زمزمه جنگ-۲۰|وقایع جنگ در سال ۱۳۶۶/«نفوذ» ایران اسلامی در خاک عراق و گوشمالی صدام

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دفاع مقدس گنجینه‌‌ای از ایستادگی، استقامت و ایثار و از خودگذشتگی مردان و زنان غیرتمند و متعهد ایران در برابر حمله ناجوانمردانه دشمن به این مرز و بوم است. همزمان با هفته دفاع مقدس،‌ مهم‌ترین وقایع سال‌های دفاع و حماسه را روایت می‌کنیم. بخش هفتم این روایت را بخوانید:

* وقایع جنگ در سال 1366

آغاز سال 1366 نیز، همچون سال 1365، در فضایی پر از شور و شادی ناشی از پیروزی لشگر اسلام برای مردم ایران زمین آغاز شد. پیروزی‌های پی در پی و به استیصال کشاندن دشمنان آشکار و پنهان، دل امت و امام امت را شاد کرده بود. در جبهه‌های نبرد، ارتش بعثی مقابل رزمندگان سپاه اسلام چاره‌ای جز تسلیم و عقب‌نشینی و شکست نداشت و در بعد سیاسی نیز، با بی‌آبرویی دولت آمریکا در موضوع معروف به ایران گیت و ماجرای مک فارلین، دنیای غرب و شرق، مقابل ایران زانو زدند و ابرقدرت‌های دوران پی به قدرت همه‌جانبه‌ی ایران بردند.

البته  در چنین فضای اجتماعی، طراحی عملیات کربلای ٨ که مقدمات آن در اسفند 1365 چیده شده بود، انجام شد. البته عملیات کوچک و مقدماتی با عنوان کربلای 7 در روزهای سوم تا سیزدهم اسفند 1365 که به عنوان عملیات تکمیلی کربلای 5 نیز از آن بهره برده شد، برگزار شد تا ضمن رفع موانع و نواقص از جمله تمرکززایی و هدفمند کردن نیرو، انجام اقدامات مهندسی لازم، شناسایی عملیات دشمنی مبنی بر تسلیح زمین و موانع ایجاد شده از سوی آن، شناخت چگونگی بازسازی نیرو از سوی ارتش بعثی و شناسایی استعداد و آرایش نیروهای دشمن این عملیات نیز برگزار شود.

عملیات کربلای ٨ در محدوده‌ی منطقه‌ی عملیاتی کربلای 5 و در ٢ محور آبگرفتگی شمال بوبیان با فرماندهی و هدایت قرارگاه قدس و همچنین حد فاصل کانال موسوم به کانال ماهی تا جاده‌ی شلمچه با فرماندهی و هدایت قرارگاه کربلا و در ساعت 15/2 بامداد روز 18 فروردین 1366 آغاز شد.

دقایقی پس از آغاز عملیات، مشخص شد که دشمن هوشیاری کامل نسبت به احتمال تک نیروهای ایرانی داشت. با این حال تیپ امام رضا (ع) و پس از آن تیپ الغدیر با گذشت حدود نیم ساعت از آغاز عملیات، با دشمن درگیر شدند.

نوع مقاومت دشمن نشان می‌داد که آنها در خصوص وجود عملیات در محور شمالی آگاهی و عملیاتی داشتند. با این حال درگیری‌ها تا ساعت ٨ صبح ادامه پیدا کرد و پس از آن با توجه به حجم بسیار سنگین آتش دشمن، امکان تأمین و تثبیت منطقه وجود نداشت.

همزمان در محور غرب نیز لشگرهای 33 المهدی، 25 کربلا، 19 فجر، 10 سید الشهدا و 31 عاشورا از چپ و راست، مأموریت تصرف و تأمین هدف را به عهده داشتند که به شکل ناقصی محقق شد.

آتش سنگین دشمن و پاتک همه‌جانبه‌ی آن، عملاً اجازه نمی‌داد تا اهداف اولیه‌ی عملیات محقق شود و روز اول عملیات، در حالی که خط تصرف شده در جناحین با اشکالات همراه بود، سپری شد.

