمن اسلامی دانشگاه سپرده شود، اعتراض می کردیم. در صورتی که همه دانشجویان و  از جمله بسیج دانشجویی حق اظهار نظر در این خصوص داشتند.

خاطره دوم نیز درباره برگزاری اولین سالگرد  واقعه  18 تیر 78 بود. در این سال وزارت  کشور مجوز برگزاری راهپیمایی دانشجویی از کوی تا دانشگاه تهران را به دفتر تحکیم وحدت داد، مسئله ای که می‌توانستند لطمات زیادی به همراه داشته باشد. ما  از طرف بسیج دانشجویی نیز درخواست برگزاری تجمع و راهپیمایی به وزارت کشور را داده بودیم ولی موافقت نشده بود.به وزارت کشور مراجعه کردیم و یک روز کامل آنجا نشستیم و پیگیری کردیم که اگر بخواهد چنین مجوزی صادر شود باید امکان برگزاری راهپیمایی و تجمع به بسیج دانشجویی و دانشجویان ارزشی نیز ارائه شود زیرا ما هم درخواست برگزاری راهپیمایی را ارائه کرده بودیم. 

نهایتا با پیگیری هایی بسیار برای اخذ مجوز، وزارت کشور مجوز راهپیمایی دانشجویان دفتر تحکیم وحدت را هم لغو کرد و به دیگر تشکل ها هم مجوزی برای راهپیمایی نداد.

خود غائله 18 تیر یک بحث و تبعات و سنوات آتی آن که بسیاری از دولتمردان دنبال این بودند با این بهانه، سالگرد وقایع 18 تیر را به نوعی از نماد قرار گرفتن یا قرار دادن جریان دانشجویی در مقابل حاکمیت  تبدیل کنند، بحث دیگری بود که  البته با هوشمندی دانشجویان بصیر و هوشمند در سطح دانشگاه‌ها این ایده ناکام ماند و  به جایی نرسید.

انتهای پیام/