نگاهی به اهداف دفاعی ترکیه و سودای پنتاگون‌سازی ـ بخش پایانی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش پیشین این گزارش، به این موضوع اشاره شد که قرار است ترکیه به زودی، صاحب بنایی مانند پنتاگون آمریکا شود.

ماه و ستاره یا به قول ترک ها، آی و ییلدز، از مهمترین نمادهای حکومت عثمانی و جمهوری ترکیه است و دولت ترکیه، برای مجموعه وزارت دفاع، بنای عظیمی با مرکزیت ماه و ستاره احداث می کند که معماری آن، شباهت کاملی به ساختمان پنتاگون دارد.

قرار است علاوه بر وزارت دفاع، ستاد کل نیروهای مسلح، فرماندهی های سه نیروی زمینی، دریایی و هوایی و مرکز فرماندهی سایبری و مجموعه های تحت امر دفاعی، در ساختمان های پیرامونی مجموعه مزبور، در کنار هم قرار بگیرند و کل مجموعه در سال 2023 میلادی، افتتاح شود.

همچنین به این اشاره شد که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور این کشور، در مورد ویژگی های فنی جدیدترین نوع پهپادهای تولید شده توسط شرکت بیرقدار ترکیه، عبارات اغراق آمیزی به کار برده و اعلام کرده که از این به بعد، هر کسی بخواهد در این منطقه سنگی جا به جا کند، اول باید با ما مشورت کند!

او دیروز هم در جمع افسران نیروی دریایی ترکیه حضور پیدا کرد و دو عبارت دیگر به کار برد که هر دو نشان دهنده تمرکز او بر روی گزینه قدرت نظامی است. اردوغان اول گفت: حالا خودمان تولید کننده شده ایم  و دیگر همچون سابق برای خرید پهپاد، به گدایی این کشور و آن کشور نمی رویم!

اردوغان همچنین در بیانی بزرگ نمایی شده اعلام کرده که میزان قدرت نظامی کنونی ترکیه، فراتر از قدرت سده ها است.

دلایل تاکید ویژه بر قدرت سخت

اردوغان به طور مداوم در حال سخن گفتن درباره قدرت نظامی و دفاعی ترکیه و تلاش برای برجسته کردن اهمیت صنایع دفاعی کشورش است. او برخلاف سالیان پیشین، در سخنرانی های مفصل خود، به ندرت، به مفاهیمی همچون دموکراسی، عدالت، حقوق بشر، رفاه، توسعه اقتصادی و مبارزه با فقر و نابرابری اشاره می کند و مداوماً در حال تاباندن نور صحنه، بر عنصر «قدرت سخت» و توانمندی دفاعی و نظامی است. اما چرا؟ ادبیات اردوغان و هدف گذاری های سیاسی او و دولت و حزب متبوعش، چرا تا این اندازه میلیتاریزه شده است؟

در پاسخ به این سوال مهم و بنیادین، می توان به دلایل و پاسخ های زیر اشاره کرد:

الف) کودتای نافرجام سال 2016 میلادی: بدون شک، کودتای شاگردان فتح الله گولن در سال 2016 میلادی اثر مخربی بر ذهنیت سیاسی اردوغان گذاشت. چرا که پیش از هر چیز، او را به مهم ترین سازمان سیاسی – اجتماعی حامی خود، بی اعتماد کرد و به این واقعیت پی برد که ساختار نیروهای مسلح و سرویس اطلاعاتی و قوه قضائیه کشور، با او و حزب عدالت و توسعه همراه نبوده است.

دوم این که، اصرار مداوم بر مفاهیمی همچون دموکراسی و دیپلماسی، تصویر رهبر ضعیفی را به نمایش می گذارد که نه تنها فاقد توان ارتباط با ژنرال ها و نیروهای مسلح است، بلکه کنترل این نیروها را نیز در اختیار ندارد. چنین شد که اردوغان، از سوی دیگر بام افتاد و پس از کودتا، اهداف مهمی همچون تلاش برای کنترل نیروهای مسلح، قوه قضائیه و میت را با هم پیش برد و در این مسیر، ادبیات تند و خصمانه و متکی بر افزایش توان دفاعی را به عنوان مبنای کار خود قرار داد.

