جایگاه والای شهدا از منظر قرآن کریم/ معنای زنده بودن شهید چیست؟
حجت‌الاسلام رضایی اصفهانی مفسر قرآن طی یادداشتی به تفسیر آیه ۱۶۹ سوره آل عمران پرداخته و به بررسی جایگاه والای شهیدان اشاره می‌کند.
به گزراش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، امام خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران کنگره 4 هزار شهید استان یزد با بیان اینکه شهیدان در عالم برزخ، زندگی مخصوصی دارند و پیام مهم آنها به کسانی که راهشان را ادامه دهند، بشارت به در امان بودن از ترس و اندوه است، تصریح کردند: انگیزه شهیدان از حضور در میدان جهاد همچنان‌که در وصیت‌نامه‌های آنها موجود است، حمایت از انقلاب، امام بزرگوار، حجاب، دفع شرّ دشمن و هموار شدن راه نظام برای دستیابی به اهداف آن بود که باید مراقبت کرد این آرمان‌ها به‌دست برخی افراد نفی و مخدوش نشود.
ایشان با ابراز تأسف از افرادی که زیر سایه جمهوری اسلامی و به برکت مجاهدت شهیدان و رزمندگان در امنیت و آزادی زندگی، اما بر خلاف اهداف آن خون‌های پاک فعالیت می‌کنند، فرمودند: در مقابل این تلاش‌ها، کار و تلاش در راه حق و شهیدان را مضاعف کنید.
از این رو خبرگزاری تسنیم برای شناخت مقام شامخ شهدا در قرآن کریم در گفت‌وگو با اساتید دانشگاه و حوزه علمیه به تفسیر آیات قرآن کریم پرداخته است. در این قسمت حجت‌الاسلام محمدعلی رضایی اصفهانی مفسر قرآن و استاد تمام جامعه‌المصطفی و حوزه علمیه قم طی یادداشتی با عنوان «حیات شهیدان از منظر قرآن» به مقام شامخ شهدا در عالم برزخ اشاره می‌کند. متن یادداشت بدین شرح است:
وَ لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِى سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوتاً بَلْ أَحْیَآءٌ عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ(169 سوره آل عمران)
(اى پیامبر) هرگز مپندار کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگان‌اند، بلکه [آنان] زندهاند، [و] در پیشگاه پروردگارشان روزى داده مىشوند!
شأن نزول:
حکایت شده که بعد از حادثهى احد «1» گروهى از افراد سست ایمان، بر شهیدان احد تأسف مى‌خوردند که «چرا مُردند!» و هنگام مشاهده نعمتهاى دنیا، ناراحتى آنها بیشتر می‌شد. آیات فوق خط بطلان بر اینگونه گفت‌وگوها و افکار کشید و مقام بلند شهیدان را یادآورى کرد که در نزد خدا روزى داده می‌شوند.« 2»
نکتههای تفسیری:
1. خطاب «اى پیامبر! هرگز مپندار آنان که در راه خدا کشته شدند، مردهاند.» براى پیامبر صادر شده تا دیگران حساب کار خود را بکنند و چنین پندارى نسبت به شهیدان نداشته باشند.
2. مقصود از زندگى شهیدان، همان حیات و زندگى برزخى ارواح پس از مرگ تا روز قیامت است؛ پس منظور زندگى جسمانى و مادى نیست، همانگونه که مقصود معناى مجازى زندگى و باقى ماندن آثار و نام و نشان آنان نیست، هر چند نام و آثار شهیدان جاودان است.
3. حیات برزخى بعد از مرگ، اختصاص به شهیدان ندارد، اما از آنجا که حیات شهیدان یک زندگى فوق‌العاده عالى و آمیخته با نعمتهاى معنوى در نزد پروردگار است، گویا زندگى سایر افراد در مقابل آن چیزى نیست و تنها آنان زندهاند.
4. آیه فوق دلیل دیگرى براى بقاى روح است. همانگونه که دلیل روشنى براى اثبات مسئله برزخ و نعمتهاى آن است.
5. کشته شدن آنگاه ارزشمند است و پاداش دارد که در راه خدا باشد؛ و اینگونه کشته شدن را شهادت می‌نامند.
6. قرآن در آیه 154 سوره بقره فرمود:«به کسانى که در راه خدا کشته می‌شوند، مرده نگویید.» و در اینجا می‌فرماید: «مپندارید که شهیدان مردهاند.»
آرى، شهیدان راه خدا نباید در زبان و ذهن شما مرده و نابود شده به شمار آیند و این تصورى خلاف واقع و انحرافى است و مقام شهیدان آن‌قدر ارزشمند است که باید حریم و احترام آنان را حتى در ذهنها، نگه داشت.
7. زندگى و روزى براى بسیارى از افراد وجود دارد اما مهم است آن که «نزد پروردگار» باشد؛ یعنى زندگى و روزى خوردن در حضور دوست و درک حضور او و استفاده از لطف او، که این نعمت بزرگ نصیب شهیدان شده است.
گر بشکافى هنوز خاک شهیدان عشق آید از آن کشتگان زمزمهى دوست دوست
8. آیه فوق در مورد شهداى جنگ احد فرو فرستاده شده است، اما مضمون آیه شامل همهى شهیدان راه خدا می‌شود.
پی‌نوشت:
(1). البته برخى از مفسران معتقدند که آیات فوق در مورد شهداى بدر است اما این مطلب با سیاق آیات قبل و بعد که در مورد جنگ احد است سازگار نیست و در ضمن همین مضمون در مورد شهداى جنگ بدر در آیهى 154 سوره بقره آمده بود، هر چند مضمون آیهى فوق و محتواى آیات بعدى مطلق است و به وسیله شأن نزول مقید نمی‌شود و شامل همه شهیدان بدر، احد و شهداى دیگر جنگها می‌شود و از این رو در روایتى از امام باقر علیه السلام حکایت شده که «این آیات دربارهى شهداى احد و بدر هر دو نازل شده است.» (ر. ک: همان، ص 169؛ نور الثقلین، ج 1، ص 409 و تفسیر العیاشى، ذیل آیه)
(2). اسباب النزول، ص 134؛ معالم التنزیل، ج 1، ص 537؛ لباب التاویل، ج 1، ص 319 و ...
انتهای پیام/