گسترش زبان فارسی در عراق و رشد یک و نیم برابری فارسی‌آموزان
مسئول بخش علمی رایزنی فرهنگی ایران در عراق می‌گوید: شاخص‌ها نشان از رشد زبان فارسی در عراق دارد. با تمام محدودیت‌های جدی ما شاهد رشد فارسی‌آموزی هستیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جمهوری عراق که در غرب آسیا قرار دارد و همسایه غربی ایران محسوب می‌شود، اقوام عرب و کرد را در خود جای داده است. آشوری‌‌ها، ترکمن‌ها، ارمنی‌ها، مندایی‌ها، چرکس‌ها و ... نیز اقوام دیگر ساکنین آن را تشکیل می‌دهند. عربی و کردی زبان‌های رسمی مورد تکلم عراقی‌ها هستند. نزدیک به 95 درصد مردم در این کشور پیرو دین اسلام‌اند و مابقی مسیحیان، ایزدی‌ها یا یزیدیان، اکایی‌ها، یارسانیان را شامل می‌شوند. خطی ساحلی به‌امتداد 58 کیلومتر عراق را به آب‌های خلیج فارسی پیوند می‌زند. قدیمی‌ترین نامی که برای عراق امروزی به کار رفته «سومر» است که در هزاره پنجم تا سوم قبل از میلاد نام دولت و ملتی در جنوب عراق کنونی بوده است. پس از آن به‌ترتیب دولت‌های آکد در مرکز و جنوب، آشور در شمال و بابل در جنوب آن تأسیس شد که به همین جهت به قسمت‌هایی از آن مملکت آشور، مملکت اکد، و مملکت بابل نیز گفته‌اند. به‌دلیل جریان دو رود دجله و فرات، عراق را از قدیم بین‌النهرین نامیده‌اند.
سابقه زبان فارسی در عراق پررنگ و قابل توجه است؛ زیرا مهاجرت شمار زیادی از ایرانیان و طلاب به عراق برای تجارت، آموزش، تجرد و تهذیب نفس موجب شد تا زبان فارسی ناخواسته اما به‌شیوه‌های پرکاربرد و پرفایده وارد سرزمین عراق شود، همچنین مجاورت تجار، روحانیون و طلاب ایرانی با عتبات عالیات و تعامل با عراقی‌های هم‌مسلک و همکار باعث شد تا بسیاری از عراقی‌ها در شهرهای کربلا و نجف و کاظمین و حتی سامرا به زبان فارسی تسلط داشته باشند.
شبکه اسبیاس در یکی از گزارش‌های خود سال 1394 خود می‌نویسد: «پس از سرکوب کردها در حکومت بعثی عراق، صدها هزار کرد عراقی به ایران مهاجرت و سال‌ها در آنجا زندگی کردند. فرزندان زیادی از این اقلیت کرد در ایران متولد شدند که فارسی را بهتر از کردی صحبت می‌کنند. با بازگشت این مهاجران به وطن، ساختار زبانی منطقه کردستان عراق متحول شد و امروزه این منطقه فارسی‌زبانان بسیاری دارد که فارسی را به‌عنوان زبان اول یا دوم مورد استفاده قرار می‌دهند. شهر سوران در کردستان عراق، شهری است که می‌توان فارسی را زبان اول آن دانست. بیش از 60 درصد جمعیت این شهر را کردهایی تشکیل می‌دهند که از ایران بازگشته‌اند. در منطقه بارزان در کردستان، محله‌هایی با نام‌های اصفهان، یزد و دیگر شهرهای ایران وجود دارد که کردهای بازگشته از این شهرها آنها را نامگذاری کرده‌اند و این نشان‌دهنده عمق پیوند آنها با ایران و زبان فارسی است.
