آیا فرجام پویش "چهارراه کودک" به کاهش درد کودکان کار ختم شد؟!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ اکثر خصوصیات شخصیتی افراد، ارثی نیست، بسیاری از آنها نتیجه تجربیاتی هستند که در طول زندگی با آن مواجه شده‌اند از این رو دوران کودکی جزو مهترین سالهای حیات است و تجربیات این سالها، زیربنای زندگی آینده افراد خواهد بود.

اگر در این دوران  به رشد فکری، شناختی، عاطفی، جسمی و همه‌جانبه کودکان به درستی توجه و به نیاز آنها در موضوعات مختلف به خوبی پاسخ داده شود به طور حتم تأثیرات مثبت آن در زندگی شخصی و اجتماعی آینده آنها مشاهده خواهد شد. 

اما بدون تردید غم انگیزترین دوران کودکی را افرادی می‌گذرانند که کودکیشان با کار و سختی گره خورده است، نه تنها طعم شیرین این دوران را نمی‌چشند بلکه با دست کشیدن از زیبایی‌های روزهای کودکی، تن به کار می دهند و  با سرنوشتی مبهم، در آرزوی برآورده شدن نیازهایشان، قد می‌کشند؛ کودکانی که با ناملایمات زندگی، زودتر از هر فرد دیگری آشنا می‌شوند و با خود، عنوان «کودک کار» را یدک می‌کِشند. 

پدیده کودکان کار معضل دیروز و امروز نیست و سال‌هاست در گوشه و کنار شهرهای مختلف کودکان قد و نیم قدی دیده می‌شوند که هر کدام از آنها به کاری مشغول هستند از دستفروشی در خیابانها گرفته تا سرک کشیدن به سطلهای زباله.

اگرچه بارها مسئولان مختلف برای حل این معضل آستین ها را بالا زدند اما هیچگاه نتیجه دلخواه حاصل نشده است اکنون شهرداری تهران نیز به این موضوع ورود کرده و قصد دارد با پرداختن به معضل زباله گردی کودکان، گره این کلاف سردرگم را باز کند.  با توجه به اینکه مدت زمانی از اجرای این طرح گذشته با"سید مالک حسینی" سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکتهای اجتماعی شهرداری تهران به گفت‌وگو نشستیم تا از وضعیت اجرای این طرح مطلع شویم، مشروح این گفت‌وگو تقدیم مخاطبان تسنیم می‌شود: 

تسنیم: پویش چهارراه کودک با هدف مقابله با کار کودکان همزمان با روز جهانی مقابله با کار کودک و ابلاغیه شهردار تهران آغاز به کار کرد، این پویش تاکنون به چه صورت به پیش رفته است؟

حسینی: پویش چهارراه کودک همزمان با روز جهانی مقابله با کار کودک راه اندازی شد؛ عمده این پویش معطوف به حساس سازی جامعه، فرهنگسازی، اطلاع رسانی و آموزش در خصوص مقابله با کارِ کودکان است و میخواهیم اقدامات حمایتی و کاهش آسیب مربوط به کودکان کار را در قالب این کمپین پیش ببریم. بعد از راه اندازی این کمپین نیز اقداماتی در حوزه آموزش و تولید محتوا درباره اَشکال مختلف کار کودکان داشته ایم زیرا در برخی موارد افراد جامعه متوجه این نیستند که اقدامشان به نوعی آسیب به کودک است؛ به عنوان مثال برخی کودکان به ویژه در فصل تابستان در کارگاه، فروشگاه یا محل کار متعلق به پدر یا نزدیکانشان مشغول فعالیت میشوند، این امر تا جایی که شکل تفننی داشته باشد، محل ایراد نیست و با فرهنگ ما و حتی شاخص های بین المللی تضادی ندارد.‌

در شرایطی که کودک مجبور به کار شود، نتواند به تفریح خود بپردازد واز آموزش محروم شود به کودک آسیب وارد میشود که متأسفانه در بسیاری از مواقع با این پدیده مواجه هستیم اما شاید در این بین، افرادی هستند که نمیدانند اقدامشان مصداق عینی به کار گرفتن کودکان است. با در نظر گرفتن مجموعه ای از این عوامل در حال فعالیت برای آگاهی بخشی، اطلاع رسانی و تولید محتوا هستیم.

