گزارش|توصیه متفاوت نظامیان ترکیه در مورد رابطه با مصر

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، انتشار خبر کشف یک میدان گازی بزرگ در منطقه دریای سیاه و در قلمرو جغرافیایی ترکیه، بر تمام اخبار و موضوعات دیگر سایه انداخته است.

اما کارشناسان بر این باورند که به زودی، یک بار دیگر گزارش های مربوط به تحرکات ترکیه در شرق مدیترانه یا دریای سپید، در کانون اصلی توجهات خواهد بود. چرا که حالا تیم اردوغان با اعتماد به نفس و حرص و شوق بیشتری به دنبال اکتشاف نفت و گاز در دریای سپید است و مفهوم «وطن آبی»، بیش از هر زمان دیگری برای ترک‌ها اهمیت پیدا کرده است.

در نتیجه حالا تنش‌های سیاسی ترکیه و مسائل مرتبط با حضور نظامی برون‌مرزی در عراق و سوریه، به اندازه مسائل دریایی مهم نیست و دستگاه دیپلماسی ترکیه در عین حالی که به دنبال حفظ سند توافق دریایی با دولت وفاق ملی لیبی است، می‌خواهد مشکلات خود را با یونان و مصر نیز حل کند. ولی برخلاف تصور دیپلمات‌ها و بنا به نظر کارشناسان نظامی، در این حوزه حساس، آتن به اندازه قاهره مشکل‌ساز نخواهد بود.

اغلب ژنرال‌های کارکشته‌ای که با جغرافیای سیاسی ترکیه و مدیترانه و حقوق بین‌الملل آشنا هستند، معتقدند که ارتباط با مصر به نفع ترکیه است و تضمین منافع آنکارا در حوزه دریایی مدیترانه، در گرو ارتباط با قاهره است.

آرامش در دریای سیاه، تنش در دریای سپید

ترکیه حالا تا حد قابل توجهی، از به دست آوردن یک منبع انرژی 65 میلیارد دلاری در دریای سیاه، خوشنود و سرمست است و می خواهد در دریای سپید یا مدیترانه نیز حوزه اکتشاف خود را گسترده‌تر کند.

اما واقعیت این است که عملیات اکتشاف و استخراج در دریای سپید، به آسانی فعالیت در حوزه دریای سیاه نیست. چرا که در آنجا، ترکیه با یک رژیم حقوقی شفاف و تعیین تکلیف شده روبروست که از سال 1986 میلادی تاکنون و به درازای 34 سال، برای ترکیه و کشورهای «هم‌ساحل» (Kıyıdaş) هیچ گونه اختلاف نظر و تنش جدی ایجاد نکرده است و همه می دانند سهمشان چقدر است و قلمروشان تا کجاست.

کما این که در مورد میدان جدید کشف شده در زونگولداغ نیز برخلاف انتظار برخی از مخالفین اردوغان، عملیات به گونه‌ای نبوده که اعتراض رومانی و بلغارستان را به دنبال بیاورد. ولی در شرق مدیترانه چنین نیست و ترکیه در این حوزه، از یونان و مصر گرفته تا فرانسه، اتحادیه اروپا، رژیم صهیونیستی اسراییل و حتی امارات و آمریکا، چندین رقیب و بدخواه و مخالف دارد.

شواهد نشان می‌دهد که با وجود اهمیت مسائلی همچون ادلب، شمال سوریه و  تداوم حمله به عراق، در ماه‌های آتی، مسائل مرتبط با مدیترانه، بیش از پیش در دستور کار مقامات ترکیه و دستگاه دیپلماسی این کشور خواهد بود.

مصر یا یونان؟ مساله این است

ترکیه در محدوده دریایی اژه و شرق مدیترانه، با یونان، مشکلات و اختلافات جدی و تاریخی دارد. از موضوعات مهمی همچون ادعای اراضی و اختلاف نظر در مورد بیش از 50 جزیره کوچک و بزرگ گرفته تا پرونده حساس و مهم قبرس.

علاوه بر این چندین مشکل امنیتی – اطلاعاتی مهم مرتبط با پ.ک.ک، گروه گولن و گروه‌های مخفی کمونیستی بین آنکارا و آتن در جریان است و بر سر مساله مهاجرین و قاچاق انسان نیز همیشه با هم در حال بحث و جدل هستند.

ولی با این حال، جالب است که بسیاری از چهره‌های نظامی و امنیتی کارکشته و قدیمی ترکیه، مداوماً به دولت و وزارت امور خارجه توصیه چنین می‌کنند:«به یونان بی اعتنا باشید و مصر را بچسبید.»

