افغانستان یا کریمه؛ کدامیک برای ناتو اهمیت بیشتری دارد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «نیزاویسیمایا گازیه‌تا»، چاپ مسکو در تحلیلی نوشته است: به‌رغم اختلاف نظرات بسیار جدی بین غرب و روسیه، کشورهای غربی در زمینه جلوگیری از تهدیدات تروریستی احتمالی ناشی از افغانستان که کنترل آن بدست نیروهای جنبش طالبان افتاده، روی همکاری مسکو حساب باز کرده‌اند. چنین برداشتی را می‌توان از اظهارات جدید "ینس استولتنبرگ" دبیرکل ناتو نمود. به عقیده کارشناسان، مشارکت روسیه و غرب در این خصوص امکان پذیر است، البته اگر بطور کلی به دلیل مشکلات موجود در عرصه‌های دیگر سیاست خارجی منتفی نگردد و یا طبق تجربه ناموفق قبلی در  همکاری‌ها پیرامون افغانستان دچار پیچیدگی‌های خاص نشود.  

دبیر کل ناتو روز شنبه در مصاحبه با روزنامه "ساندی تلگرام" به درس عبرت‌های گرفته شده از اتفاقات رخ داده در افغانستان اشاره  و ابراز عقیده کرد که جنبش طالبان از این جهت موفق شد بسرعت کنترل سراسر خاک افغانستان را بدست بگیرد که اولاً مقامات محلی در این کشور بشدت دچار فساد مالی بودند و در ثانی، برنامه دقیقی برای خارج سازی  نیروهای ائتلاف غربی از افغانستان، از جمله خروج نظامیان آمریکایی وجود نداشت.  

این توضیحات برای دلیل شکست مأموریت ائتلاف غربی در افغانستان موضوع جدیدی نیست. اینکه دولت "اشرف غنی" رئیس جمهوری سابق افغانستان دچار فساد مالی جدی بوده و توانایی مقابله موثر با طالبان را نداشت، خبر تازه‌ای نیست. ضمن اینکه پنتاگون نیز راهکار دقیقی در این کشور، چه در زمان حضور نظامی در آنجا و چه برای خارج شدن نداشت. با این وجود میتوان از اشاره استولتنبرگ به "درس عبرت ناتو" چنین برداشت کرد که منظور وی، مربوط به تعامل ناتو با کشورهای غیرعضو این سازمان در این راستاست. وی در این مصاحبه  بطور دقیق گفت: «من کاملاً موافق هستم که تمامی جامعه بین الملل، از جمله روسیه و چین، باید به تلاش‌های جمعی بپیوندند تا افغانستان مکان امنی برای اقدامات آزادانه گروه‌های تروریستی نشود.»

علاقه‌مندی کشورهای غربی به همکاری با روسیه در زمینه افغانستان

دبیرکل ناتو درباره چگونگی این تلاش‌های بین المللی توضیحی نداد. ولی بر اساس اظهارات برخی رهبران کشورهای غربی و همچنین برخی اخبار منتشره، می‌توان تصور کرد که آنها امکان همکاری با روسیه، حداقل در رابطه با کاهش تهدیدات ناشی از افغانستان را مورد توجه دارند.

روز گذشته (یکشنبه) وزیر امور خارجه ژاپن اعلام کرد که نشست آتی وزیران گروه7 به منظور بررسی امکان کار با مقامات جنبش طالبان، به دلیل سطح بالای تأثیر آنها در روند اوضاع افغانستان برای روز چهارشنبه- 8 سپتامبر (17 شهریور ماه) تعیین شده است. به گفته وی، وزرای امور خارجه روسیه، چین و برخی دیگر کشورهای تأثیرگذار بر اوضاع نیز در این نشست حضور خواهند داشت.

همین واقعیت که از روسیه برای شرکت در نشست وزیران کشورهای عضو گروه7 دعوت شده، با وجودیکه این کشور دیگر عضو آن نیست، خود یک پیشرفت دیپلماتیک در روابط غرب با روسیه محسوب می‌شود. گروه 8 کشور بزرگ صنعتی جهان در سال 2014 و پس از حوادث رخ داده در اوکراین و پیوستن شبه جزیره کریمه به روسیه، با اخراج این کشور به گروه7 تبدیل شد. نظریه بازگشت روسیه به این گروه در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا مطرح شد، ولی دیگر کشورهای عضو از این دیدگاه حمایت نکرده بودند.

