میراث گرانبهای مکتب سیدالشهداء(ع)
شیعه همیشه تاریخ، انقلابی بوده است، زیرا الگویی زیبا و عالی برای جانفشانی دارد. شیعه از امام خود می‌آموزد که سنّت امر به معروف و نهی از منکر - یکی از اصلی‌ترین واجبات الهی- را در جامعه جاری کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شیعه مفتخر است که انسان‌های برگزیده و عالی را به عنوان الگو و امام خود دارد و تلاش می‌کند سیره و رفتار آنها را سرلوحه زندگی خود قرار دهد. یکی از مهم‌ترین الگوهای رفتاری شیعه، ماجرای کربلا و جانفشانی سرور و سالار شهیدان عالم حضرت اباعبدالله علیه‌السلام است.
امام حسین علیه‌السلام به جهانیان نشان داد که می‌شود در راه خدا جان و مال و فرزند خود را قربانی کرد و عزّت خرید؛ می‌شود در راه خدا عشق‌بازی کرد و به مقام خلیفةاللهی رسید، می‌شود جان داد و نفس مطمئنه شد و خدا را در آغوش گرفت. حضرت برای اینکه دیگران و دشمنان، هدف از قیام را تحریف و تلاش ایشان برای پرپایی دین خدا را دنیاطلبانه تعبیر نکنند، در نامه‌ای که به برادر خود محمد بن حنفیه می‌نویسد، کاملاً روشن و شفاف هدف خود را توضیح می‌دهد: «أَنِّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لَا بَطِراً وَ لَا مُفْسِداً وَ لَا ظَالِماً وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِی أُمَّةِ جَدِّی ص أُرِیدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَسِیرَ بِسِیرَةِ جَدِّی وَ أَبِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع»[1] یعنی اصلاح امت جدم و امر به معروف و نهی از منکر هدف من از قیام است.
عالم بداند حسین علیه‌السلام تن به ذلت نمی‌دهد و شعار همیشگی او «هَیهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة» است و هیچ‌گاه دنیای فانی و زیبایی‌های آن، نمی‌تواند او را فریب دهد. بنابراین بدون شک هدف از قیام حضرت، امر به معروف و نهی از منکر بود، دین در جامعه اسلامی داشت از بین می‌رفت، به انحراف کشیده شده بود، افرادی مانند یزید خود را جانشین پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و نماد دین‌داری معرفی کرده بودند، لذا حضرت برای احیای سنّت جدّش و دین مبین اسلام قیام کرد و امر به معروف عملی انجام داد و جان شیرین خود را فدای اسلام کرد.
شیعه همیشه تاریخ، انقلابی بوده است، زیرا الگویی زیبا و عالی برای جانفشانی دارد. شیعه از امام خود می‌آموزد که سنّت امر به معروف و نهی از منکر - یکی از اصلی‌ترین واجبات الهی- را در جامعه جاری کند؛ حتی به‌خاطر برچیده شدن برخی محرمات و منکرات، حاضر است جان خود را نیز فدا کند. امر به معروف و نهی از منکر در حال حاضر نیز از ضروریات جامعه اسلامی ایران است؛ فراموش شدن این واجب الهی خسارات جبران‌ناپذیری را بر جامعه اسلامی وارد خواهد کرد. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز در حدیثی نورانی فرمود: «کُلُکُمْ راعٍ، وَ کُلُکُمْ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِیتِه: هر کدام از شما مسئولید و درباره افرادی که به سخن شما گوش می‌دهند بازخواست خواهید شد»[2] این جمله نورانی یکی از عالی‌ترین بیانات در حوزه مسائل اجتماعی است.
