«معجزه آبخیزداری»|جای خالی آبخیزداری و آبخوانداری در برنامه ریزی تأمین آب شرب شهری و روستایی
متاسفانه علیرغم تکالیف قانونی، آبخیزداری و آبخوانداری در برنامه ریزی تأمین آب شرب جایگاهی ندارد و این مساله توجه بیشتر مجلس و دولت را می طلبد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ تأمین آب شرب شهری، یکی از حیاتی ترین خدمات دولت ها در همه کشورها است. در کشور ایران محدودیت منابع آب با کیفیت مناسب از یک طرف و عدم سازوکار مناسب از طرف دیگر، موضوع تأمین آب شرب را برای برخی از مناطق کشور به امری چالشی تبدیل کرده است. در سال های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی و وقوع خشکسالی ها، متوسط بارندگی کشور و در نتیجه آن میزان آب تجدیدپذیر کاهش چشمگیری داشته است.
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
همچنین میزان کل آب تجدیدپذیر کشور از متوسط بلندمدت 130 میلیارد متر مکعب به 89 میلیارد (متوسط 10 سال اخیر) رسیده است. سال آبی 96-97 از نظر کاهش بارش یکی از بدترین سال ها طی 50 سال اخیر بوده است و تابستان 1397 شهرهای زیادی با تنش آب شرب مواجه بوده اند، به طوری که در مواردی تنش های مذکور به مناقشات اجتماعی نیز بدل شده است.
در سال آبی جاری تاکنون در کل کشور نسبت به متوسط درازمدت 52 ساله، 36 درصد کاهش بارندگی وجود دارد که از این میان بیشترین کاهش مربوط به حوزه های آبخیز دریاچه ارومیه و دریای خزر است. بدین ترتیب با توجه به وجود چالش ها و مشکلات اساسی در زیرساخت های تأمین آب شرب در برخی از نقاط کشور و کاهش شدید بارش در سال آبی جاری، وقوع تنش آب شرب در مناطق مختلف کشور محتمل به نظر می رسد.
طبق آمار وزارت نیرو، میزان بارندگی کل کشور در سال آبی 1399-1400 در حوزه های اصلی، 145 میلیمتر بوده است؛ این در حالی است که میزان بارش آبی متوسط 52 سال اخیر 226 میلیمتر بوده است.
با بررسی وضعیت تأمین آب شرب کشور می توان عمده چالش های موجود در زمینه تأمین آب شرب شهری را در موارد زیر برشمرد:
- افزایش تقاضای آب به دلیل رشد جمعیت و توسعه شهرها
- افزایش حداکثر دمای هوا، افزایش مدت زمان حداکثر دما و افزایش حداقل دمای هوا در تابستان
- استفاده از وسایل خانگی پرمصرف
- عدم اجرا یا تکمیل زیرساخت های مورد نیاز برای تصفیه، انتقال، ذخیره و توزیع آب
- خروج بخشی از ظرفیت تأمین آب به دلیل افزایش غلظت آلاینده های آب
- مشکلات منابع آب مشترک با کشورهای همسایه
- اتصال آب فضای سبز شهرداری به شبکه آب شرب
- چالش های جدی مدیریتی در زمینه آب شرب و نبود نظارت کافی در این بخش.
برای مقابله با این تهدیدات، شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با همکاری ستاد وزارت نیرو، مرکز پژوهش های مجلس و کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، در سال 1397 اقدام به تهیه برنامه «پایداری و ارتقای کیفی آب شرب شهرهای پرتنش» کردند. برنامه پیشنهادی در بردارنده مجموعه اقداماتی در قالب سرفصل های زیر بوده است:
- اجرای پروژه های آبرسانی
- اجرای خطوط انتقال
- ارتقای بهره وری تأسیسات و شبکه ها
- ارتقای کیفی منابع آبی موجود غیرقابل استفاده
- افزایش توان ذخیره سازی آب
- افزایش ظرفیت تولید آب
- پایداری سازی تأمین برق تاسیسات آب
متاسفانه باید گفت علیرغم اینکه به اذعان بسیاری از کارشناسان، نقش آبخیزداری و آبخوانداری در مدیریت تأمین آب شرب شهری و روستایی از اهمیت بسزایی برخوردار است و در این زمینه طبق قانون توسعه و بهینه سازی آب شرب شهری و روستایی تکلیف قانونی (1) وجود دارد، متاسفانه این مساله علیرغم تجربه های موفق در کشور مثل خور و بیابانک، در برنامه ریزی های تأمین آب مورد غفلت قرار گرفته است که باید این مساله بسیاری مهم بیش از گذشته مورد توجه نهادهای تصمیم ساز و دستگاه های اجرایی مثل مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی و بخصوص وزارت نیرو قرار گیرد.
پیوست(1):
ماده 3 قانون توسعه و بهینه سازی آب شرب شهری و روستایی: وزارت نیرو می تواند با همکاری وزارت راه و شهرسازی، در شهرها و روستاها با میانگین بارش سالانه دویست و پنجاه (250) میلی متر و بالاتر نسبت به ارائه تسهیلات به مشترکان جهت احداث تأسیسات لازم به منظور جمع آوری آب باران و استفاده مجدد از آن با رعایت استاندارد های مربوط اقدام نماید.
تبصره ب ماده 7 ـ در مواردی که تأمین کسری آب صرفاً با عملیات آبخیزداری ممکن باشد با تأمین اعتبار مورد نیاز و با هماهنگی وزارت جهاد کشاورزی طرحهای ذی ربط را اجراء نماید. وزارت جهاد کشاورزی مکلف است همکاری لازم را به عمل آورد.
انتهای پیام/