با تغییر استراتژی عملیات و بیان مأموریت‌های جدید، شب دوم عملیات آغاز شد و از همان بدو شروع، به نظر می‌رسید که موفقیت‌ها در پیش است؛ اما پاتک شدید دشمن که در یکی از موارد همراه با آتش سنگین توپخانه و شلیک هلی‌کوپترها و هواپیماهای جنگی بود، باز مانعی بزرگ برای پیش‌روی بود.

دیگر تلاش‌های صورت گرفته از سوی لشگرهای 33 المهدی، 10 سیدالشهدا(ع) و 27 محمد رسول‌الله (ص) پا پاتک سنگین ارتش بعثی مواجه شد، بنابراین دومین روز عملیات نیز تنها به حفظ آنچه در سفر نخست و مرحله‌ی اول به دست آمده بود، به پایان رسید.

روز سوم عملیات، باز مأموریت‌ها تغییر یافت. هر چند در جناح راست منطقه‌ی عملیاتی، موفقیت‌هایی حاصل شده بود، اما جناح چپ دارای گروه‌های کوری شده بود که پیش‌روی و تحقق اهداف عملیات را با مشکل مواجه کرده بود و باید یادآور شد که منطقه‌ی عملیاتی کربلای ٨ در خاک عراق انجام می‌شد. با این حال در غروب سومین روز عملیات، با توجه به آتش هماهنگ تانک و تیربار و خمپاره‌اندازها، پاتک دشمن با شکست مواجه شد. در چهارمین شب عملیات، لشکر 27 محمد رسول الله (ص) با ایجاد خاکریزهای دوجداره و ریختن 800 مین ضد نفر، به تثبیت و استحکام مواضع متصرفه‌ی خود پرداخت.

روز چهارم با پاتک سنگین دشمن آغاز شد که در ابتدا نیروهای خودی را تا حدی به عقب نشاند؛ اما با هجوم دوباره و همه‌جانبه باز هم این ارتش بعث عراق بود که مجبور به عقب‌نشینی شد. روز چهارم با پاتک سنگین دشمن آغاز شد که در ابتدا نیروهای خودی را تا حدی به عقب نشاند؛ اما با هجوم دوباره و همه‌جانبه باز هم این ارتش بعث عراق بود که مجبور به عقب‌نشینی شد.

پس از 4 روز جنگ شبانه‌روزی و سنگین که در برخی مناطق، جنگ‌های تن به تن انجام می‌شد، این گونه می‌نمود که دشمن از بازپس‌گیری مواضع خود ناامید شده است و نیروهای خودی نیز بعد از چندماه و انجام چندین عملیات از کربلای 4 در دی ماه سال 1365، قادر به آفند نبودند.

حال وضعیت جدیدی در جنگ ایجاد شد. ارتش بعث که نتوانسته بود با انجام پاتک‌های سنگین، مقابل رزمندگان ایران ایستادگی کند، از نیمه‌شب تا ساعت 30/3 بامداد 22 فروردین 1366 اقدام به تک شیمیایی کرد، این تک ناجوانمردانه ابتدا با توپخانه و کاتیوشا و سپس با هلی‌کوپتر و هواپیما با پرتاب 400 بمب شیمیایی از خط تا عقبه یعنی تا خرمشهر انجام شد.

دشمن همچنین از ساعت 5/2 تا 7 صبح با استفاده از 45 گردان توپخانه‌ی مستقر در منطقه اقدام به آتش‌ریزی کرد که با این عمل خود، امکان هرگونه جابجایی نیروها با استفاده از وسائط نقلیه و یا پیاده را سلب کرده بود. ساعت 7 صبح و همزمان با پایان یافتن آتش توپخانه‌ها، پاتک همه‌جانبه‌ی دشمن آغاز شد و تا قبل از ظهر، برخی مواضع تصرف شده در عملیات کربلای ٨ را بازپس گرفت.

