موانع شکل گیری مثلث همکاری ترکیه، آذربایجان و ترکمنستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش پیشین به این اشاره شد که در پنجمین دور نشست 3 جانبه وزرای امور خارجه ترکیه، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان، تلاش برای ارتقای همکاری ها در دستور کار قرار گرفت.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

همچنین به این اشاره شد که اشتیاق ترکیه برای انتقال گاز ترکمنستان به اروپا و اهمیت موقعیت جغرافیایی ترکمنستان، بخش دیگری از اهداف دولت اردوغان از قفقاز جنوبی تا خزر را به نمایش می گذارد.

ترکمنستان همواره به دنبال آن بوده که به یک بازیگر استراتژیک بازار انرژی جهان تبدیل شود، اما این مهم زمانی اتفاق می افتد که عشق آباد بتواند با خیال آسوده و با هزینه معقول، گاز خود را به اروپا برساند و نشان دهد که علاوه بر جمهورِ آذربایجان و روسیه، ترکمنستان نیز می تواند از تامین کنندگان گاز طبیعی کشورهای اروپایی باشد.

مبادلات 2 میلیارد دلاری عشق آباد - آنکارا

رشید مردوف، وزیر امور خارجه ترکمنستان روز سه شنبه در نشست خبری مشترک با مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد: «حجم تجارت میان ترکیه و ترکمنستان در سال 2020 با وجود شیوع گسترده ویروس کرونا به حدود 2 میلیارد دلار رسیده است. ما  می ‌توانیم پروژه‌هایی مشترک در زمینه‌هایی مانند انرژی، حمل و نقل و فن آوری‌ های بالا نیز انجام دهیم. همکاری میان دو کشور در چارچوب سازمان ‌های بین‌ الملل را مورد بحث قرار دادیم».

مردوف همچنین از این موضوع خبر داد که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در سال جاری به منظور گسترش روابط دوجانبه به ترکمنستان سفر خواهد کرد و برنامه های این سفر در دیدار با چاووش اوغلو، تنظیم شده است.

شواهد موجود نشان دهنده این است که ترکمنستان، بازار مصرف خوبی برای خرید کالاهای ترکیه است اما استراتژی ترانزیت گاز و تقویت ظرفیت انتقال در خط تاناپ، بسیار مهم تر از مبادلات تجاری بین آنکارا و عشق آباد است.

از ترکمنستان تا اروپا

ترکمنستان که در مقام چهارمین کشور دارنده منابع گازی طبیعی جهان قرار گرفته، به خاطر اصل بی طرفی، تاکنون حضور فعال و قابل توجهی در نشست های شورای ترک نداشته و برخلاف ترکیه و جمهوری آذربایجان، در رقابت ها و منازعات منطقه ای، حضور مشهودی نداشته است. اما حالا شواهد نشان می دهد که اردوغان و علی اف در جستجوی راهکارهایی هستند که بتوانند بر اساس ایجاد منافع جدید، قربانقلی بردی محمد اف رئیس جمهور ترکمنستان را هم به وسط دایره بازی بکشانند.

یکی از امیدواری های اردوغان و علی اف این است که بین تفکرات سیاسی محمد اف با سلف او نیاز اف، تفاوت جدی وجود دارد. نیاز اف در سال 2006 میلادی در شرایطی درگذشت که به طرز سختگیرانه ای به اصل بی طرفی پایبند بود و اعتقاد چندانی به توسعه روابط منطقه ای نداشت.

اما محمد اف در سال 2008 میلادی، در تبیین اصلی ترین بنیادهای سیاست خارجی ترکمنستان، بر عنصر توجه به زمینه های تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی منطقه توجه کرده و توسعه رابطه با ایران، افغانستان، ازبکستان و جمهوری آذربایجان را به عنوان اولویت های مهم برشمرد.

بردی محمد اف در دوران تثبیت قدرت، چند کار مهم انجام داد که شاید دو مورد حیاتی آن را بتوان چنین برشمرد:

1.اعمال برخی تغییرات در مورد اصل بی طرفی و اعلام آمادگی برای توسعه روابط و همکاری های منطقه ای .

2.ایجاد سیاست تنوع سازی در مورد انتقال گاز به کشورهای دیگر.

تنوع سازی مدنظر محمد اف بر این اساس صورت گرفت که ترکمنستان، ناچار نشود همه تخم مرغ های خود را در سبد روسیه بگذارد و با توسعه همکاری های گازی با چین و ایران، نشان داد که به دنبال استفاده صحیح از مزیت گازی است.

خط لوله تاپی و انتقال گاز ترکمنستان به هندوستان، افغانستان و پاکستان، از اقدامات بلندپروازانه بردی محمد اف بوده و جستجوی راه های بهتر و کم هزینه تر برای انتقال گاز به اروپا، مهم ترین اولویت استراتژی انرژی عشق آباد است.

