افزایش بهره وری بخش کشاورزی با اصلاح الگوی مصرف آب محقق می‌شود
گروه استانها - در سری پنجم گزارش‌های شناسایی مانع‌ها و موارد مورد نیاز برای پشتیبانی بخش کشاورزی آذربایجان شرقی، به عنوان مزیت استان، بازده پایین آبیاری در بخش کشاورزی مورد بحث قرار گرفته تا افزایش بهره وری کشاورزی با اصلاح الگوی مصرف آب محقق شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز ، دفتر خبرگزاری تسنیم در استان آذربایجان شرقی در سلسله گزارش‌های تولیدی و کشاورزی، در سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها به بررسی مزیت‌های کشاورزی استان پرداخته و با شناسایی موانع، به دنبال رفع موانع به دست مدیران و افزایش بهره وری با همراهی کشاورزان هستیم. اکنون بخش پنجم این گزارش را در سال تولید، با هم می‌خوانیم:
استفاده نامطلوب از آب عامل اصلی محدود کننده توسعه کشاورزی است
محدودیت منابع آب، عدم برنامه ریزی آبیاری و استفاده نامطلوب و غیراقتصادی از آب عامل اصلی محدود کننده توسعه کشاورزی و افزایش تولیدات غذایی در ایران است.
هَدَررَفت آب در ایران بیش از میانگین جهانی است، براساس گزارشات موجود میزان هَدَررَفت آب در کشور ما 28 تا 30 درصد است، درحالی که این مقدار اتلاف در دنیا 9 تا 12 درصد گزارش شده است که یکی از عوامل اصلی آن برداشت‌های غیرمجاز از شبکه آب رسانی و فرسودگی تاسیسات آب و شبکه‌های آبرسانی است. اصلاح الگوی مصرف، تنها راه برای گذر از بحران کم آبی، باتوجه به مصرف بیش از حد انرژی در کشور و همچنین کاهش منابع آبی، اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های مختلف، مناسب‌ترین و منطقی‌ترین راه حل برای گذر از بحران‌های موجود به نظر می‌رسد.
در صورت ادامه روش‌های آبیاری سنتی در بخش کشاورزی و هَدَررَفت آب، بخش کشاورزی نه تنها نیاز کشور را تأمین نکرده، بلکه منابع محدود آب شیرین در آذربایجان شرقی را نیز با مصرف بی رویه به نابودی خواهد کشاند.
برنامه‌ریزی آبیاری، راهکاری برای افزایش بهره وری کشاورزی
استاد گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز اظهارکرد: برنامه‌ریزی آبیاری یک عملیات مدیریتی است که برای تعیین زمان آبیاری و مقدار آبی که در هر آبیاری باید بکار برده شود، استفاده می‌شود.
احمد فاخری فرد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در تبریز، افزود: یکی از مهمترین راهکارهای مدیریتی در بحث استفاده از آب برای بخش کشاورزی در آذربایجان شرقی، برنامه‌ریزی در زمینه آبیاری است.
وی، بیان کرد: پر واضح است از نقطه نظر اقتصادی، آبیاران باید با افزایش راندمان آبیاری اقتصادی‌ترین برداشت محصول به ازای هر واحد آب مصرفی داشته باشند.
فاخری فرد، برنامه‌ریزی آبیاری را در جلوگیری از تنش آبی گیاه تاثیرگذار دانست و ادامه داد: از مزایای برنامه‌ریزی آبیاری این است که کشاورز آذربایجانی را قادر می‌کند با داشتن برنامه تناوب آبیاری در میان مزارع مختلف تنش آبی گیاه را به حداقل رسانده و عملکرد را حداکثر کند.
استاد گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز، یادآور شد: تعیین مقدار آب مورد نیاز محصول و مشخص نمودن زمان آبیاری در کاهش مصرف آب مؤثر است.
وی، از کاهش نیاز آب به زهکشی درپی برنامه ریزی آبیاری گفت و افزود: کاهش نیاز خاک به زهکشی و حذف مشکل غرقاب شدن زمین با برنامه ریزی آبیاری امکانپذیر است.
فاخری فرد، ضمن بازگو کردن اهمیت برنامه ریزی آبیاری تاکید کرد: اهمیت برنامه ریزی آبیاری در این است که آبیار را قادر می‌کند تا مقدار دقیق آب را برای تأمین هدف خویش بکار گیرد که این سبب افزایش راندمان آبیاری می‌شود.
اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی درپی اصلاح و توسعه کاشت گیاهان کم آبخواه
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز، اظهارکرد: از اساسی‌ترین روش‌های اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی می‌توان به اجرای روش‌های بهزراعی و بهنژادی مانند اصلاح روش‌های کاشت، اجرای سیاست تغییر کاربری اراضی در الگوی کشت مبتنی بر مزیت نسبی، تلاش در جهت کاهش سطح کشت محصولات با مصرف بالای آب (مانند برنج) و اصلاح و توسعه کاشت گیاهان کم آبخواه اشاره نمود.
یعقوب دین پژوه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در تبریز، افزود: توسعه کشاورزی از طریق گسترش سطح کشت آبی به جای افزایش تولید در واحد سطح یکی از مهمترین مشکلات کشاورزی کشور و آذربایجان شرقی بشمار می‌رود و بازده پایین آبیاری در بخش کشاورزی به دلیل مشکلاتی از جمله عدم آگاهی، ضعف دانش فنی مناسب، شیوه‌های سنتی کشت و زرع، عدم وجود شبکه‌های آبرسانی مناسب و نبود مدیریت مصرف آب موجب اتلاف منابع آب در کشور می‌شود، به طوری که بازده مصرف آب در بخش کشاورزی به طور متوسط کمتر از 30 درصد است.
وی، بااشاره به اهداف مدیریت آبیاری هوشمند بیان کرد: مدیریت آبیاری هوشمند علاوه بر اینکه به چگونگی رساندن آب از منبع تا مقصد توجه دارد بلکه به مقدار آب هم توجه می‌کند. برای جلوگیری از کم آبی و یا آبیاری بیش از حد محصولات کشاورزان به طور دقیق اخبار و پیش بینی‌های هواشناسی را دنبال می‌کنند، همچنین رطوبت گیاهان و خاک را هم بررسی می‌کنند و آبیاری خود را براساس شرایط محیطی و خود گیاه تنظیم می‌کنند. برای مثال ممکن است آبیاری سطحی در مناطق گرم در طول شب انجام شود تا آب در خاک ذخیره شود و تبخیر کاهش پیدا کند.
دین پژوه، ادامه داد: یکی از مهمترین راهکارهای مدیریتی در بحث استفاده از آب برای بخش کشاورزی در آذربایجان شرقی، برنامه ریزی در زمینه آبیاری است.
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز، ضمن بازگو کردن لزوم استفاده از دانش و فناوری‌های نوین و بهبود بهره وری آب کشاورزی یادآور شد: باید با مدیریت درست منابع آب (هم عرضه و هم تقاضا)، استفاده از دانش و فناوری‌های نوین، اصلاح الگوی کشت، استفاده از سیستم‌های آبیاری مُدرن و گسترش آن در سطح مزارع، آموزش مناسب کشاورزان و بهره برداران و ارزیابی امکان تولید و مبادله محصولات کشاورزی (براساس آب مجازی)، به سوی استفاده مناسب از آب و بهبود بهره وری آب کشاورزی حرکت نمود، همچنین باید دانست توسعه پایدار بدون پایداری منابع آب در هیچ کشوری امکان پذیر نیست.
وی، افزود: هدف برنامه ریزی آبیاری، مشخص کردن مقدار دقیق آب مورد استفاده در مزرعه و زمان بندی دقیق کاربرد آن است که در اکثر روش‌های آبیاری، پایش رطوبت خاک اساسی‌ترین عملی است که انجام می‌شود.
دین پژوه، از نیاز راهکارهای ارتقای فرهنگ مصرف بهینه آب به فرهنگسازی در جامعه کشاورزی آذربایجان شرقی گفت و تاکید کرد: ارائه بهترین راهکارهای ارتقای فرهنگ مصرف صحیح و بهینه آب در بخش کشاورزی نیاز به زیربنایی فرهنگی صحیح و مطمئن و فرهنگسازی در جامعه کشاورزی دارد که در این زمینه دو بخش دولتی و غیردولتی که همان کشاورزان و متخصصان این بخش را شامل می‌شود باید به وظایف خودآگاه و عمل کند و در توسعه کشاورزی و به‌خصوص آب ارتباط مستمر و هماهنگی داشته باشند.
انتهای پیام/111/ی
