سهم ناچیز دانش بنیان در کشاورزی خوزستان/ وزارت علوم شیوه ارتقا اساتید را تغییر دهد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، مقام معظم رهبری به سنت سال‌های گذشته، در اغازین لحظات سال جدید با نامگذاری سال، محور و سمت و سوی حرکت درسال جدید را مشخص می فرمایند. امسال نیز مقام معظم رهبری سال 1401 را سال تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین نامگذاری کردند.

دانش بنیان و نفوذ فناوری به بدنه تولید و ایجاد یک اشتغال مستمر و پایدار مسیر حرکت در سال 1401 است که عزم همگانی را می طلبد. یکی از بخش های که مقام معظم رهبری در سخنرانی خود بدان اشاره وخواستار دانش بنیان شدن آن بخش شدند، مساله کشاورزی و بطور ویژه در مساله آب کشاورزی و بذر کشاورزی است. این دو یکی از بخش های است که قابلیت دانش بنیان شدن را دارند و طی سالها واردات بویژه در بخش بذر ضمن ایجاد وابستگی کشور، زمین هدر دهی سرمایه کشور را فراهم ساخته است.

برای بررسی ابعاد این مسئله، میزگرد"کشاورزی در بوته دانش بنیان" با حضور دو تن از اساتید برجسته کشاورزی خوزستان در دفتر خبرگزاری تسنیم اهواز برگزار شد. دکتر علیرضا شافعی نیا و نواب کاظمی از اساتید دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان برگزار شد.

در این نشست، شافعی نیا اظهار داشت: نامگذاری سال جدید از سوی مقام معظم رهبری امام خامنه ی به نام تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین یک شور و اشتیاق زائدالوصفی در دل جوانان توانمند و باورمند و مومن به نظام و پیشرفت انقلاب ایجاد کرد و این قبل از هر چیز جای شکر و تشکر دارد.

وی افزود: این نامگذاری ها براساس یک فرایند درست و معقول و براساس نیاز کشور طراحی می شود که شعار امسال نشان از رشد کشور در مرزهای دانش و تکنولوژی های جدید در دنیا دارد و باید تلاش کنیم مثل برخی از سال های گذشته دچار شعارزدگی نشویم و برای تحقق درست و غیرکاریکاتوری شعار سال همت کنیم.

شتاب‌زدگی آفت مهم در تحقق دانش بنیان

شافعی نیا با ذکر مصادیقی گفت: این که با بنر و سربرگ به سوی تحقق شعار سال برویم غلط است یا اینکه بخواهیم با صدور بخشنامه سریع دانش بنیان تاسیس و آمار را افزایش دهیم، جفای در حق شعار سال است. بله باید فرایندها شفاف و کوتاه و تسهیل شوند ولی اینگونه نباشد که در عرض یک شب کلی شرکت دانش بنیان تاسیس شوند.

این استاد دانشگاه خوزستان اظهار داشت: قبل از پرداختن به ابعاد این شعار و سازوکار تحقق آن لازم است نگرش و زاویه دید خود را با مساله علم و پژوهش که زیربنای دانش بنیان است مشخص کنیم. علم و پژوهش از منظر رهبری انقلاب، علمی واجد ارزش است که نافع باشد که در دیدار سال 94 با مسئولان دانشگاهی بدان تاکید کردند.

علم نافع؛ نسخه قطعی تغییر ریل در دانشگاهها است

شافعی نیا گفت: علم نافع علم و دانشی است که مساله محور باشد و مشکلی از کشور را حل و انقلاب را یک گام به جلو ببرد.

وی با انتقاد از شاخص ها و برنامه ریزی در دانشگاه های کشور گفت: من در بررسی که در سیاست های کلان مصوب چند دانشگاه برتر کشور داشتم این نافعیت را ندیدم و همچنان افزایش تعداد رشته و دانشجو و دانشکده و مقاله ملاک و معیار سنجش و رشد قرار داده شده بود و این یک مساله دردناکی است. معتقدم سوق دادن اساتید به تولید مقاله یک دسیسه است. اینکه استاد را با استفاده از آیین نامه های ارتقا به دستگاه تولید مقاله تبدیل کنیم، غلط است. استاد باید با فراغ بال و اندیشه باز بتواند برای مشکلات کشور و منطقه برنامه ریزی کند و چه بسا این حل مساله منجر به تولید مقاله هم نشود.

این استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان گفت: برای اینکه دانش بنیان منجر به تولید و اشتغال زایی شود باید مساله محور باشد و اکنون در کشاورزی خوزستان مسایل مختلفی است که نیاز به دانش بنیان شدن دارند ولی متاسفانه جهادکشاورزی اهمیتی برای آن قائل نیست و دچار روزمرگی است. دانشگاه ها بویژه دانشگاه های کشاورزی باید برای توسعه استان برنامه داشته باشد. همین دانشگاه خودمان باید برای بهبود زندگی مردم روستا جوار خود، ارتقا کشاورزی ملاثانی تدبیر کند و از لاک خود بیرون بیایید.

عضو هیات علمی دانشگاه کشاورزی خوزستان گفت: علم کشاورزی مانند سایر علوم قابلیت دانش بنیانی دارد و بویژه اینکه از نظر آب کشاورزی در مضیقه هستیم نیاز داریم فناوری را برای حل مسایل بکار گیریم. در حوزه کشاورزی باید تقیه و احتیاط را کنار بگذاریم و صادقانه با مسایل روبرو شویم چه بسا اگر امروز من استاد دانشگاه اهمال کنم، سال های اینده مردم خوزستان باید تاون کم کاری من را بدهد. به طور مثال شرکت توسعه نیشکر با شرایط کشاورزی خوزستان از منظر آب تطابق ندارد این را باید فکری کنیم و برای حل آن نیاز به توسعه دانش بنیان داریم.

کشاورزی یارانه‌ای مانع دانش بنیان شدن است

وی گفت: برای اینکه کشاورزی دانش بنیان شکل گیرد باید از کشاورزی دولتی رها شویم و تا زمانی که ناف کشاورزی خوزستان به یارانه کود، سم و ماشین الات وصل است، بهره وری و دانش بنیان خریدار ندارد. نتیجه این کشاورزی هم خشک شدن تالاب ها و رودها و طغیان سموم در چرخه غذایی است.

شافعی نیا افزود: کشاورزی از نظر دانش بنیان عقب ماندگی زیادی دارد و این در صورتی است که این بخش نیاز به هوشمندسازی دارد و هوشمند سازی در بخش ادوات کشاورزی، شیوه های کشاورزی، تولید ارقام جدید بویژه اصلاح بذور ضرورت دارد. منابع آب و خاک کشور در شرایط مطلوبی نیست و نیاز است هوشمند سازص در دستور کار قرار گیرد. شرکت های دانش بنیان کشاورزی در خوزستان متاسفانه با وجود تعداد زیادی مساله به 5 شرکت نمی رسد.

در ادامه دکتر نواب کاظمی استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اظهار داشت: به واسطه تاسیس و سهامدار شرکت سهامی خاص فنآور و با استقرار و عضویت در پارک علم وفناوری خوزستان درگذشته و همکاری فعلی ام با شرکتهای دانش­بنیان و یک واحد شتاب دهنده، از نزدیک با کم و کیف این شرکتها آشنا هستم از براساس قانون اساسی کشور ترسیم و ابلاغ سیاست های کلی نظام و جهت گیری کشور بر عهده رهبری نظام است.

این استاد دانشگاه گفت: این وظیفه از طرق مختلف به اجرا در می آید. همچون: سخنر انی ها، ابلاغ ها، نامه ها و دستورات. اما یکی از روش ها و شیوه های ترسیم جهت گیری کلی نظام و مسئولان که حضرت آیت الله خامنه ای آن را مطرح و دنبال کرده اند، همین انتخاب شعار و نامگذاری سال های مختلف بوده است رویکردی که بیش از 20 سال است تاکنون ادامه یافته و تقریبا ده ساله اخیر رویکرد اقتصادی بیشتر بوده است.