این همان نقطه ای است که ترکیه و جمهوری آذربایجان، می توانند بر روی آن زوم کنند و با مثال آوردن از پیروزی هایشان در خطوط تاناپ و ترک استریم، گزینه های تازه ای بر میز کار بردی محمد اف بگذارند.

حمایت آمریکا از کاهش وابستگی اروپا به روسیه

اتحادیه اروپا 53 درصد از انرژی مورد نیاز خود را از خارج وارد می کند و گازپروم روسیه، بزرگترین تامین کننده گاز اروپا است. اما همکاری چند سال اخیر ترکیه و جمهوری آذربایجان، منجر به آن شد که گاز کناره های خزر، از خط تاناپ به ترکیه و از آنجا به ایتالیا منتقل شود و علاوه بر این، خط ترک استریم نیز از روسیه و از ژرفای آب های دریای سیاه به ترکیه و از آنجا به اروپا رسیده و این به خودی خود، نشان دهنده تصویری است که در آن، سه کشور مهم یعنی روسیه، جمهوری و آذربایجان، منافع و وابستگی متقابل دارند و در عین حال، در برخی حوزه ها می توانند با هم رقابت کنند.

یکی از نکات سیاسی مهم در معادلات تامین انرژی اروپا، این است که در چند سال گذشته، موج اختلافات بین روسیه و اتحادیه اروپا و در همین حال اختلافات روسیه و ناتو، همواره رو به افزایش بوده و این اختلافات، در مورد اوکراین و کریمه به اوج رسید و این نقطه ای است که می تواند اردوغان و علی اف را به فکر ایده ها و رویاهای جدید بیندازد.

پروژه کریدور گاز جنوبی (South Gas Corridor) و انتقال گاز جمهوری آذربایجان از طریق ترکیه به اروپا اهمیت ویژه ای دارد و گسترش کریدور گاز جنوبی با افزوده شدن منابع گازی دیگر امکان پذیر است.

برای اتصال ترکمنستان به مسیر خط لوله انتقال گاز این کشور به اروپا، ضروری است خط لوله انتقال گاز ترانس خزر تکمیل شود که گاز ترکمنستان را از قلمرو آذربایجان به اروپا انتقال دهد.

با احداث این خط لوله، امکان انتقال گاز طبیعی بیشتری به اروپا از طریق خط لوله گاز جنوبی فراهم شده و ترکیه هم از اجرای این پروژه حمایت می ­کند و کشورهای اروپایی قادر خواهند شد با استفاده از مسیرهای گوناگون، نسبت به تامین انرژی خود اقدام کنند و در این حلقه، آذربایجان می تواند نقش اتصال  بین اروپا و آسیا را ایفا کند.

آمریکایی‌ ها به طور مداوم در موضوع انتقال گاز منطقه به بازارهای مصرف به ویژه در اروپا مداخله می کنند. آنها می خواهند وابستگی اروپا به عرضه گاز روسیه کاهش یابد و به عبارتی دیگر، متحد مهم آمریکا، به دشمن مهم آمریکا، وابسته نباشد.

به همین خاطر واشنگتن از کشورهای دارنده ذخایر گاز در حوزه دریای خزر از جمله آذربایجان و ترکمنستان می خواهد گاز خود را به اروپا انتقال دهند. کار به جایی رسید که مجلس نمایندگان آمریکا لایحه ای به منظور مقابله با تامین انرژی اروپا از روسیه به تصویب رساند.

این لایحه با هدف کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه، افزایش رقابت در بازار، تشویق شرکت­های آمریکایی به سرمایه گذاری در زیرساخت­های انرژی در اروپا و افزایش صادرات انرژی و فن­ آوری از آمریکا تصویب شد و پیشنهاد شده تا یک میلیارد دلار برای زیرساخت­ ها و پروژه­ های مرتبط با رقابت با گاز روسیه اختصاص داده شود. بنابراین به راحتی می توان پیش بینی کرد که اعمال محدودیت بر روسیه و ایران، از مهم ترین اهداف آمریکا در مداخله در معادلات انتقال و توزیع انرژی در آسیای میانه، قفقاز و اروپا است.

در پایان باید به این نکته مهم اشاره کرد که اگر چه در شرایط فعلی ظرفیت قابل توجهی برای ارتقای روابط ترکیه – آذربایجان- ترکمنستان به وجود آمده اما کل اهداف اقتصادی این سه کشور، ارتباط مستقیمی با رویکردهای روسیه دارد و روسیه به عنوان یک بازیگر قدرتمند جهانی و منطقه ای، می تواند بر چند و چون همکاری های آنان اثر بگذارد.

انتهای پیام/