گزارش| روزگار ناخوش سومین قله مرتفع ایران / زخم وندالیست‌ها بر تن سبلان / تخریب گسترده سرمایه ملی
گروه استان ها- تخریب بخش‌های مختلف کوه سبلان، یادگار‌نویسی و صدمه به پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری اسفبار شده و این در حالی است که متولیان عهده دار حفاظت این اثر طبیعی- ملی نیستند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، کوه سبلان بعد از دماوند و علم کوه سومین قله مرتفع کشور است که به دلیل اقلیم و ویژگی های محیط زیستی منحصر به فرد خود به عنوان یکی از دو اثر طبیعی ملی استان اردبیل در کنار غار یخگان شناخته می‌شود.
این اثر طبیعی که در واقع مهمترین سرمایه طبیعی استان اردبیل محسوب می‌شود و برکت آن نصیب حال تمامی مناطق این استان شده، طی سال‌های اخیر به دلیل بی‌توجهی نهادهای متولی و غفلت برنامه ریزان با تخریب گسترده جاذبه‌های طبیعی خود از جمله سنگ محراب، سنگ قارتال، نابودی همیشگی گونه‌های اندمیک گیاهی و تهدید حیات گونه‌های حیوانی به ویژه خرس قهوه‌ای مواجه شده است.
این درحالی است که کارشناسان می‌گویند سبلان به حدی قابلیت دارد که می‌تواند به عنوان یک اثر ثبت جهانی مطرح شود و مسئولان در حرف و نه در عمل به فکر ثبت جهانی این اثر هستند.
اسامی وندالیست‌ها بر روی سنگ محراب
از جمله افسوس‌هایی که در چند سال اخیر دل دوستداران طبیعت و محیط زیست را آزرده، تخریب سنگ محراب( محراب داشی) در این کوهستان است.
این اثر طبیعی که به نوعی بخشی از هویت و ارزش فرهنگی این کوه را تداعی می‌کند با اسامی وندالیست‌ها زخمی شده و متاسفانه این وضعیت رو به افزایش است.
مردم شناس اردبیلی در خصوص اهمیت این سنگ گفت: مطالعات میدانی بنده از این سنگ که طی سال‌های متمادی انجام داده‌ام نشان می‌دهد این سنگ برای بومیان، روستاییان و عشایر منطقه قداست و ارزش و جایگاه خاصی دارد.
عمار احمدی می‌گوید: سنگ محراب با ارتفاع بیش از 50 متر که سنگی استوانه‌ای و چهارگوش است کمی با سنگ‌های پیرامون خود متفاوت و با رنگ تیره تر است و ظاهر سوراخ سوراخ آن به نوعی سنگ‌های آتشفشانی را تداعی می‌کند.
این مردم شناس تاکید کرد: در پشت این سنگ، سنگی به نام سنگ سجده( سجده داشی) وجود دارد که به رنگ زرد کرمی و تقریبا در راستای قبله است. بومی‌ها می‌گویند رفتن به سمت این سنگ و دیدن آن به دلیل موقعیت اقلیمی خطرناک است و معتقدند است سنگ محل عبادت پیامبرانی همچون ادریس، زرتشت و دروایی بوده است و حتی برخی افراد محلی از افسانه ها و داستان‌های سینه به سینه شنیده‌اند که زرتشت پیامبر 10 سال در این منطقه از کوهستان سکونت کرده است.
وی با تاکید به اینکه در منطقه آذربایجان هر عنصر طبیعی که ارزش و جایگاه داشته باشد، شناسنامه داشته و نام مشخص دارد، تصریح کرد: حفاظت از این عناصر، حفاظت از میراث معنوی و داشته‌های کهن فرهنگی ما است.
تخریب قارتال داشی و سکوت نهادها
در عین حال داستان تلخ محراب داشتی در بخش های دیگر کوهستان نیز دیده می‌شود. بارها موضوع نظارت بر گروه های کوهنوردی، ممانعت از صعود خارج از برد ظرفیت کوهستان و ممانعت از صعود گروه های غیرمجاز مطرح شده و نهاد متولی تا به امروز هیچ اقدامی صورت نداده است.