تسنیم: قرار بود مردم در صورت مشاهده زباله‌گردی کودکان آن را به سامانه 137 اطلاع دهند؛ در واقع قرار بود با مشارکت شهروندان اهداف این کمپین محقق شود. آیا مشارکت شهروندان آنطور که انتظار داشتید اتفاق افتاد؟ زیرا به نظر می‌رسد آگاهی بخشی و اطلاع‌رسانی کافی درباره این موضوع انجام نشده و مردم نسبت به این موضوع حساس نشده‌اند!

حسینی: بعد از ابلاغ بخشنامه شهردار تهران مبنی بر منع به کار گیری کودکان در حوزه هایی که پیمانکار با شهرداری کار میکند، در اطلاع رسانی محیطی و فضای مجازی برای این موضوع تلاش هایی شد اما این نقد وجود داشت که به میزان لازم اطلاع رسانی صورت نگرفته است از این رو سعی کردیم از همه ظرفیتمان در این امر بهره مند شویم اما باید این نکته را در نظر داشت که ما در آغاز راه هستیم و برنامه های متعدد دیگری از حیث حمایتی و اطلاع رسانی در دست طراحی و اجرا است.

با این حال تا حدودی با شما موافقم، شاید می‌توانستیم حجم بیشتری از تبلیغات را انجام دهیم اما این را هم در نظر بگیرید که شهرداری در این جریان بسیار دست تنهاست؛ درست است که بسیاری از افراد معتقد هستند چون زباله گردی به موضوع پسماند و جمع آوری زباله مربوط میشود، پیگیری آن نیز جزء مأموریت های شهرداری است اما واقعیت این است که همه موضوع، به شهرداری مربوط نمیشود.

تسنیم: طبق اظهاراتی که در گذشته مطرح کردید، شهرداری با نگاه مسئولیت پذیری اجتماعی وارد این موضوع شده و قصد انجام اقداماتی در این حوزه دارد ولی چنانچه موفقیتی حاصل نشد، بیان اظهاراتی مانند اینکه شهرداری دست تنها بوده، با این نهاد همکاری نشده یا وظیفه ما نبوده است به نوعی راه فرار است. شهرداری باید همه جوانب را بسنجد و با همه توان به یک موضوع ورود کند تا کار به سرانجام برسد.

 حسینی: نقد شما درست است؛ در حال حاضر سازمان بازرسی شهرداری طبق مأموریتی که شهردار تهران ابلاغ و تعیین کرده به طور مستمر در حال ارائه گزارش هم درباره میزان تماس مردم و هم درباره تعداد کودکانی که در سطح شهر دیده شده اند، است. شهرداری با تمام توان به این موضوع ورود کرده اما پای کار آمدن همه دستگاه ها بسیار حائز اهمیت است. اگر صدا و سیما ظرفیت های خود را پای کار می آورد کمک زیادی به اجرای طرح میشد البته در حال حاضر اقداماتی با این سازمان در دردستور کار است ولی کم است. اگر پرداختن به این موضوع به صورت کار تبلیغی یا پرداخت هزینه، آن هم با توجه به تعرفه های موجود باشد در توان شهرداری نیست.

با این حال رایزنی هایی با صدا و سیما در حال انجام است؛ اما پای کار آمدن سازمان های دیگری مانند بهزیستی، نهادهای حمایتی مانند  ستاد اجرایی فرمان امام و کمیته امداد در پیشبرد اهدافمان کمک می کند. این در حالی است که یکی دیگر از دغدغه های جدی ما این است که اگر این کودکان از چرخه زباله گردی خارج شوند، چه سرنوشتی خواهند داشت؟ آیا در مشاغل سیاه تر دیگری بکار گرفته میشوند؟ رفع این دغدغه نیز نیازمند مشارکت همه دستگاه های متولی است اما باز هم ما کارهایی که میتوانیم را فارغ از ورود یا عدم ورود سایر نهادها و سازمانها انجام میدهیم.

تسنیم: مهمترین کاری که تاکنون در این زمنیه انجام شده چه چیزی است؟

حسینی: با بخشنامه ای که شهردار تهران ابلاغ کرد، عملا به جای پاک کردن صورت مسئله اعلام شد که چنین عارضه‌ای را در سیستمهای پیمانکاری شهرداری شناسایی کرده‌ایم و می‌خواهیم با آن مقابله کنیم؛ این در حالی است که تا پیش از این فقط با سیاست انکار مواجه بودیم و کسی نمی‌پذیرفت که برخی از پیمانکاران از نیروی کودک برای کار استفاده می کنند.

