گزارش| واکاوی علت ناامنی در زیستگاه‌های حیات وحش/ چالش ورود حیوانات وحشی به مناطق مسکونی
گروه استانها- خشک‌سالی‌های اخیر گونه‌های ارزشمند جانوری ساکن در زیستگاه‌های حاشیه سکونتگاههای انسانی و زندگی آنان را در معرض جدی قرار داده‌است و از این پس برای تعامل با ورود حیات وحش به مناطق شهری باید آمادگی داشته باشیم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، استان لرستان به‌لحاظ تنوع زیستی یکی از استان‌های برخوردار بوده و به‌رغم داشتن 1.7 درصد مساحت کشور دارای حداقل 25 درصد تنوع زیستی است.
شرایط آب‌وهوایی و موقعیت جغرافیایی لرستان منجر به پیدایش تنوع زیستی بی‌نظیر و متنوعی در این استان شده و در زیستگاه‌های لرستان بیش از 1750 گونه گیاهی، بیش از 365 گونه جانوری شامل پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها و همچنین یک‌گونه سمندر لرستانی، سه گونه ماهی کور غار و وزغ لرستانی اندمیک شناسایی شده‌است.
وضع طبیعى لرستان و به‌ویژه ارتفاعات، منابع آبى و پوشش گیاهى متنوع آن، باعث پیدایش و زندگى جانوران وحشى در کوهستان‌ها و دشت‌ها شده است. خرس قهوه‌اى، گرگ، گراز، کفتار، روباه، شغال، کل، بز، قوچ، آهو، پلنگ، خدنگ و انواع خزندگان و پرندگانى مانند کبک تیهو و کبوتر در لرستان وجود دارد که بومی این استان است.
سازمان حفاظت محیطزیست براى حفظ تنوع و افزایش جانوران و پرندگان لرستان، مناطقى را حفاظت‌شده و شکار ممنوع اعلام کرده است. هفت منطقه حفاظت‌شده با وسعتی بیش از 320 هزار هکتار ، 6 منطقه شکار و صید ممنوع با وسعتی معادل 131 هزار و 744 هکتار و 2 زیستگاه حساس نیز با وسعتی معادل پنج هزار و 249 هکتار تحت حفاظت محیطزیست این استان قرار دارد و 17 پاسگاه محیط‌بانی ثابت و سیار در مناطق تحت مدیریت لرستان فعالیت می‌کند.
چالش ورود حیوانات وحشی به سکونتگاههای انسان
یکی از مشکلاتی که هر از گاهی سرخط اخبار رسانه‌ها قرار می‌گیرد موضوع پیداشدن حیوانات وحشی در حریم سکونتگاههای انسان و ایجاد مشکلاتی برای سلامت انسان‌ها و دامهای‌شان است.
در یکی از شهرهای کردنشین در ماه‌های اخیر شاهد حمله گرگ به یک شهروند کرد بودیم و کم نشنیده‌ایم که حیوانات وحشی در محل سکونت انسان‌ها مشاهده شده و مشکلاتی را برای سلامت آنها ایجاد کرده‌است.
رؤیت یک پلنگ در معابر قائم‌شهر چندروز گذشته و عکس‌العمل شهروندان که منجر به مرگ این پلنگ و انقراض یکی از گونه‌های کمیاب شد تیتر داغ رسانه‌های پرمخاطب قرار گرفت.
کارشناسان محیطزیست بر این باورند که در سال‌های اخیر به دلایل مختلفی چون خشک‌سالی‌های پیاپی و از سویی تأثیر آن بر محیطزیست منجر به کاهش زنجیره غذایی گونه‌های هرم غذایی حیوانات وحش از جمله پلنگ، گرگ و خرس شده‌است.
از سویی دیگر ورود انسان به زیستگاه آنها و شکار حیواناتی چون کل و بز، قوچ و میش و تشی و کاهش جمعیت زنجیره غذای این حیوانات وحشی باعث ورود آنها به جوامع انسانی شده و انسان برای حفظ جان و مال خود و شکار این حیوانات آسیب جدی به جمعیت حیوانی کشور وارد کرده‌است.
