نشانه‌های نگران کننده برای منافع ترکیه در قبرس
علاوه بر مسائل پیرامونی و سیاست‌های اتحادیه اروپا، یونان و دولت قبرس روم، بخشی از خود ترک‌های قبرس نیز، مطالبات و نگرش‌هایی دارند که با خواست و اهداف دولت اردوغان منطبق نیست.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، صدور حکم تعطیل کردن مراکز آموش قرآن در بخش ترک نشین قبرس، دولت اردوغان را شوکه و خشمگین کرد.
رسانه های ترکیه امروز اعلام کردند که دادگاه قانون اساسی قبرس، با صدور حکمی دستور داده که کلاس ها و کانون های آموزش قرآن مجید برچیده شوند. متعاقب انتشار این خبر، کاخ ریاست جمهوری ترکیه واکنش تندی نشان داده و چنین رویکردی را محکوم کرد.
در ادبیات سیاسی و رسانه ای ترکیه، بخش ترک نشین قبرس به عنوان «جمهوری ترک قبرس شمالی» ((KKTC)) خوانده می شود و حالا آنکارا بر این باور است که اقدام دادگاه قانون اساسی جمهوری قبرس ترک که تنها از سوی آنکارا به رسمیت شناخته شده، به مثابه حمله به آزادی بخش مهمی از شهروندان است.
لائیسم، قبرس و تداعی خاطرات قدیمی ترکیه
دادگاه قانون اساسی قبرس ترک، در حکم خود به این اشاره کرده که دائر بودن کلاس ها و کانون های آموزش قرآن، به معنی نادیده گرفتن اصل لائیسم است و لذا این کلاس ها باید در کوتاه ترین زمان ممکن برچیده شوند.
بدون تردید تعطیل کردن مراکز آموزش دینی، قرآنی و فقهی، برای مردم ترکیه، رویداد غریبی نیست و در دوران اوج قدرت مصطفی کمال آتاتورک و همراه نزدیک او یعنی عصمت اینونو، قوانینی صادر شد که بر اساس آن، تعطیل کردن کلیه مراکز آموزش قرآن، مدارس دینی و تکایا در دستور کار قرار گرفت و علاوه بر آن که آموزش قرآن به طور مخفیانه به غارها و بخش های مخفی خانه های روستایی راه یافت، ترکیه برای مدتی کوتاه، شاهد این بود که نوای اذان، به زبان ترکی سر داده می شد و موذنین، به جای اذان مرسوم اسلامی، اذان ترکی می خواندند!
تمام این ممنوعیت ها، تحت لوای عمل کردن به لائیسم و مبارزه با ارتجاع انجام می شد و میلیون ها خانواده اسلامگرای ترکیه، خاطرات تلخی از آن دوران به خاطر دارند.
اما حالا ترکیه عوض شده و نه تنها در سطح جامعه، بلکه در پادگان ها و مراکز نظامی و امنیتی نیز کلاس های قرآن دایر است و برنامه های جاری بسیاری از شبکه های تلویزیونی در ماه رمضان و در موقع اذان مغرب، قطع می شوند.
ولی سوال اینجاست: آیا حزب حاکم ترکیه یعنی حزب عدالت و توسعه، می تواند به همان شکلی که در داخل ترکیه، محافظه کاران را به اصلی ترین کانون سیاسی، اجرایی، اجتماعی و اقتصادی کشور آورده و لائیسم را به حاشیه رانده، در قبرس ترک نیز دست به چنین کاری بزند؟
واقعیت این است که طی دهه های متمادی، لائیسم در قبرس ترک، برجسته تر و مشهودتر از اندیشه های محافظه کاران مرسوم ترکیه بوده و در دوران مسئولیت روسای جمهور مشهوری همچون رئوف دنکتاش و مصطفی آکنجی، حرکت در مسیر باورهای دینی و اسلامی، هیچگاه به هدف برجسته یا از سیاست های قبرس ترک، تبدیل نشد.
واکنش کاخ ریاست جمهوری ترکیه
پروفسور فخرالدین آلتون رئیس نهاد اطلاع رسانی ریاست جمهوری که همچون ابراهیم کالن، از افراد بسیار نزدیک به اردوغان است، به تفصیل در مورد این تصمیم دادگاه قانون اساسی قبرس ترک، اظهار نظر کرد.
او نوشته است:«این تصمیم، خروجی محصول یک ذهن ایدئولوژیک، دگماتیک و جزم اندیش است. ارائه تفسیر سکولاریسم به عنوان توجیه این تصمیم، پناه بردن به رویکردی سطحی و غلط و گامی در جهت لغو حقوق و آزادی های اساسی است. اتفاقاً یکی از مبانی سکولاریسم، این است که آزادی فعالیت های دینی را تضمین می کند. پس چنین چیزی نمی تواند به ابزاری برای ممنوعیت آموزش دینی بدل شود. چرا باید از چنین بهانه ای برای سرکوب دینی و غنای فرهنگی ما استفاده کنند؟ این اقدام، به مثابه یک کودتای قضایی علیه آزادی دین و اعتقادات تضمین شده و حقوق دموکراتیک است و به هیچ شکلی قابل قبول نیست. هر کسی که به دموکراسی احترام می گذارد، موظف است نسبت به این تصمیم واکنش نشان دهد».