نکته مهم دیگر این است که ما به جای اینکه با کودک برخورد کنیم قرار است از کودک حمایت کنیم و ضمن برخورد با پیمانکار متخلف، برنامه کاهش آسیب و حمایتی برای آنها داشته باشیم. در این راستا طرح کاهش آسیب را با اساتید دانشگاه و سازمان های مردم نهاد به اشتراک گذاشته ایم که بعد از نهایی شدن آن را انتشار عمومی میدهیم.  بنابراین میخواهیم از کودک کار زباله گرد حمایت کنیم وگفته ایم اگر قرار است برخوردی صورت گیرد باید با پیمانکار متخلف، صاحب گود یا گاراژی باشد که از کودک کار می کشد.

 موضوع دیگری که جزو نقاط عطف اقدامات در راستای تحقق بخشنامه شهردار است،  پیگیری مستمر و جدی دو معاون شهردار یعنی معاون امور اجتماعی و فرهنگی و معاون خدمات شهری در خصوص میزان پیشرفت برنامه ها برای محو زباله گردی کودکان است.   به گونه ای که روزانه این اقدامات را رصد می کنند و در این زمینه به صورت مستمر جلسات پیگیری و ارزیابی داریم اما این نکته را در نظر بگیرید که این معضل یک شبه ایجاد نشده و عارضه ای است که علل زیادی از جمله کاهش سطح درآمد مردم، اضافه شدن عده ای از خانواده ها به زیر خط فقر و مشکلاتی از این دست، دارد که این پدیده را تشدید می کند. پدیده ای که بیش از دو دهه است حداقل در تهران به صورت چشمگیری شکل گرفته و میتوان گفت عوامل فزاینده و تشدید کننده آن مانند فقر و افزایش مهاجرت غیرقانونی به تهران نیز در آن دخیل است، بنابراین نباید انتظار داشت طی چند هفته یا یک ماه حل شود.

تسنیم: درباره برنامه‌های حمایتی شهرداری هم انتقاداتی وجود دارد؛ برخی بر این باورند که اگر شهرداری می‌خواهد جلوی فعالیت پیمانکارانی که از کودکان استفاده می‌کنند را بگیرد، دیگر لزومی ندارد در گودهای زباله‌گردی خدمات حمایتی و کاهش آسیب بدهد.

حسینی: پاسخ خیلی شفاف است! ما به جد بر ممنوعیت استفاده پیمانکاران از کودکان تأکید داریم و با افراد متخلف برخورد می کنیم اما در بازه زمانی که به تدریج این پدیده را به حد صفرمیرسانیم؛ کودکانی درگیر این پدیده هستند که نمی‌توانیم آنها را رها کنیم و بگوییم میخواهیم این پدیده را از بین ببریم و این کودکان هم منتظر بمانند و آسیب ببینند. البته در هیچ یک از کشورهایی که وضعیت مشابه را داشته اند، این پدیده به طورمطلق صفر نشده است، مانند پدیده هایی چون تکدی گری و اعتیاد؛ اما میتوان گفت به حداقل ممکن میرسد و ما هم به همین سمت حرکت میکنیم ولی به زمان نیاز دارد.

تسنیم: در حال حاضر مرحله اول کار شناسایی پیمانکارانی است که کودکان را به کار گرفته اند؟

حسینی: این کار توسط بازرسی شهرداری در حال انجام است و بر اساس گزارش میدانی بازرسان و همچنین پیگیری گزارش های مردمی تخلفات پیمانکار هر منطقه به شهردار منطقه اطلاع داده می شود و قطعا در صورت عدم اصلاح برخورد خواهد شد. طبیعتا با یک اشتباه پیمانکار را نمیتوان لغو پیمان کرد اما از آنجا که مکانیسم های تنبیهی به طور مشخص در قرارداد پیمانکاران با شهرداری های مناطق آمده این برخورد صورت میگیرد .
 
تسنیم: سال آخر فعالیت مدیریت شهری چقدر میتواند در کیفیت اجرای کار تأثیرگذار باشد؟

اگر به موضوعی اعتقاد داشته باشید، جزو اولویت باشد و همه جامعه در اولویت بودن آن را پذیرفته باشند، دیگر مهم نیست سال آخر مدیریت یک مجموعه باشد یا سال نخست. به سهم خودم میتوانم بگویم فارغ از اینکه قرار است سال دیگر چه شود باید کار و تلاش کنم بنابراین اگر یک روز هم فرصت باقی باشد و بتوان یک کودک زباله گرد را هم از چرخه خارج کرد، اتفاق بزرگی رخ داده است و باید هر اقدامی میتوان انجام داد.

انتهای پیام/