دریادار جاهد یایجی از فرماندهان مهم ترکیه که این روزها بازنشسته شده و بیش از دو دهه در حوزه حقوق دریایی ترکیه تجربه و نظریه دارد، در مورد اختلاف با آتن می‌گوید: «قاطعانه می‌گویم، هیچ چیزی برای ترکیه، خطرناک‌تر از مذاکره با یونان نیست. اصلاً نباید کاری با یونان داشته باشیم. چرا که ادعای آنها و خواسته‌هایشان، بسیار مسخره، بی مبنا و غیرمنطقی است و مطلقاً نباید به هیچ کدام از پیشنهادهای آتن جواب داد. آن چه از منظر جغرافیای سیاسی و حقوق دریاها اهمیت حیاتی دارد، حفظ توافق با لیبی و تلاش برای ارتباط با مصر است. یونانی‌ها در مذاکرات و توافق اخیر، کلاه گشادی بر سر مصر گذاشتند. اگر به جای آتن، با ما توافق می‌کردند، هم به نفع آنکارا بود و هم به نفع قاهره. باید با مصری‌ها گفتگو کنیم. این قضیه آن قدر برای من مهم بوده که چندین مقاله و گزارش و توییت به زبان عربی منتشر کردم تا توجه کارشناسان سیاسی، حقوقی و فرماندهان نظامی مصری به این مساله جلب شود و بدانند که یونان آنها را فریب داده است.»

یکی دیگر از فرماندهان مهم و صاحب نظر نیروی دریایی ترکیه به نام دریادار آتیلا کَزَک، در مورد اختلافات ترکیه و مصر گفته است:«در سال 2003 میلادی، مصر با قبرس جنوبی توافق نامه دریایی امضا کرد و عملاً صاحب 11 هزار و 500 کیلومتر قلمرو دریایی جدید شد. ولی ما دست روی دست گذاشتیم و هیچ کار خاصی نکردیم. از آن روز تا به حال، 17 سال گذشته است و ما همچنان در این حوزه، بدون برنامه و بدون تصمیم مانده‌ایم. این در حالی است که از لحاظ حقوق دریایی و مسیر خطوط متقابل سواحل، مصر کشوری است که هیچگاه برای ما دردسرساز نیست و اتفاقاً دوستی با مصر در حوزه مدیترانه به نفع ماست.»

کارشناسان دریایی ترکیه معتقدند که دستگاه دیپلماسی این کشور در قبال پیمان دریایی بین رژیم صهیونیستی اسراییل با قبرس و پیمان مصر با قبرس، تعلل به خرج داده و فرصت‌های ارزشمندی را از دست داده است. آنان معتقدند که ترکیه در هر سه دوره متقاوت مبارک، مرسی و سیسی دست روی دست گذاشته و به جای آن که با مصر توافق نامه دریایی امضا کند، همیشه رویای این را در سر پرورانده که با یونان به نتیجه نهایی برسد.

علاوه بر دو دریادار مهمی که به اسامی و نظرات آنها اشاره شد، در چند سال گذشته، برخی از دیپلمات‌ها و چهره‌های امنیتی مسلط بر منطقه نیز همواره توصیه کرده‌اند که دولت اردوغان در مسیر عادی‌سازی رابطه با مصر قدم بگذارد.

هزینه عادی‌سازی بیشتر است یا هزینه تداوم تنش؟

شاید خود مقامات دولت ترکیه هم فکر نمی‌کردند که روزی، تحولات منطقه در مسیری پیش برود که پرونده لیبی و مدیترانه تا این اندازه برای آنها اهمیت پیدا کند. به همین خاطر، مسائلی همچون حمایت از گروه‌های مرتبط با جریان سیاسی دینی اخوان المسلمین، برای حزب عدالت و توسعه تبدیل به یک آرمان مهم شد و  پس از کودتای مصر و بلاهایی که بر سر مرسی و یاران او آمد، علامت میدان رابعه قاهره و نامیدن سیسی به عنوان قاتل و کودتاگر، به بخش مهمی از سیاست داخلی و تهییج و تشویق هواداران در سخنرانی های اردوغان تبدیل شد.

اما حالا ترکیه در مسیری قرار گرفته که به نظر می‌رسد ادامه تنش با مصر، هزینه‌هایی خواهد داشت که برای ترکیه و دولت اردوغان، هزینه‌ای باشد به مراتب سنگین‌تر و جدی‌تر از عادی سازی رابطه.

در شرایط فعلی و در مقطع حساسی که عادی‌سازی رابطه بین امارات متحده عربی و رژیم صهیونیستی اسراییل، بازتاب فروانی پیدا کرده و با واکنش منفی چند کشور مهم جهان اسلام روبرو شده، سفر اسماعیل هنیه و هیات همراه او به ترکیه و دیدارشان با اردوغان، اهمیت خاصی دارد.

اما چنین اقدامی الزاماً به معنی حرکت در همان مسیر قبلی نیست و اتفاقاً ممکن است ریل‌گذاری یک مسیر دیپلماتیمک برای سازش با مصر و کسب امتیازات واسطه‌ای و میانجی گرانه برای فلسطینی‌ها باشد.

ترکیه پیش‌تر و در جریان تلاش برای عادی سازی رابطه با رژیم صهیونیستی که پس از واقعه ماوی مارمارا روی داد، ابتدا با خالد مشعل دیدار کرده و شرایط و وضعیت خود را برای او توضیح داده بود. بنابراین بعید نیست که حالا ترکیه برای استفاده بیشتر از منابع دریایی مدیترانه، به سمت و سوی توافق با مصر برود و در این مسیر، رضایت و همراهی فلسطینی‌ها را نیز به دست آورد.

انتهای پیام/