«معجزه آبخیزداری»|آبخیزداری؛ حلقه مفقوده مدیریت آب و خاک

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از مهمترین مسائل برای تامین امنیت غذایی کشور و خودکفایی در محصولات اساسی کشاورزی، حفاظت از آب و خاک است که بارها مورد تاکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است. خوشبختانه در اسناد و قوانین بالادستی و قوانین موضوعه بر حفاظت از آب و خاک و سایر منابع طبیعی تاکید شده است که از جمله این قوانین می توان به قانون اساسی، سیاست های کلی محیط زیست، سیاست های کلی کشاورزی، قانون افزایش بهره وری در کشاورزی و منابع طبیعی و غیره اشاره کرد.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

محدودیت منابع خاک برای امنیت غذایی

حفاظت خاک از آنجا در کشور حائز اهمیت است که سطح وسیعی از کشور را خاک تشکیل می دهد و این خاک ها که زمان بسیار طولانی طول می کشد تا دوباره تجدید شود در معرض فرسایش شدید خاک قرار دارد؛ در این باره علی مریدی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت زیست محیطی آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: وسعت کشور ایران 165 میلیون هکتار است که 90 میلیون هکتار آن فاقد خاک است. از سویی دیگر 76 میلیون هکتار از وسعت کشور ما دارای خاک است که از این میزان در 18.5 میلیون هکتار، کشاورزی انجام می‌شود. بنابراین با وجود وسعت زیاد کشور، با محدودیت منابع خاک برای تامین امنیت غذایی مواجه هستیم.
 مدیر کل دفتر مدیریت زیستی سازمان محیط زیست با بیان اینکه متاسفانه خاک کشور در معرض فرسایش قرار دارد، تصریح می کند: فرسایش خاک به دو صورت فرسایش آبی که در قالب رسوبات دیده می شود و فرسایش بادی که در قالب گرد و غبار، کشور را متاثر می کند، از جمله مهم‌ترین تهدیدات خاک کشور است.

به گفته مقامات دولتی، سالانه 16.4 تن در هکتار فرسایش خاک وجود دارد که این میزان بیش از سه برابر میانگین جهانی است. همچنین به‌طور کلی و در مجموع حدود 2 میلیارد تن در سال فرسایش خاک در ایران رخ می‌دهد. در حال حاضر حدود 4.5 میلیون هکتار از اراضی کشور بل مشکل  فرسایش خاک روبروست. همچنین فرسایش خاک سالانه بیش از 60 هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور خسارت وارد می کند.

شوری خاک؛ تهدید زیست محیطی دیگر

تهدید دیگر برای امنیت غذایی، شوری خاک است که طبق آمار گفته شده توسط مسئولان وزارت جهاد کشاورزی حدود 4.3 میلیون هکتار از اراضی با مشکل شوری و قلیایی بودن روبروست؛ در این باره دکتر منوچهر گرجی رئیس انجمن علوم خاک کشور می گوید: یکی از چالش های خاک که بسیار جدی‌است، شورشدن خاک است. وقتی اراضی کشاورزی تبدیل به شوره‌زار شوند، کارایی خود را از دست خواهند داد و دیگر امکان کشاورزی در آن‌ها وجود ندارد. شوره‌زارها که خاک در آن‌ها خشک شکننده می‌شود، سبب ایجاد طوفان‌های گرد و غبار و تشدید مشکل ریزگرد می شوند اما نکته قابل توجه اینجاست که این ریزگردها هم اکنون با ذرات تبخیرشده نمک نیز آمیخته شده‌اند و این موضوع آسیب و ضرر شورشدن خاک را دوچندان می‌کند.

همچنین طبق بررسی های انجام شده، علاوه بر چالش های گردوغبار و ریزگرد، سالانه یک میلیارد دلار خسارت بابت شوری خاک بر اقتصاد کشور وارد می شود.

افزون بر این چالش دیگر خاک در کشور، قاچاق خاک است؛ در این باره سمیه رفیعی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با اشاره به قاچاق خاک به خارج کشور می گوید:قاچاق خاک از نظر قانونی ممنوع استو چنانچه اقدام به این امر شود جرم محسوب و با شخص متخلف برخورد می‌شود اما با وجود این قانون، قاچاق خاک همچنان ادامه دارد.در قانون، صادرات خاک عنوان شده است و قانون حفاظت از خاک در کشور نیز وجود دارداما لازم است بخش‌هایی از آن که حد مجاز صادرات قانونی خاک را تعیین می‌کند اصلاح شود و در موضوع برخورد با متخلفان این امر نیزنهادهای متولی باید پاسخگو باشند.

آبخیزداری؛ حلقه مفقوده مدیریت آب و خاک

به اذعان بسیاری از کارشناسان، آبخیزداری مهمترین راهکار و حلقه مفقوده حفاظت و مدیریت آب و خاک در کشور است؛ در این باره علی مریدی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت زیست محیطی آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اهمیت عملیات آبخیزداری برای حفاظت از منابع آب و خاک کشور معتقد است: بحث آبخیزداری باید به صورت جدی در دستور کار دولت قرار بگیرد تا هم از خاک حفاظت شود و هم صیانت از منابع آب در بالادست حوضه صورت بگیرد.

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت زیست محیطی آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست، تصریح می کند: متاسفانه بحث آبخیزداری در کشور ما چندان در اولویت قرار نگرفته و بیشتر به مباحثی از جمله احداث سازه های بزرگ و انتقال آب از دریا که هزینه های هنگفتی دارند، پرداخته ایم. حال آنکه نیاکان ما از طریق روش های ساده آبخیزداری همچون احداث بندهای کوچک و کنترل آب در سطح حوضه، هم جلوی سیلاب های مهیب را گرفتند و هم باعث نفوذ آب به داخل زمین شدند.

انتهای پیام/