گزارش|انتقاد از نگاه سیاسی به تاریخ ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در چند روز اخیر بحث بر سر سالگرد جشن پیروزی30 آگوست، در ترکیه بالا گرفته است. دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه اعلام کرده که به خاطر ترس از پیامدهای شیوع گسترده ویروس کرونا لازم ‌نیست 30 آگوست مانند سالیان پیشین جشن گرفته شود و نیازی به برگزاری رژه نظامی و حرکت گروه‌های ارتش در شهرهای مختلف نیست.

اما آن دسته از مخالفین اردوغان که از منظر فکری و عقیدتی به جریانات کمالیستی نزدیک هستند، معتقدند که آکپارتی به دنبال بهانه است و هدف از لغو کردن سالگرد 30 آگوست، دلایل سیاسی و حزبی دارد.
مخالفین و منتقدین اردوغان و آکپارتی بر این باورند که حزب حاکم، به شکل عامدانه تلاش می‌کند ذهن مردم را از مناسبت‌های مرتبط با دوران جمهوری و مصطفی کمال آتاتورک دور کرده و تاریخ سلجوقی و عثمانی را برجسته کند.

اهمیت 30 آگوست و نگاه خاص حزب حاکم
30 آگوست در واقع یک جشن نظامی است که یک نقطه تاریخی در ایستگاه‌های آغازین پیش از تاسیس جمهوری ترکیه را به خاطر می آورد و در جریان آن، در سال 1922 میلادی و یک سال پیش از تاسیس جمهوری ترکیه، مصطفی کمال - که هنوز صاحب لقب آتاتورک نشده بود - نیروهای اشغالگر و به ویژه سربازان یونانی را عقب راند و این پیروزی، تنها چند روز پس از 30 آگوست، منجر به آزادسازی کامل شهر دریایی و مهم ازمیر و شکست قوای بیگانه شد.

این گام مهم مصطفی کمال، یکی از مهمترین اقداماتی است که منجر به تاسیس جمهوری ترکیه شد و کمالیست‌های ملی‌گرا، آن را یک نقطه مهم در تاریخ معاصر ترکیه می‌دانند.

محافظه‌کاران و اسلامگرایانی که دل خوشی از دوران جمهوری ترکیه و به حاشیه رانده شدن گروه‌های اسلامی ندارند، ترجیح می‌دهند از کنار این مناسبت بگذرند.

به همین خاطر، منتقدین حزب حاکم، ترس از شیوع بیشتر ویروس کرونا را به عنوان یک بهانه سیاسی ارزیابی کرده‌اند و کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، به تندی به حکومت تاخته و اعلام کرده کسانی که مانع برگزاری جشن 30 آگوست می‌شوند، خائن هستند و اطلاعی از اهمیت این روز در تاریخ معاصر ترکیه ندارند.

26 آگوست یا 30 آگوست؟ مساله این است
دولت برآمده از عدالت و توسعه در حالی به خاطر ترس از شیوع گسترده ویروس کرونا مراسم بزرگداشت سالگرد جشن نظامی 30 آگوست را در 81 استان ترکیه ممنوع کرده که چند روز پیش و در روز 26 آگوست، مراسم رسمی سالگرد فتح ملازگرد برگزار شد.

حضور رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه و مهمترین شریک او یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی در ائتلاف جمهور در  جشن ملازگرد، توجه همه رسانه‌ها را به سوی خود جلب کرد.
رفتن اردوغان و همسرش امینه و دولت باغچلی و فواد اوکتای معاون رییس جمهور، به چادر بزرگ خان، به نشانه حضور در بارگاه نمادین پادشاه سلجوقی و برگزاری آیین سنتی اسب سواری و تیراندازی و نقش برجسته بلال اردوغان فرزند ارشد رییس جمهور در تاسیس کاخ کوچک سلجوقی در اخلاط در نزدیکی ملازگرد، موضوع داغ رسانه ها شد.
اخلاط، مقبره بزرگ پادشاهان سلجوقی با سنگ قبرهای تاریخی بزرگ و خاص، در نزدیکی میدان جنگ ملازگرد و در نقطه خاصی بین جغرافیای سه استان کردنشین موش، بتلیس و وان، از اهمیت بالایی برخوردار است.