* عملیات کربلای 8 جوابی کوبنده به تحرکات بعثی‌ها

این عملیات که بنا به گفته‌ی مسئولان لشگری و کشوری، جوابی محکم به تحرکات عراقی‌ها در خلیج فارس و هدف قرار دادن تأسیسات نفتی ایران بود، (طبق نظر برخی کارشناسان و تحلیل‌گران امور نظامی، با تشدید حملات عراق به خلیج فارس به مراکز نفتی و نفتکش‌های ایران، ایران کربلای ٨ را به عنوان تلافی آن اقدامات طراحی کرد و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نیز در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران از عملیات کربلای ٨ به عنوان پاسخ به شرارت‌های بعثیون در خلیج فارس یاد کرد.) به همراه سلسله عملیات‌های با عنوان «کربلا» بیشتر در شرق بصره انجام و به انهدام بسیاری از نیروها، تجهیزات و بدنه‌ی ارتش بعث عراق انجامید و در پایتخت، بغداد نیز ـ چون با چهل و هشتمین سالگرد تأسیس حزب بعث همراه بود ـ بین سیاسیون اختلاف و تشتت ایجاد کرد؛ به نحوی که بحث تغییر صدام حسین، در رأس امور اجرایی و سیاسی عراق مطرح شد. هر چند این عوامل ناراحتی و نارضایتی غرب و عرب متحجر را به همراه داشت و رسانه‌های غربی در تلاش بودند تا موفقیت‌های سپاه ایران در کربلای ٨ را تکذیب کنند که ارتش عراق در اطلاعیه‌ای اذعان به از دست دادن مناطقی در شرق بصره کرد. تمامی این موارد باز همدست به دست هم داد تا ضمن بیان توانمندی‌های رزمندگان و فرماندهان ایران اسلامی، ضعف و ناتوانی روحی و رزمی عراق به صورت روزافزون مطرح شود.

* عملیاتی برای نفوذ در خاک عراق

بر همین اساس؛ ضرورت تداوم جنگ و جلوگیری از رکود آن، حفظ ابتکار عمل در برابر دشمن، گشودن جبهه‌ی جدید برای دشمن در منطقه‌ی غرب کشور و تجزیه‌ی قوای آن، کاستن از حساسیت دشمن به منطقه‌ی جنوب و گرفتن فرصت از دشمن برای یافتن راه‌کارهای جدید در جبهه‌های جنوب، عوامل مؤثر در گشایش جبهه‌ی جدید در غرب کشور بود که با کربلای 10 و فتح 5 آغاز شد. ( سیری در جنگ ایران و عراق ـ 4 شلمچه تا حلبچه / مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، محمد درودیان / صفحه 182) ایران در ابتدای امر با استفاده از قرارگاه رمضان، به ایجاد ارتباط با کردهای معارض عراق و مخالفین صدام حسین پرداخت و تجهیز و ساماندهی آنها پرداخت.

نفوذ ایران به خاک عراق در منطقه‌ی سلیمانیه‌ی عراق، می‌توانست ضمن رهایی از فشار جبهه‌ی جنوب، عراق را در وضعیت جدید و خطیری قرار دهد و کردهای مبارز عراقی نیز، پس از اتصال به ایران می‌توانستند، از پشتیبانی ایران برای مبارزه با عراق بهره ببرند. به همین دلیل تصرف ارتفاعات گلان، گلو، اسپیدار، سرگلو، بالوکاوه، برده هوش، ژاژیله، قشن و همچنین تأمین زمین‌های شمال شرقی استان سلیمانیه‌ی عراق در دستور کار قرار گرفت.

این‌چنین عملیات کربلای 10 در محور بانه ـ سردشت طرح‌ریزی شد. این منطقه دارای عوارض طبیعی مناسبی است و در آن نیروهای خودی امکان استتار مناسب را داشتند و می‌توانستند به رویارویی با نیروهای عراقی بپردازند. با این حال موانعی نیز برای آغاز عملیات وجود داشت. نزدیکی با زمان پایان مأموریت نیروهای انحرافی، احتمال لو رفتن عملیات، هوشیاری دشمن و مشکلاتی این‌چنینی از جمله‌ی این موانع بود؛ به همین دلیل اقدامات مهندسی و آماده‌سازی عقبه‌ها با تأخیر آغاز شد و قرارگاه‌های نجف، حمزه و بدر کردستان در منطقه مستقر شدند.