کاظمی بیان داشت: شعار امسال با عنوان تولید دانش بنیان و اشتغال افرینی به نظر ماحصل آنهاست دراین رابطه خیلی ساده عرض کنم که موضوع تولید بر پایه دانش، بیش از هر چیز برای شرکتهای حوزه دانش بنیان از ابتدایی ترین مرحله یعنی صاحبان ارایه ایده، وکانون‎های رشد و شکوفایی تا مراکز رشد، شتاب دهندها و شرکتهای دانش بنیان را بسیار خوشحال کننده بود و واقعا در این سالها دانش بنیان ها احساس تنهایی می­ کردند و این شعار سال یک امید و انرژی مضاعف به رگ های این شرکت ها تزریق کرد و صاحبان ایده، استارت­آپ ها را امیدوار نمود.

وی افزود: هرچند که شور و شوق و استقبال برای تحقق شعار سال طبیعی است اما بد نیست در کنار آن آسیب ­شناسی سالهای پیشین هم صورت گیرد و اجازه ندهیم 1401 نیز با عدم کامیابی صدرصدی روبرو شود. ، چنانچه بخواهم مروری مختصر بر یکی از شعارهای گذشته داشته باشم با توجه به اینکه علاوه بر کشاورزی، مطالعات و تحقیقات جدی در زمینه مدیریت مصرف انرژی را دنبال می‌کنم.

این استاد دانشگاه بیان داشت:من شعار سال 88 با عنوان اصلاح الگوی مصرف را انتخاب می‌کنم. عنوان شعار عالی بود، ضرورت آن نیز همینطور، سیاستهای کلی نظام در زمینه اصلاح الگوی مصرف ابلاغ شده از سوی رهبری نیز تقریبا بی­نقص بودن اما چه شد علی رغم تهیه  قوانین 75 ماده ای توسط مجلس در سال 89 و پشت بند آن تهیه تنظیم، وتصویب انواع دستورالعملها و آیین نامه های اجرایی توسط هیات وزیران وقت  و ابلاغ آنها به بدنه اداری کشور اما چرا کاهش مصرف مد نظر رخ نداد!؟

در تحقق شعار سال‌ها موفق نبودیم‌

وی افزود: واقع بین باشیم افزایش مصرف نیز در برخی بخش ها رخ داده است و خوشبینانه اینکه اگر چنین برنامه هایی نبود شاید وضعیت مصرف بازهم بدتر می­شد اما آنچه که واقعیت است هنوز بعد گذشت بیش از ده سال آن سیاستهای ابلاغی بطور کامل رعایت نمی شود. بی گمان نقش دولت ها بسیار پررنگ است و انتظار میرود دولت جدید، بی­ توجهی 8 ساله دولت قبلی را تکرار نکند چراکه دقیقا در همین فقره شرکتهای دانش بنیان و شتابدهنده هایی دست کم در پارک علم و فناوری خوزستان موجود، فعال و آمده خدمت­ رسانی با شیوه های نوین هستند .

روند تاسیس دانش بنیان چگونه است؟

این استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان بیان داشت: برای اینکه بتوانیم فهم درستی از اصطلاح دانش بنیان و رویه آن داشته باشیم اینکه ابتدا یک شخص یا یک تیم که معمولا دارای تحصیلات دانشگاهی هستند نظر به تخصص یا حوزه مطالعات خود مشکل یا یک مسعله را در جامعه اطراف( اجتماعی، فرهنگی، صنعت، کشاورزی و..)  خود و یا حتی بسیار فراتر می­بیند سپس ایده­ایی شکل می ­گیرد و یا مطرح می ­شود ولی برای بکارگیری آن ایده تحقیقات خود را کامل تر و در نهایت به محصولی منجر می شود.

کاظمی درباره روند دانش بنیان شدن بیان داشت:  بکارگیری، استفاده یا خرید آن محصول توسط یک کارفرما یا مشتری موجب بهتر شدن و ارتقا کار او خواهد شد. حال محصول می­تواند یک ماشین یا یک دستگاه باشد و یا یک سخت افزار و یا حتی نرم­افزاری باشد از طرفی کارفرما یا مشتری این محصول نیز از یک کارخانه یا صنعت مادر تا یا یک کارگاه کوچک و یا یک خانواده را در برمی­گیرد و از آنجای که تولید محصول از ایده تا ساخت بر پایه دانش و با اصول علمی بوده یعنی هم مسله و نیازسنجی اصولی و علمی است و هم تولید محصول.