زبان فارسی در نقاط عرب‌زبان عراق هم به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، به این دلیل که از دوره صفوی و با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، موج کاروان‌های زیارتی از ایران برای دیدار از اماکن مذهبی عراق وارد این کشور شدند و این تعداد زیاد فارسی‌زبانان باعث آشنایی مردم شهرهای بزرگ کربلا، نجف و کاظمین با زبان فارسی شد. علاوه بر این، تعدادی از این زائران در عراق ماندگار شدند و نسلی از خانواده‌های فارسی‌زبان در چند صد سال گذشته در عراق به وجود آمد. این افراد در زمان حکومت بعثی عراق، دانستن زبان فارسی را انکار می‌کردند، اما پس از استقرار حکومت جدید عراق و ارتباطات بیشتر با ایران، زبان فارسی در عراق بسیار گسترش یافته و توسط تعداد زیادی از مردم صحبت می‌شود. در زمان حکومت بعثی، تعداد زیادی از شیعیان عراقی هم به ایران پناهنده شدند و با بازگشت این افراد، زبان فارسی بیش از پیش میان عرب‌زبانان عراق رایج شد».
آموزش زبان فارسی در گونه حیاتی دانشگاهی، در سال 1975 توسط علامه محفوظ به زبان‌های موجود در دانشکده زبان‌های خارجی دانشگاه بغداد اضافه شد و از آن سال تاکنون تدریس آن بی‌وقفه ادامه دارد. در حال حاضر بیش از 500 دانشجو در مقاطع مختلف (تا دکتری) در حال تحصیل در این دانشکده هستند. درخواست‌های فراوانی برای راه‌اندازی رشته زبان فارسی در دانشگاه‌های مناطق جنوبی عراق نیز وجود دارد که از جمله متقاضیان، دانشگاه‌های مستنصریه، کربلا، کوفه، واسط، قادسیه، ذیقار و بصره است.
گسترش زبان فارسی در اقلیم کردستان عراق نیز مسئله‌ای بسیار درخور توجه است. پیشینه و ریشه مشترک زبان فارسی و کردی یکی از مهمترین دلایل رونق زبان فارسی در مناطق کردنشین عراق از جمله شهر اربیل از اقلیم عراق است. افزایش ارتباط میان ایران و مناطق شمالی عراق و سابقه خویشاوندی بسیاری از کردهای عراقی با کردهای ایران نیز زمینه‌های مناسبی را برای رشد و تقویت زبان فارسی در این محدوده از سرزمین عراق فراهم آورده است. تا 50 سال پیش، زبان فارسی زبان مکاتبات رسمی بین خاندان‌های رسمی در اقلیم کردستان عراق بود. در حال حاضر، زبان فارسی در اقلیم کردستان عراق یکی از مهمترین زبان‌ها برای خوانش و ترجمه ادبیات و علوم روز به شمار می‌رود و روزانه چندین کتاب از فارسی به کردی ترجمه می‌شود؛ البته مدتی است که این پل ارتباطی به جاده دو طرفه نیز بدل شده و کتب بسیاری از کردی به فارسی در حال ترجمه و نشر در بازار کتاب ایران است.
سابقه آموزش زبان فارسی در سال‌های اخیر در دانشگاه‌های مهم عراق از جمله دانشگاه دولتی بغداد، دانشگاه بین‌المللی اهل‌البیت(علیهم السلام)، دانشگاه سلیمانیه بغداد، دانشگاه صلاح‌الدین، دانشگاه حلبچه، دانشگاه خانقین، دانشگاه کوفه، دانشکده غیرانتفاعی الجواد(ع) بغداد و... وجود داشته و دارد.
در حال حاضر رایزنی فرهنگی ایران در عراق که نماینده بنیاد سعدی در این کشور در حوزه آموزش و گسترش زبان فارسی به شمار می‌رود، فعالیت‌هایی را در این راستا دنبال می‌کند که یکی از آنها برگزاری آزمون میان‌دوره‌ای مقدماتی و متوسط زبان فارسی در بغداد است.