البته رهبران روسیه نیز خود بارها اعلام کرده‌اند که تمایلی برای بازگشت به این گروه ندارند و این گروه را کارآمد و تأثیرگذار نمی‌دانند. به گفته سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، "جهان به جلو حرکت کرده و اکنون ترکیب کشورهای گروه 20  جای گروه 7 را گرفته و دیگر نیازی به چنین ترکیبی نیست". در واقع عضویت روسیه در گروه 7 در سال 1997 نیز اقدامی نمادین و برای نشان دادن کاهش سطح رویارویی غرب و روسیه بود که با واقعیات کنونی در جهان مطابقت چندانی ندارد.

کشورهای گروه7 نمی‌دانند از خود و دیگران چه انتظاری دارند

در عین حال روسیه نسبت به تصمیمات گروه7 ابراز تردید کرده است. روز گذشته "ماریا زاخارووا" سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به دعوت از این کشور برای شرکت در نشست وزیران گروه7 برای بررسی روند اوضاع در افغانستان، اعلام کرد: «شرکای خارجی ما برخوردی غیرسیستماتیک و متناقض از خود نشان می‌دهند. ما همین یکی دو روز قبل علائمی از برلین و پاریس دریافت کردیم، مبنی بر اینکه صحبت بر سر برگزاری هیچ نشستی در چارچوب گروه7 نیست. اکنون مقامات توکیو از برگزاری نشست وزیران این گروه خبر داده‌اند. تمامی این اظهارات در حالی است که سخنان مختلفی از سوی کشورهای عضو گروه7 درباره روسیه شنیده می‌شود. چنین برخوردی گویای این واقعیت است که شرکای ما در گروه7 "درک درستی" از انتظاراتشان از خود و جهان پیرامونشان ندارند.»

دیدگاه زاخارووا درست است، برای اینکه چند روز قبل "آنتونی بلینکن" وزیر امور خارجه آمریکا نیز اعلام کرده بود که نشست آنلاین وزرای امور خارجه درباره افغانستان، البته نه در گروه7، بلکه در ترکیب گروه 20 در یکی دو هفته آینده برگزار خواهد شد. به گفته وی، ایالات متحده و آلمان سازماندهی این نشست را برعهده خواهند داشت.

آیا روسیه و غرب می‌توانند درباره افغانستان زبان مشترک پیدا کنند؟

این روزنامه در پایان نوشته است: در هر صورت از اظهارات نامشخص و متناقض رهبران کشورهای غربی می‌توان چنین نتیجه گیری کرد که حداقل ایالات متحده و متحدانش در ناتو قصد ندارند روسیه در اقدامات جمعی در جهت گیری به سمت افغانستان نادیده بگیرند. مسئله این است که مقامات مسکو به همراه پکن از برقراری تماسها با رهبران طالبان حمایت می‌کنند و در عین حال روسیه و چین بر روند اوضاع در کشورهای منطقه آسیای مرکزی که با افغانستان مرز مشترک دارند، نیز نفوذ زیادی دارند.

علاوه بر این روسیه مایل است که اعمال فشارهای تحریمی کشورهای غربی کاهش یابد. بدین ترتیب، سئوال اینجاست که آیا دو طرف می‌توانند در خصوص همکاری در زمینه حل و فصل مشکلات مربوط به افغانستان، زبان مشترک پیدا کنند؟

"آلکسی فنینکو" رئیس دفتر امنیت بین المللی در دانشکده سیاست جهانی دانشگاه دولتی روسیه در گفتگو با "نیزاویسمیایا گازیه‌تا" این مسئله را مورد توجه قرار داد که در هر صورت، مقابله با نفوذ روسیه و چین برای آمریکا از اولویت خاصی برخوردار بوده و حتی مهمتر از نابود کردن تهدیدات تروریستی است و این مسئله در اظهارات جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا کاملاً است.

این کارشناس روس ادامه داد: «جالب است که دبیرکل ناتو معتقد است روسیه و چین در خصوص افغانستان که اوضاع آن نتیجه اقدامات مخرب به اصطلاح ائتلاف غربی است، وظیفه خاصی دارند. این در حالی است که همکاری روسیه و ناتو در سال‌های 2001 و 2002 و در  آغاز  مأموریت نظامی غربی‌ها در افغانستان هم نتیجه مثبتی نداشت و مقامات مسکو بعداً از این کار پشیمان شدند. ضمن اینکه اقدامات آمریکا و ناتو در افغانستان، در خارج از چارچوب تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل بود.»

وی یادآور شد که اکنون باید دید کشورهای غربی تا چه اندازه در تمایل برای همکاری با روسیه جدی هستند و برای همراه کردن مسکو با خود، حاضر خواهند شد تحریم‌های ضدروسی را کاهش دهند؟

انتهای پیام/