بازیافت کتاب‌های درسی؛ فرصت یا تهدید برای بودجه آموزش‌وپرورش؟!
بندی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ برای بازیافت کتاب درسی مطرح شده است که از حیث زیست محیطی و بودجه ابعاد قابل توجهی دارد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ در لایحه بودجه سال 1401 بندی با این عنوان «وزارت آموزش و پرورش مجاز است با سازوکارهای تشویقی و از طریق مدارس سراسر کشور، کتب درسی مستعمل، دفترچه و مجلات مصرفی را در پایان هر سال تحصیلی جمع‌آوری و نسبت به فروش آنها اقدام کند.» ذکر شده است؛ موضوعی که هم از جنبه زیست‌محیطی و هم تا حدودی از حیث درآمدی مورد توجه قرار دارد.
در این باره محی‌الدین بهرام محمدیان؛ رئیس اسبق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخت و معتقد است که این بند باید با سازوکار خاصی از حیث هزینه و فایده مورد توجه قرار گیرد.
به گفته او اصل این موضوع، اقدام خوبی است به این معنا که با تفکیک پسماند و جداسازی همراه است اما از این جنبه که اجرای چنین کاری بُعد درآمدزایی داشته باشد و بتواند مشکلی از مشکلات آموزش و پرورش را حل کند، راهکاری پر زحمت اما در عین حال کم‌بازده است؛ از طرفی دیگر، این موضوع که همه دانش‌آموزان کتاب‌ها و دفترهای خود را تحویل دهند تا از محل فروش این اقلام برای مدرسه و در ابعادی بزرگ‌تر برای آموزش و پرورش کسب درآمد شود و به بودجه کمک کند، به نظر می‌رسد که منفعت آن از هزینه‌ای که به دنبال دارد، کمتر باشد.
به نظر می‌رسد اجرای این بند از بودجه 1401 با مشکلاتی هم همراه خواهد بود، نخست آنکه دانش‌آموزان کتاب‌ها را با پول خود خریداری کرده‌اند لذا اگر بخواهند آن را بفروشند طبیعی است که پول را خودشان دریافت کنند، دولت برای خرید کتاب به آنها هزینه و یارانه‌ای نداده است و دانش‌آموز این کتاب‌ها را با هزینه شخصی خود خریداری کرده‌اند؛ دوم اینکه در دوره دوم دبیرستان، دانش‌آموزان کتاب‌های درسی خود را برای شرکت در کنکور نگهداری می‌کنند بنابراین اصلاً امکان عودت یا اهدای آن به مدرسه وجود ندارد!
استفاده مجدد از کتاب‌ها
رئیس اسبق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی معتقد است: اگر چنین فرضی داشته باشیم که بتوان کتاب‌ها را تفکیک پسماند کرد، بهتر است به برخی کتاب‌ها قابلیت استفاده مجدد بدهیم تا هم کتاب درسی مستعمل نشود و هم مجدد آن را چاپ نکنیم.
محمدیان گفت: با وجود بررسی ابعاد این موضوع در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که اجرای این بند، نفع چندانی برای آموزش و پروش ندارد و بیشتر به حفظ محیط زیست کمک می‌کند البته در شرایطی کمک‌کننده است که کاغذهای بازیافتی را به خمیر کاغذ تبدیل کنند نه اینکه به عنوان «کاغذ تیشو» باشند همچنین اگر به عنوان پالپ استفاده شود جلوی قطع جنگل را می‌گیرد؛ در محاسبه اثرگذاری این کار نکته قابل توجه این است که 180 میلیون جلد کتاب داریم و هر سه کتاب یک کیلوگرم وزن دارد که 60 هزار تن کاغذ بازیافت می‌شود؛ در مورد بازیافت دفترها هم همینطور است و باید ارزش و هزینه به کار گرفته شده برای نیروی انسانی و عوامل تشویقی محاسبه شود، آیا منفعت آن به هزینه مصرف شده ارجحیت پیدا می‌کند یا خیر، همچنین باید برآورد شود که برای این نوع کارها سازوکاری وجود داشته باشد که دانش‌آموزان هم متضرر یا دچار مشکل نشوند.
انتهای پیام/