این جمله حضرت یعنی همه مردم نسبت به سرنوشت همدیگر مسئولیت دارند و هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید: به من ربطی ندارد، زیرا خوب یا بد بودن افراد جامعه بر دیگر افراد تأثیرگذار است. قرآن کریم نیز دستور می‌دهد ما در جامعه امر به معروف را به‌جا آوریم و اهل خیر باشیم و دیگران را به خیر و نیکی دعوت کنیم: «وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِوَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ[آل‌عمران/104] و باید از شما گروهی باشند که [همه مردم را] به سوی خیر دعوت کنند، و به کار شایسته و پسندیده وادارند، و از کار ناپسند و زشت بازدارند؛ و اینان‌اند که یقیناً رستگارند.»
اگر مردم جامعه نسبت به سرنوشت همدیگر و رفتارهای اجتماعی هم، بی‌تفاوت باشند و به همدیگر تذکر ندهند، جامعه آرام آرام به سمت هنجارشکنی پیش خواهد رفت و به تدریج کل جامعه را فرا خواهد گرفت و هر کسی که در آن جامعه زندگی می‌کند، از آسیب‌های آن رفتار نادرست در امان نخواهد بود.
ممکن است برخی در مقابل «امر به معروف و نهی از منکر» جبهه بگیرند که این کار من، به شما ربطی ندارد؛ در واقع پاسخ او این است که رفتار تو به رفتار دیگری سرایت می‌کند و آرام آرام تمام جامعه را در بر می‌گیرد، درست مانند کسی که به یک بیماری واگیردار مبتلا شده است و اگر او را رها کنیم، بیماری او به کل جامعه سرایت می‌کند.
در زمان کنونی نیز که ویروس کرونا همه جهان را در بر گرفته، هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید به کسی ربطی ندارد و من باید آزاد و رها باشم، ولو اینکه افراد زیادی را به این ویروس مبتلا کنم، هیچ عقل سلیمی چنین استدلالی را نمی‌پذیرد. در مورد احکام اجتماعی اسلام نیز وضع به همین منوال است، مثلاً دختری بیحجاب نمی‌تواند بگوید به کسی ربطی ندارد، من دوست دارم آزادانه و بدون پوشش در جامعه حاضر شوم، چون بی‌حجابی او به دختر همسایه‌اش هم سرایت می‌کند و دیگر دوستان او نیز با دیدن وضع نامناسب او، ممکن است به بیماری او دچار شده و آنان نیز بیحجاب شوند و کم‌کم تمام آن محله و کل شهر را فرا بگیرد.
از این‌رو خداوند متعال امر به معروف و نهی از منکر را واجب کرد تا مردم یک جامعه نسبت به سرنوشت و رفتار هم حساس باشند و احساس مسئولیت کنند و جامعه به سمت بی‌حیایی و بی‌دینی سوق پیدا نکند. بدون شک اگر همه مردم به همدیگر تذکر دهند، جلوی بسیاری از گناهان و بی‌اخلاقی‌ها در جامعه گرفته می‌شود، مطمئناً اگر 10 نفر به یک شخص تذکر دهند، او خود حیا می‌کند و عمل نادرست خود را اصلاح خواهد کرد.
ممکن است تذکر اول تأثیر چندانی نداشته باشد، اما تذکر دوم، بهتر و تذکر سوم کارسازتر، تذکر چهارم مؤثرتر خواهد بود و تذکر پنجم اثر خواهد کرد و همین‌طور اگر در هر کوچه و خیابان، زن و مرد و پیر و جوان به همدیگر تذکر دهند، شخص برای حفظ آبرویش آن عمل قبیح را ترک کرده و خود را اصلاح خواهد کرد، به همین خاطر است که در اسلام امر به معروف و نهی از منکر از بزرگ‌ترین فرایض الهی شمرده می‌شوند. بنابراین یکی از درس‌های بزرگ عاشورا و کربلا، احیای سنت زیبای امر به معروف و نهی از منکر در سطح جامعه است.
* حجت‌الاسلام محمد فرضی‌پوریان استاد حوزه علمیه قم
_________________
پی‌نوشت:
[1]. ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، علامه، قم، چاپ اول، 1379 ق، ج4، ص 89.
[2]. ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، 2جلد، مکتبه فقیه - قم، چاپ: اول، 1410 ق، ج1، ص6.
انتهای پیام/