سرانجام در بامداد 25 فروردین کربلای 10 آغاز شد و همان ابتدای امر، نیروهای لشگر 57 و تیپ قائم (عج) موفقیت‌ها را کسب کردند و دشمن را از محور پاسگاه پلیس به عقب راندند؛ اما تلاش‌ها برای آغاز مرحله‌ی دوم عملیات در محور ماووت که مأموریت تیپ 35 بود، به نتیجه نرسیده در محور کردستان نیز، به دلیل مستقر نبودن قوای دشمن، نیروهای سپاه اسلام بدون هیچ مشکلی اهداف خود را تأمین کردند.

ساعاتی بعد، پاتک دشمن آغاز شد و ارتفاعات گلان ٢ به دست عراقی‌ها افتاد. عملیات به دلیل آماده نبودن نیروهای تیپ 35 و قرارگاه کردستان، یک شب متوقف شد؛ اما قرارگاه حمزه با استفاده از تیپ 110 خاتم، تا 30/5 بامداد، تمامی اهداف خود را تصرف و تأمین کرد. شب سوم با حمله‌ی تیپ 35 به ارتفاعات موسوم به ژاژیله و همچنین حمله‌ی تیپ قائم کردستان به ارتفاعات گامو و موفقیت در تصرف آنها آغاز شد؛ اما تیپ قائم پس از 5 ساعت درگیری با دشمن به مواضع خود عقب‌نشینی کرد.

از سویی دیگر لشگر ویژه‌ی شهدا از 3 محور با دشمن درگیر شد و پیش‌روی هم داشت اما به دلیل منتقل نشدن نیروی احتیاط و مشکلات پشتیبانی تنها یک یال ارتباطی را برای خود نگه داشت و مناطق دیگر در اختیار عراقی‌ها قرار گرفت. تلاش‌ها و درگیری ها تا 10 شب ادامه داشت و مناطق و ارتفاعات دست به دست می‌شد تا اینکه به دلایل متعدد از جمله هوشیاری دشمن، نداشتن آمادگی لازم، گستردگی طرح و تناسب نداشتن آن با توان، ناهماهنگی میان عملیات منظم و عملیات نامنظم و برخی عوامل دیگر عملیات متوقف شد و به طور کلی در این عملیات بخشی از هدف‌های عملیات تأمین شد و زمینه‌ی اجرای عملیات بعدی برای تصرف شهر ماووت و پیشروی به ارتفاعات سلیمانیه فراهم شد. در عملیات کربلای 10 بیش از 1250 کیلومتر مربع از خاک عراق تصرف و بخشی از زمین‌های مرزی ایران آزاد شد و چندین ارتفاع مهم منطقه به تصرف رزمندگان اسلام درآمد و قرارگاه رمضان با نفوذ در خاک عراق (هفته‌نامه‌ی جینز دیفنس نوشت که ایران توانسته است در شمال شرقی عراق، در آخرین عملیات رزمی خود به موقعیت برسد و تا 34 کیلومتر در عمق عراق پیشروی کند. این گزارش در روزنامه‌ی رسالت در تاریخ 19/2/1366 منتشر شد.) موقعیتی ایجاد کرد تا سپاه ایران بتواند از این دروازه‌ی عملیات‌های مهم و موفق دیگری را طراحی و اجرا کند.

آیت‌آلله هاشمی‌رفسنجانی، فرمانده عالی جنگ همان زمان اعلام کرد: «در آینده خواهیم دید همانند نقشی که فاو در جنوب به عنوان دروازه‌ی ورودی به نقاط دیگر ایفا می‌کند، این منطقه چنین وضعیت را در شمال جبهه در کردستان خواهد داشت.» (روزنامه‌ی اطلاعات 8/2/1366)

در ادامه مشخص شد که بزرگ‌ترین نتیجه و ثمره‌ی عملیات کربلای 10 برگزاری عملیات فتح 5 بود.

* کردهایی که بلای جان صدام شدند

نفوذ قرارگاه رمضان به خاک عراق، امکان فعالیت‌های سیاسی برای ارتباط‌گیری با گروه‌های عراقی مخالف  صدام به ویژه کردهای مبارز ایجاد شد.