خشک‌سالی‌های مداوم و کمبود مواد غذایی حیوانات
نکته مهم اینجاست که با توجه به خشک‌سالی‌های اخیر و کمبود موادغذایی ممکن است حیوانات وحشی را برای یافتن غذا به محل زندگی انسان‌ها بکشاند و این امر منجر به مشکلاتی حیاتی برای انسان‌هایی که در حریم زندگی این حیوانات قرار دارند شود. اینجاست که نقش برنامه‌های پیشگیرانه سازمان حفاظت محیطزیست در جلوگیری از این اتفاقات پررنگ می‌شود.
علی سالاروند سرپرست اداره‌کل حفاظت محیطزیست لرستان در این باره در گفت‌وگو با تسنیم با بیان اینکه از لحاظ علمی اگر زنجیره غذایی حیوانات وحشی قطع نشود حیوانات خیلی کم از زیستگاه طبیعی خود خارج می‌شود، اظهار داشت: همواره در برخی مناطق به‌ویژه مناطق بکر و با تنوع زیستی غنی، تنش و تعارض‌هایی بین فعالیت‌های انسانی از جمله دامپروری و کشاورزی با زندگی عادی حیات‌وحش وجود دارد که باید با آگاه‌سازی و توانمندسازی جوامع محلی از این تعارض‌ها کاست.
وی با تأکید بر لزوم ایجادکردن شرایط زیستگاهی مطلوب برای حیوانات، افزود: وقتی حیوانات در زیستگاه خود احساس آرامش و امنیت کنند و غذای کافی در دسترس داشته باشند، قطعاً به سکونتگاههای انسان نزدیک نمی‌شود.
سرپرست اداره‌کل حفاظت محیطزیست لرستان با اشاره به زیستگاه‌های حیوانات وحشی در شمال کشور و نزدیکی آنها با سکونتگاههای انسان، عنوان کرد: شهرها در شمال کشور در دل جنگل ها ایجاد شده و مراکز شهری به جنگل‌ها نزدیک‌تر بوده و به‌همین دلیل ممکن است گاهی ناامنی برای حیات وحش ایجاد شود و حیوانات را از زیستگاه طبیعی خود خارج کند، اما در این استان جای نگرانی در این زمینه نیست.
بیمه خسارت راهی برای حفظ جان حیوانات
وی با تأکید بر لزوم ایجادکردن شرایط زیستگاهی مطلوب برای حیوانات، بیان کرد: وقتی حیوانات در زیستگاه خود احساس آرامش و آسودگی کند، قطعاً به سکونتگاههای انسان مراجعه نمی‌کند.
سالاروند با اشاره به آموزش جوامع محلی ساکن در حاشیه سکونتگاههای حیوانات در مواجهه با حیوانات وحشی، گفت: آموزش جوامع بومی- محلی ساکن در حاشیه زیستگاه حیوانات وحشی در دستور کار کارشناسان اداره حفاظت محیطزیست لرستان قرار دارد که در این راستا برگزاری کلاس‌ها و آموزش‌های عملی مدنظر قرار داشته و در حال انجام است.
سرپرست اداره‌کل حفاظت محیطزیست لرستان با اشاره به در نظر گرفتن بیمه پرداخت خسارات ناشی از حمله حیوانات وحشی به دام‌ها یا انسان، تصریح کرد: این امر به‌منظور جلوگیری از کشتن حیوانات وحشی توسط انسان‌هاست، زیرا وقتی افراد مشاهده کنند که در صورت بروز خسارت توسط حیوانات وحشی، اداره محیطزیست بیمه خسارت به آنها پرداخت می‌کند حاضر به کشتن حیوانات وحشی نمی‌شوند.
سالاروند اظهار داشت: اگر چه در غیر این پرداخت خسارت هم خوشبختانه موارد زیادی از عدم برخورد قهری با حیات‌وحش در لرستان بوده که نشان‌دهنده فرهنگ بالای هم‌استانی‌های عزیز است.
وی با اشاره به تعیین‌تکلیف 24 پرونده خسارت حیات‌وحش در سال 1399 افزود: 39 پرونده نیز در سال 1400 داشتیم که در حال طی‌کردن مراحل مربوط برای پرداخت است.