محمدرضا تالاری، مسئول بخش علمی رایزنی فرهنگی ایران در عراق، با اشاره به برگزاری آزمون میان دوره‌ای مقدماتی و متوسطه زبان فارسی به صورت حضوری در بغداد به تسنیم گفت: این آزمون بخشى از ده‌ها آزمونی است که در مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی که زیرنظر رایزنی فرهنگی ایران است، برگزار می‌شود.
تالاری ادامه داد: آموزش زبان فارسی به عراقیان علاقه‌مند از ابتدای سال در بستر فضای مجازی انجام شد، اما آزمون‌ها در دو مقطع میان دوره و پایان‌دوره با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی به صورت حضوری برگزار می‌شود.
مسئول بخش علمی رایزنی فرهنگی ایران در عراق تصریح کرد: آزمون‌های مربوط به زبان فارسی در سه سطح مقدماتی، متوسطه و پیشرفته و در دو مقطع میانی و پایانی هر دوره برگزار می‌شود؛ یعنی هر سطح ما یک آزمون میان دوره و یک آزمون پایان دوره دارد.
وی ادامه داد: آزمون‌ها به دو بخش شفاهی و کتبی تقسیم مى‌شود که در مجموع چهار مهارت فراگیر که خواندن، نوشتن، شنیدن و گفتن است را می‌سنجد. سه مهارت نوشتن، خواندن و شنیدن در بخش کتبی و مهارت گفتن در بخش شفاهی مدنظر قرار می‌گیرد.
تالاری با مروری روی آزمون‌های حضوری میان دوره‌ای مقدماتی و متوسطه فارسی در بغداد اضافه کرد: در مرکز فرهنگی ما و همچنین مراکزی که مورد حمایت رایزنی فرهنگی ایران هستند، سه روش غالب را برای آموزش زبان انتخاب کردند که شامل روش آموزش بنیاد سعدی، روش مرکز آموزش زبان فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد و روش مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه شهید بهشتی است.
وی یادآور شد: فراگیران برای انتخاب روش آموزش محدودیت ندارند و رایزنى فرهنگی در پیاده‌سازی روش‌های مختلف محدودیت ایجاد نکرده است و سیاست معرفی تمام روش‌ها به جامعه علاقه‌مند به یادگیری زبان فارسی را در دستور کار خود قرار داده تا بتواند جامعه بیشتری را تحت پوشش قرار دهد. این فرصت خوبی است که میزان اثرگذاری روش‌های خود را بسنجیم.
بنا به گفته تالاری؛ با نگاه کمّی نسبت به این آزمون‌ها از ابتدای سال 99 دوره‌های آموزش به دلیل شیوع بیماری کرونا در بستر فضای مجازی به صورت برخط برگزار شده است.
تالاری با ارائه آماری درباره دوره‌ها و میزان فراگیران زبان فارسی گفت: ما تا به حال بیش از 10 دوره را به اتمام رساندیم و در حال حاضر هم بیش از 12 دوره درحال انجام داریم که به طور تقریبی بیش از 10 آزمون پایان دوره و 16 آزمون میان دوره برگزار شده است.
وی اضافه کرد: تعداد فراگیران ما تنها در مرکز فرهنگی برابر با 150 فارسی‌آموز است که تراکم زبان‌آموزان در مراکز ما بیش از دیگر مراکز است. در حال حاضر تعداد فراگیران ما در مراکز مرتبط و مورد حمایت با یک و نیم برابر رشد رو‌به‌رو بوده است.
مسئول بخش علمی رایزنی فرهنگی ایران در عراق درباره وضعیت زبان فارسی در کشور عراق نیز گفت: مصادیق نشان از رشد زبان فارسی در میان مردم عراق دارد. با تمام محدودیت‌های جدی در کشور عراق، هرچه جلوتر می‌رویم، شاهد رشد و گسترش فارسی هستیم.
انتهای پیام/