این رئیس شرکت دانش بنیان گفت: بر همین اساس شرکتهای دانش بنیان تلاش می­کنند تمام جوانب( فنی، فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی...) را در تولید محصول خود بطور واقعی لحاظ نمایند اما برخی جنبه ها وجود دارد که خارج از اراده این شرکتها است و صد البته در موفقیت اقتصادی آنها موثر است مثلا سیاستهای اقتصادی دولت، نرخ و نوسانات بازار، دستورالعمل­هایی همچون بیمه، مالیات، شرایط صادرات و واردات و... از طرفی شرکتهای نوپا و صاحبان ایده که در مراحل اولیه هستند علاوه بر موارد مذکور مشکلاتی همچون سرمایه، فضا ، ابزار و.. را نیز خواهند داشت.

کاظمی ادامه داد: شرکتهای دانش بنیان الگوی کاملی از تکمیل چرخه­ ی دانش در زندگی بشر امروزی هستند که تبدیل علم به عمل صورت می­ گیرد و چنانچه همه چیز خوب پیش برود این تبدیل منجر به خلق یک محصولی شده که نیازمند حمایت همه جانبه ی دولت و حتی مردم است. مردم نیز باید جوانان خوش فکر، خلاق با دانش خوب را باور کنند و انتهای این حمایت ها به تولیدات دانش­بنیان بومی و ملی ختم خواهد شد که نتایج آن:  رفع مشکل و رونق تولید؛ اثرات مثبت اجتماعی و اقتصادی( اشتغالزایی، رفاه، کاهش شکاف طبقاتی؛ افزایش درآمد و.. ) است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در شرایط فعلی بیش از 6600 شرکت دانش بنیان تایید شده در کشور وجود دارد که این شرکت ها به انواع نوپا نوع1 و 2؛ تولیدی نوع 1 و2 تقسیم می­شوند از طرفی طبق آیین ­نامه های موجود شرکتهای دانش بنیان در 9 دسته قرار می­گیرند همچون ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته؛ فناوری اطلاعات؛ وسایل و ملزومات پزشکی؛ مواد پیشرفته مبتنی بر فناوری های شیمیایی؛ سخت افزارهای برق و الکترونیک ؛ صنایع فرهنگی و یک دسته مهم هم کشاورزی، فناوری زیستی و صنایع غذایی است که از کل شرکتهای تایید شده درکشور 279شرکت مربوط به دسته کشاورزی است.

تنها 5 شرکت دانش بنیان کشاورزی در خوزستان داریم

وی افزود: شوربختانه از این تعداد فقط 5 مورد در استان خوزستان وجود دارد و دقیقا همین تعداد بسیار کم و سهم  ناچیز موجود در مقایسه با سهم  و نقش خوزستان در تولیدات کشاورزی کشور و میزان اراضی زراعی آن همخوانی ندارد.

این استاد دانشگاه گفت:  از طرفی در استان یک دانشکده کشاورزی با سابقه  واقع در دانشگاه شهید چمران اهواز و دیگری  یک دانشگاه  تخصصی کشاورزی واقع در ملاثانی با قدمت های بیش از 60 سال وجود دارد که صدها عضو هیات علمی و هزاران دانشجوی تحصیلات تکمیلی دارند اما چرا فقط 5 شرکت دانش بنیان در رسته کشاورزی باید داشته باشیم؟!

کاظمی افزود: با این ظرفیت نیروی انسانی متخصص و پتانسیل منابع طبیعی ، آب و خاک در استان خوزستان می­بایست آسیب شناسی نمود. قطعا یکی از دلایل اصلی دست­کم در دانشگاه کشاورزی خوزستان (ملاثانی) که ما خود عضو آن هستیم و اطلاع دقیق داریم عدم برنامه، وکم توجهی به مقوله موضوع دانش بنیانی است به طوری که در این دانشگاه بجز در یک مورد جهت دانش بنیان نمودن محصولات اقدام کردیم و آن هم مدیریت دانشگاه همکاری و همراهی نکردند.