ب) شراکت با ملی گرایان: افول قدرت سیاسی و محبوبیت اجتماعی حزب عدالت و توسعه، اردوغان را ناچار کرد تا با تندترین جریان راست افراطی ملی گرایان ترک شریک شود. چرا که به تنهایی نمی توانست کابینه را تشکیل دهد. به همین دلیل، شراکت اردوغان با دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی، سه تغییر عمده را در مسیر سیاسی اردوغان به وجود آورد: نخست، برجسته شدن مفهوم ملی گرایی ترکی. دوم، اهمیت دادن به نیروهای مسلح و نهادهای امنیتی. سوم، افزایش توان رزمی و دفاعی؛ هم به منظور درهم کوبیدن پ.ک.ک و هم با هدف تحرکات برونمرزی در کشورهای دیگر از جمله عراق، سوریه، لیبی، سومالی، جمهوری آذربایجان و شرق مدیترانه.

ج) از دست رفتن قدرت نرم: پیش از کودتای نافرجام سال 2016 میلادی، تلاش برای تقویت روابط دیپلماتیک و توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و استفاده از ابزارهای قدرت نرم و تعامل با کشورهای مختلف و به کارگیری رسانه در خدمت روابط خارجی، تصویری از ترکیه به نمایش می گذاشت که در آن، قدرت نرم به مراتب بر قدرت سخت، تفوق و برتری داشت.

اما حالا چنین نیست و حتی افرادی همچون ابراهیم کالن سخنگوی رئیس جمهور که نگاه غالب او، تاکید بر نمادهای دینی، فرهنگی و معرفتی بود، همگی از قدرت سخت حرف می زنند. چرا؟ به نظر می رسد مهم ترین دلایل بی اعتمادی به قدرت نرم، در این موضوعات نهفته است: اول این که بخش اعظم قدرت نرم فرهنگی، دیپلماتیک و رسانه ای ترکیه، به خاطر ظرفیت های زیرمجموعه های جنبش فتح الله گولن در بیش از یکصد کشور جهان بود و حالا به طور طبیعی تمام این ظرفیت ها از دست رفته اند.

دوم این که اردوغان عجله دارد و از چنان صبر و حوصله ای برخوردار نیست که آثار به کارگیری قدرت نرم را در دراز مدت ببیند و ترجیح می دهد از ابزاری استفاده کند که مشاهده نتایج در آن در کوتاه مدت، میسر است و از دید او، این ابزار چیزی نیست جز به کارگیری قدرت دفاعی.

د) حزبی که محتاج به حماسه و تبلیغ است: حزب عدالت و توسعه، نمونه کاملی از ناکارآمدی اقتصادی و اجرایی را در عملکرد چند سال اخیر خود به نمایش گذاشته که موجب کاهش سرمایه اجتماعی این حزب در داخل و خارج شده است.

بحران اقتصادی و آسیب هایی همچون تورم و بیکاری، خانواده ها را دچار مشکل کرده و در همین حال، اصول و اهداف مهمی همچون شایسته سالاری، فقر زدایی، عدالت در توزیع منابع و مبارزه با رانت و فساد مالی کنار نهاده شده اند. در نتیجه در چنین شرایطی، دولت اردوغان برای حفظ قدرت، سخت محتاج به حماسه و تبلیغ است و تاکید موکد بر این که ترکیه با پهپادها و سلاح های جدید خود، جایگاه منطقه ای و جهانی مهمی پیدا کرده، در وهله اول، تلاش برای حفظ قدرت در دست حزب حاکم است.

در پایان باید گفت، دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، برای دستیابی به خودکفایی در صنایع دفاعی، تلاش گسترده ای انجام داده تا نشان دهد که بی نیاز به آمریکا و ناتو است. اما به موازات آن، در حوزه مدیریت داخلی و پاسخگویی به مطالبات مردم، عملکرد ضعیفی دارد و مشخص نیست که برجسته کردن افزایش قدرت نظامی ملی، دقیقاً تا چه مقطعی، بتواند حیات و بقای سیاسی حزب حاکم را تضمین کند.

انتهای پیام/