آلتون جنبه سیاسی تصمیم دادگاه قانون اساسی قبرس ترک را نیز به این شکل، تحلیل کرده است: «زمان بندی این تصمیم، برای ما شایان توجه است. در شرایطی که ترکیه نشان داده عرصه بین الملل، برای دفاع از جمهوری ترک قبرس شمالی، عزم و اراده جدی دارد، چرا باید چنین اقدامی انجام شود؟ این تهدیدی علیه موجودیت و وحدت ترک های قبرس است».
رئیس جمهور قبرس چه می گوید؟
ارسین تاتار که عهده دار رئیس جمهوری فعلی قبرس ترک است، قبلاً نخست وزیر بود و قبل از آن نیز در ترکیه به فعالیت های رسانه ای مشغول بود. همه می دانند که او در انتخابات ریاست جمهوری، در شرایطی به دور دوم راه یافت که شکست سنگین او در برابر مصطفی آکنجی رئیس جمهور پیشین، تضمین شده بود.
اما به گفته خود آکنجی، آکپارتی تمام امکانات خود را به کار گرفت و کاری کرد که بخشی از حامیان آکنجی به تاتار بپیوندند و او برنده انتخابات شود.
به این ترتیب، ارسین تاتار، پیش از هر زمان دیگری وامدار و مدیون دولت ترکیه شد. او قبلاً نیز اعلام کرده بود که برخلاف مصطفی آکنجی که قبرس ترک را برادر ترکیه می داند، کشور خود را نه برادر، بلکه فرزند کوچک مام میهن ترکیه می داند و حاضر است از تصمیمات و خواسته های آنکارا تبعیت کند.
اما نگاهی به توییت ها و پیام های چند روز اخیر ارسین تاتار، نشان می دهد که او در مورد حکم دادگاه قانون اساسی مبنی بر لزوم برچیده شدن کانون های آموزش قرآن، موضع خاصی نگرفته است.
ارسین تاتار چند روز پیش در برابر دوربین شبکه تلویزیونی تی.آر.تی ترکیه، خود را فرزند یک خانواده ملی گرای ترک دانست که در دوران کودکی و نوجوانی، همواره منتظر ارتش ترکیه بوده و خود را دوستدار واقعی ترکیه می داند.
با این حال، شواهد نشانی می دهد که بین عقاید و باورهای ملی گرایانه ارسین تاتار و تبعیت او از سیاست های آنکارا و اهداف دینی حزب حاکم ترکیه، تفاوت های اساسی وجود دارد و حتی ارسین تاتار تابع آنکارا، حاضر نشده به شکل جدی با تعطیل کردن کلاس های قرآن، مخالفت کند.
ارسین تاتار همچنین به این اشاره کرده که با جین هال لوت، مشاور ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در امور قبرس و در تدارک آخرین آمادگی ها برای نشست غیر رسمی 1 + 5 درباره قبرس است که اواخر ماه آوریل (ماه جاری میلادی) در ژنو برگزار خواهد شد.
فدرالیسم یا استقلال؟ مساله این است
قبرس ترک در حالی خود را مهیای دور جدید مذاکرات می کند که مصطفی آکنجی رئیس جهور سابق، در گفتگو با یکی از رسانه های قبرس روم گفته است:«بر خلاف خواست آنکارا، گزینه مطلوب ترک های قبرس، فدرالیسم است و نه دولت مستقل. باید تلاش شود تا یک ساختار فدرالی واقعی به وجود بیاید. اگر نه اصرار بر استقلال، موجب می شود که مذاکره هیچگاه پیش نرود».
ارسین تاتار به جای آن که شخصاً در مقابل این اظهار نظر سیاسی موضع بگیرد، توییتی از توغای اولوچویک از دیپلمات ها و سفرای بازنشسته ترک را بازنشر کرده که نوشته است: «در شرایطی که ساختارهای فدرالی در اروپا از سال 1989 شروع به سقوط کردند، نمی فهمم چرا بعضی ها هنوز هم دم از فدرالیسم می زنند. گروه دیگری هم درباره فروریخته شدن دیوار برلین حرف می زنند که من حقیقتاً نمی فهمم باید به آنها چه جوابی بدهم. وضعیت قبرس چه ربطی به آلمان شرقی و غربی دارد؟»
اصرار آنکارا و ارسین تاتار بر ضرورت تاسیس دولت قبرس ترک در حالی است که اتحادیه اروپا و آمریکا، تاکنون حتی به شکل تلویحی و غیرمستقیم، از این ایده استقبال نکرده اند.
اما نکته مهم اینجاست که ارسین تاتار، وقتی پای استقلال و مسائل ملی گرایانه به میان می آید، ساز خود را با آنکارا کوک کرده و همنوازی می کند اما در جایی که ارزش های اسلامی و تعطیل کردن مراکز آموزش قرآن مطرح می شود، ترجیح می دهد به شکل معنی داری سکوت کند.
در پایان باید گفت، در شرایطی که ترکیه به خاطر قبرس ترک، با یونان و دولت رسمی قبرس دچار مشکلات و اختلافات فراوانی شده و همچنان بر ضرورت استقلال دو دولت مجزا تاکید می کند، دولتمردان و مردم قبرس ترک، میانه چندانی با تفکرات و سبک زندگی رسمی حزب عدالت و توسعه ندارند.
انتهای پیام/