وی گفت: در دانشگاه هیچ شرکتی تاسیس نشده است که علت اصلی آن تفکر مدیریت دانشگاه که  طی 8 سال اخیر  بوده و هنوز هم هست. تفکری کمیت­گرا که صرفا افزایش تعداد مقاله و مقاله محوری دارند آن هم نه مقالاتی که الزاما برای رفع مشکل کشاورزی منطقه و یا نیاز محور باشند بلکه فقط علاقه­مندی به افزایش آمار مقاله است.

شیوه نامه ارتقا اساتید ضد دانش بنیان است

این استاد دانشگاه با انتقاد از روند ارتقا اساتید گفت: در شیوه ­نامه تعیین میزان گرنت و حق تشویق اساتید باز مبنای اصلی تعداد مقاله می­باشد بر اساس تعداد مقالات گرنت  و حق التشویق دریافت کرده و دوباره گرنت دریافتی صرف نوشتن مقاله شده و این سیکل معیوب ادامه دارد. اگر شما هزار مقاله چاپ کرده باشید بدون توجه به اینکه این هزار مقاله را کسی استفاده عملی کرده یا خیر؟ موجب تاثیر در کشور یا منطقه شده یا خیر! از این هزار مقاله محصولی یا تکنولوژی استخراج شده است یا نشده است! باز طبق شیوه نامه گرنت بیشتر و تشویق بیشتر تعلق خواهد گرفت که قطعا در شرایط امروزه باید مدیریت دانشگاه در جهت فرمان سال تغییر روش دهند.

وی گفت: در این راستا  توسط وزیر محترم عتف از تمامی دانشگاه ها و موسسات آموزشی و پژوهشی نیز بطور جدی خواسته شده تا برنامه های عملیاتی خود را با توجه به ماموریتهای هر دانشگاه را برای تحقق شعار سال اعلام کنند.

این استاد دانشگاه کشاورزی اظهار داشت: بر کسی پوشیده نیست که کشاورزی نقش مهمی در امنیت غذایی و توسعه اقتصادی ایفا می­کند و چنانچه بخواهیم توسعه­ای آن­هم پایدار در این بخش رخ دهد می­بایست تمامی عملیات­های مربوط به تولید انواع محصولات زراعی، باغی و دامی بر پایه دانش باشد از طرفی وضعیت تغییرات آب و هوایی و بطور خاص بحرانهای خشکسالی و کمبود آب  در کنار تفکر اقتصاد مقاومتی بیش از پیش ضرورت توجه به علم و آنهم علم روز و نافع را می­طلبد.

وی افزود: برای تحقق شعار سال همان طورکه شور و اشتیاق و جنب جوش خوبی در استان رخ داده است و صاحبان اصلی ایده و آموزش دهندگان خلاقیت و نوآوری اکثریت در دانشگاه ها هستند و پارک های علم و فن آوری نیز نقش موثر و کلیدی در عملیاتی شدن پروسه از ایده تا محصول دانش بنیان و سپس حمایت آنها را دارند.

تشکیل شورای فناوری استان یک گام به جلو است

کاظمی افزود: لذا امیدوارم این دو در راستای هم  برای رسیدن به اهداف مشترک تلاش کرده و از موازی کاری که می­تواند موجب کاهش بهره­وری و سرعت تحقق فرمان سال گردد بپرهیزند و مشکلاتی همچون کمبود فضا برای فعالیت شرکتهای دانش بنیان مرتفع گردد.

وی گفت:از شرایطی که اخیرا فراهم و ابلاغ شده که  شورای فنآوری و نوآوری در استانداری­ ها با حضور روسای پارک و علم و فناوری های هر استان  تشکیل و حداکثر بهره برداری برای رفع مشکلات شرکتهای دانش بنیان استفاده شود.

این استاد دانشگاه گفت: ازجمله مشکلاتی که وجود دارد مسایل مربوط به تامین اجتماعی  در بحث پرسنل و  مفاصا حساب قراردادها است. معضل بزرگی که سر راه این شرکت ها وجود دارد عدم پذیرش توسط افراد تصمیم گیر در مسئولیت های تاثیرگذار برای فرایند خرید محصولات دانش ­بنیان است که بخشی با تهیه مصوبات قانونی و برخی نیز با فرهنگ سازی و تغییر نگرش  و ترغیب به سمت استفاده از محصولات دانش بنیان  قابل حل هستند.

انتهای پیام/341/ش