25 فروردین ساعت 5/1 بامداد بود که عملیات نامنظم فتح 5 از درون خاک عراق و در منطقه‌ی ماووت آغاز شد و سرعت عمل نیروها و گستردگی عملیات موجب غافل‌گیری دشمن شده و تنها در ٢ الی 3 ساعت، تمامی اهداف عملیات تصرف شد. با این حال به دلیل نبود توان و امکانات کافی برای مقابله با فشارهای قوای عراقی و متصل نبودن مناطق متصرفه داخل عراق با مناطق در اختیار قوای خودی، دشمن به تدریج به هوشیاری رسیده و مناطق تصرف شده را بازپس گرفت؛ اما این تحرکات سبب شد تا علاوه بر وارد ساختن تلفات به ارتش بعثی، دشمن را از نظر روحی دچار گیجی کرده و جمهوری اسلامی ایران نقش بالادستی خود در جبهه های نظامی و سیاسی را حفظ کند.

این شیوه‌ی جدید جنگ، با هدف رهایی نیروهای مبارز عراقی که محل مبارزاتی خود را شمال شرق عراق و استان کردستان قرار داده بودند، و اتصال این منطقه به خاک ایران انجام می‌شد تا دشمن را در وضعیت دشواری از جنگ قرار دهد و آن را به ناتوانی و زبونی بکشاند.

بر همین اساس بود که پس از عملیات‌های تقریباً موفق کربلای 10 و فتح 5 که نمونه‌ی جدیدی از جنگ در دوران دفاع مقدس برای نیروهای ایرانی محسوب می‌شد، عملیات‌های نصر 4، نصر 7، بیت‌المقدس ٢ و بیت‌المقدس 3 و والفجر 10 طراحی و اجرا شد.

پس از برگزاری عملیات کربلای 10 که سرآغاز استراتژی جدید عملیاتی ایران در منطقه‌ی غرب کشور و استان کردستان عراق بود، برخی از ارتفاعات منطقه به تصرف نیروهای خودی درآمد؛ اما توقف عملیات و تلاش دشمن برای بازپس‌گیری مناطق تصرف شده، سبب شد تا عملیات نصر 4 برای تداوم عملایت کربلای 10 و با هدف تصرف و آزادسازی شهر ماووت و ارتفاعات ژاژیله طرح‌ریزی شود. در حقیقت تصرف ماووت بدون اشغال ارتفاعات مشرف بر آن امکانپذیر نبود، بنابراین هنگام طراحی عملیات به این نکته توجه شد و در عین حال، ارتش عراق نیز با مشاهده‌ی تحرکات، نسبت به تجدید قوای خود در منطقه همت گماشته و آرایش جدیدی گرفته بودند.

تهیه‌ی آتش سنگین از دیگر اقدامات ارتش عراق در این منطقه بود. غروب سه‌شنبه 30 خرداد 1366، زمان حرکت نیروها به سمت مناطق عملیاتی تعیین شد و نیمه‌شب درگیری با نیروهای عراقی آغاز شد و ساعت ٢ بامداد 31 خرداد، با قرائت رمز یا امام جعفر صادق (ع) درگیری در 4 محور مشخص‌شده برای عملیات آغاز شد.

عملیات نصر 4 به مدت 15 شبانه‌روز ادامه یافت و در این مدت بخشی از منطقه‌ی ماووت از جمله شهر و دشت ماووت و ارتفاعات ژاژیله، شاخ قشن، بالوسه و در کل حدود 70 کیلومتر مربع از سرزمین‌های عراق تصرف شد.

عراق برای مقابه با نتایج عملیات نصر 4 واکنش‌های سیاسی و نظامی را در پیش گرفت. در بعد نظامی اقدام به بمباران شدید منطقه حتی با استفاده از راکت‌های حاوی سیانور پرداخت و در بعد سیاسی هم به منظور مقابله به مثل اتحاد ایران با معارضان عراقی، پس از ملاقاتی که صدام حسین با حسین رجوی، سرکرده‌ی گروهک تروریستی منافقین در بغداد داشت، نیروهای رزمی مناطق را به منطقه گسیل داد تا با انجام فعالیت‌های اطلاعاتی به مقابله با سپاه ایران بپردازند.

ادامه دارد.....

انتهای پیام/