تخریب قارتال داشی با نوشتن اسامی رهگذران بر روی آن که نماد عظمت و عزت کوه سبلان بوده و به نوعی المان زیبایی و صلابت آن است هم با سکوت نهادهای متولی مواجه بوده و به معنی واقعی کلمه کوه سبلان متولی ندارد.
از سویی هر چند قرار بود مطابق وعده‌های محیط زیست استان، طرح جامع مدیریت اجرا شود اما در عمل این طرح نیز اجرا نشده و هیچ ساماندهی در صعودها صورت نگرفته است.
مدیریت سبلان به یک شعار تبدیل شده است
در سال 1394 و در پی تخریب‌های گسترده تحمیل شده به کوه سبلان، مسئولان محیط زیستی استان دست به کار طرحی شدند که به عنوان ناجی کوهستان تصور شده بود.
قرار بود در قالب طرحی که گاهی جامع و گاهی تفصیلی عنوان می‌شود، اثر طبیعی کوه سبلان، نه تنها از آسیب‌های متعدد از جمله از بین رفتن پوشش گیاهی، تهدید زیستگاه‌ها، صدمه به حیات وحش و تخریب کوهستان ممانعت شود، بلکه با مشارکت مردم محلی و تمامی نهادهای دخیل زمینه صیانت از کوهستان فراهم شود.
نتیجه عدم اجرا موجب شده تا کوهنوردان بدون توجه به اهمیت برخی المان‌ها و صرفا برای تفریح لحظه‌ای حتی گونه های نادر گیاهی را از بین ببرند.
تصویر خرس های قهوه ای که به زیستگاه آن ها تجاوز شده و در زباله آدم ها به دنبال غذا هستند بارها مشاهده و ثبت شده است.
مدیر کل محیط زیست استان اردبیل با تاکید به اهمیت کوه سبلان اعلام کرده است که برنامه ارتقا سطح محیط زیستی مناطق تحت حفاظت را در دستور کار دارد.
سعید شهند با تاکید به اینکه از جمله مناطق مورد توجه کوه سبلان است، افزود: آموزش جوامع محلی جهت مشارکت در صیانت از طبیعت نیز مورد تاکید است.
پتانسیل طبیعی به جای ثبت جهانی سوخت شد
از سویی مدیر کل ورزش و جوانان استان اردبیل معتقد است اردبیل برخی پتانسیل‌های طبیعی برای برخی رشته‌های ورزشی را دارد.
سجاد انوشیروانی با تاکید به اینکه از جمله این پتانسیل‌ها کوهنوردی است، گفت: این اداره کل می‌خواهد برنامه جامع و ملی برای استفاده بهینه از این مواهب عملیاتی کند.
وی افزود: از جمله ساماندهی صعودها، طبیعت گردی و توسعه ورزش اسکی در سطح جهانی با راه اندازی چند پیست جدید مورد تاکید است.
اما در حالی که یک مدیر از ضرورت اجرای طرح جامع مدیریت می‌گوید، دیگری از ثبت جهانی دم می زند و یکی دیگر از ضرورت توسعه ورزش در سطح جهانی برنامه پردازی می کند، وندالیسم کوهستان موجب شده تا حتی آثاری که می توانست در مطالعات ثبت جهانی مورد توجه کارشناسان یونسکو قرار گیرد، تخریب شود.
پیرو درخواست خبرگزاری تسنیم از استاندار اردبیل در سال گذشته برای تامین اعتبار مطالعات ثبت جهانی کوه سبلان، تا به امروز هیچ اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است و متاسفانه مهمترین سرمایه طبیعی استان اردبیل که از قبل نعمت‌های آن یک میلیون و 270 هزار نفر جمعیت اردبیل بهره‌مند هستند حتی مطالعات جامع در بخش زیستگاه‌های حیات وحش، تعداد گونه‌های گیاهی و جانوری، وضعیت حیات گونه‌ها، آداب و رسوم و فولکلور مرتبط با کوهستان، تاریخ روستاها و شهرهای شکل گرفته پیرامون آن، مطالعات باستان شناسی و جغرافیایی ندارد.
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/136/ش