گزارش| شرایط دشوار اقتصاد ترکیه و راهکار موقتی تزریق ارز به بازار

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ اقتصاد ترکیه به طور نسبی و در دو دهه اخیر٬ روند رو به رشدی را طی کرده و در بخش‌هایی نظیر جذب سرمایه‌های خارجی٬ عمران٬ تجارت٬ توریسم٬ حمل و نقل و صنایع هوایی٬ نساجی٬ صنایع سنگین٬ مونتاژ خودرو و چند حوزه دیگر٬ ترکیه دوران خوبی را سپری کرده است.

اما حالا چند سالی است که کاهش ارزش پولی ملی ترکیه یعنی لیره ترک٬ برخی تنش‌های سیاسی با اروپا و آمریکا و مشکلات ساختاری داخلی٬ موجب آن شده که در جدال با دلار٬ لیره نیز وضعیت نامساعدی داشته باشد.

در حال حاضر در بازار استانبول٬ 6 لیره و 86 قوروش است و قدم کوتاهی مانده تا به 7 لیره برسد. این در حالی است که نرخ دلار آمریکا در آغاز سال 2017 میلادی اندکی بیش از 3 لیره بود. بد نیست به یاد بیاوریم که در سال 2003 میلادی٬ قیمت هر 1 دلار آمریکا در بالاترین نقطه٬ از عدد 1.5 لیره٬ فراتر نرفته بود.

100 میلیاد دلار از دست رفت

بانک مرکزی ترکیه در چند سال گذشته و به ویژه در دوران مسئولیت دونالد ترامپ٬ برای حفظ ارزش پولی ملی لیره٬ با چالشهای بزرگی روبرو شده است. چرا که تصمیمات آنی ترامپ از یک سو و میل به تحرکات نظامی منطقه‌ای اردوغان از دیگر سو٬ بارها موجب آن شده که اقتصاد ترکیه در یک فاز هیجانی و پر تب و تاب قرار گرفته و دور از ثبات باشد.

با توجه به تب و تاب و فراز و نشیبهای سیاسی بازار ترکیه٬ بانک مرکزی این کشور نیز برای حفظ ارزش پولی ملی٬ از یک راهکار قدیمی و آشنا استفاده کرده است. یعنی همان راهکاری که از آن به عنوان «تزریق دلار برای جلوگیری از گران شدن دلار» نام برده می‌شود.

روزنامه قرار از روزنامه‌هایی که منعکس کننده نظرات جمعی از سیاست‌مداران محافظه‌کار مخالف اردوغان از جمله عبدالله گل٬ علی باباجان و احمد داوود اوغلو است٬ در یک گزارش تحلیلی به بررسی وضعیت کنونی دلار آمریکا در ترکیه پرداخته و نوشته است: «از آغاز سال 2019 میلادی تاکنون٬ بانک مرکزی جمهوری ترکیه به منظور ممانعت از افزایش نرخ دلار و سقوط ارزش پولی ملی کشور٬ مبلغی در حد یکصد میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را در بازار به نرخ کمتر از 7 لیره به فروش رسانده تا قیمت دلار بالا نرود. اما در واقع این یکصد میلیارد دلار از دست رفته و اگر چه تا حدودی ثبات قیمت به وجود آمده اما سیر صعودی٬ متوقف نشده است.»

بر اساس جزئیات آماری اعلام شده از سوی بانک مرکزی ترکیه٬ ظرف یک هفته اخیر و به عبارتی در 7 شبانه‌روز٬ 468 میلیون دلار از ذخایر ارزی این بانک٬ اصطلاحاً آب شده است.

چرا که ترکیه رفته رفته قدم در دوران پساکرونا گذاشته و تولیدکنندگان برای خرید مواد خام و واردکنندگان نیز برای واردات کالا٬ به دلار نیاز دارند و در چنین شرایطی٬ دولت نمی‌تواند اجازه دهد که ارزش پول ملی پایین‌تر بیاید.

اما این تصمیم منتقدینی دارد و آنان معتقدند که استفاده از این راهکارهای موقت٬ دردی را دوا نمی‌کند و حالا ذخایر ارزی ترکیه در حد 50 میلیارد دلار است که نمی‌تواند رقم امیدبخش و قابل توجهی باشد.

2 برابر شدن ارزش دلار در ترکیه در عرض 4 سال

آمارها نشان میدهد که با سیاست‌های بانک مرکزی ترکیه٬ نرخ دلار آمریکا در آغاز سال 2017 میلادی اندکی بیش از 3 لیره بود.

نهایت نوسان و تغییر قیمت دلار آمریکا در بازار ترکیه و در طول سال 2017 میلادی٬ حرکت از رقم 3.5 لیره تا 4 لیره و در پایان سال تا 3.8 لیره بود. اما در سال 2018 میلادی٬ این وضعیت تغییر محسوسی به خود دید.

در سال 2018 میلادی و در دوران تنش بین آمریکا  ترکیه٬ تنها در عرض 6 ماه٬ هر 1 دلار از 3.8 لیره به 6.8 لیره رسید. اما دولت توانست تنش را مدیریت کند و برای مدتی٬ نرخ دلار را در پایان سال بر روی عدد 5.3 ثابت نگه دارد و اصطلاحاً آن را فیکس کند.

با پیگیری‌های بانک مرکزی ترکیه٬ نرخ دلار آمریکا در این کشور در طول سال 2019 میلادی همچنان بین 6 تا 6.8 لیره ماند و در سال 2020 میلادی نیز تنها برای چند ساعت٬ اندکی از 7 لیره فراتر رفته و وارد فاز 7.2 لیره شد. گویی سران اقتصاد ترکیه 7 لیره را به یک خط قرمز تبدیل کرده‌اند و اجازه نمی‌دهند٬ قیمت از این بالاتر برود، ولو چنین چیزی به قیمت کاهش منابع ارزی باشد.

آیا ترکیه‌ای‌ها دلار احتکار میکنند؟

احتکار دلار٬ یکی از مشکلات کشورهایی است که با فراز و نشیب قیمت این ارز خارجی روبرو هستند. اما شواهد نشان می‌دهد که مردم ترکیه٬ نه تمایلی جدی به دلار اندوزی دارند و نه اساساً سودی در این کار می‌بینند. چرا که راهکار تزریق دلار ارزان به بازار٬ باعث شده خرید و فروش و احتکار این ارز٬ سود چندانی نداشته باشد.

وقتی که سرمایه‌گذار ناچارشود برای 2 برابر شدن قیمت دلاری که احتکار کرده 4 سال تمام صبر کند٬ انگیزه خود را از دست داده و ترجیح می‌دهد  وارد حوزه درآمدزای دیگری شود.

امید به توریسم٬ فاینانس و تجارت

در دوسال اخیر٬ کاهش قیمت نفت در جهان و منطقه٬ تا حد قابل توجهی به داد دولت ترکیه رسیده و از دیگر سو٬ درآمدهای مالیاتی بالایی هم به دست آورده، اما دلار  و تامین مالی٬ همچنان مساله است.

دولت ترکیه برای رفع مشکلات خود در حوزه ذخایر ارزی٬ به شدت به توریسم و کیف پول گردشگران خارجی امید بسته است و در همین حال٬ به تجارت و واردات هم امیدوار است اما شیوع کرونا٬ تا حد زیادی٬ هر دو بخش را تحت تاثیر قرار داده و ظاهراً تلاش برای جذب فاینانس خارجی٬ مهم‌تر از منابع دیگر است.

انتهای پیام/