حالا چند سالی است که بزرگداشت روز 26 آگوست برای حزب حاکم ترکیه مهمتر شده و در کنار تداعی خاطرات مربوط به امپراتوری عثمانی، از امپراتوری سلجوقی نیز یاد  می‌کنند. پیش‌تر بنا بر تصمیم اردوغان، قرار بود دومین کاخ ریاست جمهوری ترکیه در اخلاط تاسیس شود اما انتقاد رسانه‌ها و اشاره آنها به وضعیت اقتصادی ترکیه و ضرورت پرهیز از ولخرجی و اسراف، موجب آن شد که اردوغان از این تصمیم صرف نظر کرده و به تاسیس یک کاخ کوچک نمادین با امکانات چادرنشینی و اردوگاه نظامی سلجوقی اکتفا کند.
26 آگوست سالگرد پیروزی سپاه سلجوقی در ملازگرد است. در چنین روزی و در سال 1071 میلادی، سپاه سلجوقی به فرماندهی آلپ ارسلان سلجوق در جنگ با دیوژن بیزانسی پیروز شد و به این ترتیب دروازه آناتولی بزرگ به روی ترک‌ها گشوده شد.

اسلامگرایان، این روز را به عنوان فتح بزرگی می‌دانند که در جریان آن، دین مبین اسلام مُهر خود را بر آناتولی زده است. اما ملی‌گرایان، ابعاد حماسی آن را برجسته تر می کنند و شکست بیزانسی ها و پیروزی ترک‌ها را به عنوان رویداد تاریخی مهم قلمداد می کنند.

تاریخ از منظر واقعیت، یا تاریخ از نگاه سیاست؟
طاها آک یول روزنامه‌نگار و تحلیلگر پیشکسوت ترکیه که دستی بر مطالعات تاریخی جمهوری و دوران پیش از جمهوری دارد، در ستون امروز خود در روزنامه قرار، تصمیم دولت اردوغان مبنی بر ممنوع کردن بزرگداشت سالگرد 30 آگوست را یک تصمیم غلط می‌پندارد.

او معتقد است که 26 آگوست نیز روز تاریخی و مهمی است که باید حتماً جشن و آیین آن برگزار شود ولی 30 آگوست هم به همان اندازه مهم است و دولتمردان، نباید به سلجوقی و عثمانی بها دهند و جمهوری را از یاد ببرند. آک یول بر این باور است که نگاه سیاسی و حزبی به تاریخ، امری ناپسند است.

با وجود تمام انتقادات و ابراز مخالفت هایی که از سوی برخی رسانه‌ها و سیاست‌مداران مخالف حزب حاکم بیان شده، اردوغان و تیم او در اغلب سخنرانی‌ها و مواضع سیاسی و حزبی خود، از دوران سلجوقی و عثمانی به نیکی یاد می‌کنند و آن دو مقطع از تاریخ را دوران‌های باشکوه کشورشان می‌دانند.

آنها گهگاه در لفافه، از برخی اقدامات دوران اقتدار مصطفی کمال و کمالیست ها انتقاد می‌کنند. یکی از انتقادات جدی آنان به مقطع جمهوری، به حاشیه راندن محافظه‌کاران و در تنگنا قرار دادن معتقدین به دین مبین اسلام است.

انتقاد دیگر نیز این است که بنا به نگرش سران آکپارتی، در دوران سلجوقی و عثمانی، پادشاهان و فرماندهان، با اقتدار از قلمرو خود دفاع کرده‌اند اما در دوران جمهوری و در پشت میز مذاکره، تیم مصطفی کمال در برابر غربی‌ها دچار وادادگی و ضعف شده‌اند.

انتهای پیام/