اقدامات حمایتی راهکاری برای افزایش امنیت حیوانات
سرپرست اداره‌کل حفاظت محیطزیست لرستان با بیان اقدامات انجام‌شده در راستای حمایت از حیوانات وحشی این استان، گفت: احداث، ترمیم و شست‌وشو و ضدعفونی‌کردن آبشخورهای حیات وحش، ایجاد مرکز پمپاژ آب و انتقال آب جهت بخشی از آبشخورها، خرید و ساماندهی وسایل مورد نیاز برای آبرسانی به حیات‌وحش در دستور اداره حفاظت محیطزیست این استان وجود دارد.
سالاروند اظهار داشت: تهیه علوفه برای ماه‌های گرم سال، خرید امکانات جهت ایجاد حداقل چهار پاسگاه موقت برای جلوگیری از تعلیف غیرمجار دام در مناطق تحت مدیریت در راستای عدم ایجاد تنش غذایی در حیات‌وحش، خرید دارو و وسایل دامپزشکی و ایجاد و تجهیز آمبولانس حیات‌وحش به منظور پیشگیری و درمان در صورت بروز مشکل نیز از جمله اقداماتی است که در دستور کار اداره حفاظت محیطزیست استان لرستان قرار دارد.
وی افزود: از معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیطزیست کشور به‌دلیل تخصیص اعتبارات ملی برای این امور به همه استان‌های کشور تشکر می‌کنم.
اجرای سامانه‌های سطح آبگیر برای تقویت پوشش جنگلی و مرتعی
احسان سهرابی رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان نیز در گفت‌وگو با تسنیم، اظهار داشت: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری این استان در راستای تقویت پوشش جنگل‌ها و مراتع در سال‌های گذشته توسعه جنگل‌ها و مراتع با موضوع کاشت نهال و گونه‌های مرتعی را در دستور کار قرار می‌داد.
وی با اشاره به خشک‌سالی‌های اخیر و کمبود بارندگی در کشور و به‌تبع آن استان لرستان، افزود: بارندگی به میزان کافی امسال وجود ندارد، در این راستا اداره منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان اجرای طرح تقویت پوشش جنگل‌ها و مراتع را با اجرای سامانه‌های سطوح آبگیر در دستور کار دارد.
رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با بیان اینکه طرح تقویت پوشش جنگل‌ها و مراتع می‌تواند نقش مهمی در استفاده بهینه از حداقل بارندگی‌ها داشته باشد، عنوان کرد: این امر کمک خوبی در راستای حفظ حیات وحش نیز خواهد بود.
اجرای طرح تقویت پوشش جنگل‌ها و مراتع
وی با اشاره به اجرای طرح تقویت پوشش جنگل‌ها و مراتع در شهرستان‌های جنوبی لرستان که کم‌آبی مشهودتر و تابستان‌ها در این مناطق گرم‌تر است، بیان کرد: بنا داریم در شهرستان‌های پلدخت، کوهدشت، چگنی و رومشکان این طرح را اجرا کنیم که در این راستا به میزان 100 هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی هر شهرستان به اجرای این طرح اختصاص می‌یابد.
حفظ گونه‌های جانوری در زنجیره غذایی و حفظ گونه‌های در معرض خطر انقراض با توجه به آسیب‌های دوسویه‌ای که ممکن است نزدیکی سکونتگاههای انسان به زیستگاه‌های حیات وحش برای انسان‌ها و حیوانات ایجاد کند، ضروری است.
همچنین می‌توان از آسیب و خطر انقراض گونه‌های در معرض خطر و ارزشمند جانوری با در نظر گرفتن برنامه‌های پیشگیرانه و آموزشی لازم به جوامع محلی جلوگیری کرد و بدون تردید استفاده از تجارب سایر کشورها در این زمینه مثل استرالیا، آفریقای جنوبی، کانادا و ... فرصتی است تا دیگر شاهد تلف شدن حیوانات وحشی که برای تامین غذا به مناطق شهری نزدیک شده‌اند؛ نباشیم.
انتهای پیام/ی
