۳ مؤلفه مهم در تربیت کودک که نباید از آن غافل شد/ کودکانی که اشتباهی "بیش‌فعال" حساب می‌شوند!
رضا پورحسین معتقد است یکی از نیازهای اساسی کودک، نیاز به جابه‌جایی در فضاست، اما در خانه آپارتمانی فضای او اشغال شده و به همین دلیل اشتباهاً بیش فعال محسوب می‌شوند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، به نقل از روابط عمومی فرهنگسرای رسانه، دورهمی اهالی فرهنگ و رسانه و نشست تخصصی موسسه سوفار با محوریت توسعه علوم شناختی در فرهنگسرای رسانه برگزار شد. در این مراسم از بسته آموزشی «کارکردهای اجرایی، تنظیم هیجان و بازداری پاسخ» که توسط موسسه سوفار طراحی و تولید شده است، نیز رونمایی شد.
در ابتدای جلسه مهدی شکیبایی رئیس فرهنگسرای رسانه با اشاره به گردهمایی اهالی فرهنگ، هنر و رسانه در این برنامه گفت: مهمانانی که برای حضور در این جلسه دعوت شده‌اند، علاوه بر اینکه در حوزه فرهنگ صاحب اندیشه‌اند، از اهالی رسانه نیز به شمار می‌روند. دورهم جمع کردن این اساتید در یک برنامه کار سختی بود و به همین دلیل از همکارانم در فرهنگسرای رسانه تشکر می‌کنم.
وی با اشاره به همزمانی این برنامه با روز قلم گفت: مناسبت مهم امروز، روز قلم است و برگزاری این برنامه مصادف با چنین مناسبت مهمی از اهمیتی دوچندان برخوردار است.
شکیبایی درباره ماموریت کاری فرهنگسرای رسانه گفت: فرهنگسرای رسانه تلاش دارد با دعوت از اساتید برتر در حوزه رسانه، علاوه بر اینکه شهروندان را با مقوله رسانه بیشتر آشنا می‌کند، کادر رسانه‌ای تراز انقلاب نیز تربیت کند. این دو ماموریت مهم در اساسنامه فرهنگسرا مورد اشاره قرار گرفته است و همواره نسبت به اجرای آن اهتمام داریم.
رضا پورحسین رئیس دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران دیگر سخنران این جلسه بود. او درباره محصول تولیدی موسسه سوفار توضیح داد و گفت: کار ما در حوزه روانشناسی، ورود به دنیای کودک است. برخلاف تصوری که وجود دارد، ورود به دنیای کودکان به راحتی ورود به دنیای بزرگسالان نیست و با موضوع پیچیده‌ای روبه‌رو هستیم. موارد متعددی را می‌توان یافت که کودک اجازه ورود به دنیای خودش را به شما نمی‌دهد. بنده معتقدم که اگر بتوانیم به دنیای کودکان وارد شویم، می‌توانیم به دنیای بزرگترها نیز وارد شویم. وی اضافه کرد: در تعلیم و تربیت اسلامی، اگر مبنا را فطرت درنظر بگیریم، ورود بسیار آسان است. در این نگاه، کودک براساس نگاه فطری خود، حرکت‌های فطری ما را پاسخ می‌دهد و به تدریج با ما هم‌معنی می‌شود. اما اگر از فطرت کودک جدا بشویم، امکان اینکه بتوانیم وارد دنیای او شویم، نامعلوم است.
او درباره چارچوب‌های اصلی فعالیت در این زمینه گفت: برای ورود به دنیای کودک اول باید بشناسیم که کودک چیست؟ جمله مشهوری وجود دارد که می‌گوید: «کودک، کودک است؛ مینیاتور بزرگسالی نیست.» در حقیقت، ماهیت کودک با ماهیت بزرگسال متفاوت است. کودک، یک بزرگسال کوچک‌نما نیست، بلکه کودک، کودک است و به همین دلیل است که شگفتی خاص خود را دارد. اگر این تفکر را بپذیریم، متوجه می‌شویم که ما باید سمت کودک برویم، نه اینکه انتظار داشته باشیم، کودک به سمت ما بیاید.
پورحسین تاکید کرد: کودک ترکیبی از حواس، احساس و ادراک است و نمی‌توان این 3 مقوله را جدای از او دانست. با رشد کودک و حرکت به سمت بزرگسالی، این 3 مولفه افتراق پیدا کرده و تفکیک می‌شوند. در تربیت کودک و ورود به دنیای او، نباید از این 3 مولفه و بهم پیوستگی آن غافل شد که اگر غافل شویم، در شناخت کودک دچار اشتباه شده‌ایم.
وی در بخش پایانی صحبت‌های خود درباره یکی از نیازهای اساسی کودکان بیان داشت: یکی از نیازهای اساسی کودک که کمتر در مورد آن صحبت می‌شود، نیاز به جابه‌جایی در فضاست. بچه‌ها برای پاسخ به نیاز جست‌وجوگری خود احتیاج دارند که در فضا بچرخند. این موضوع در حالی است که متوسط متراژ شهرها 100 متر است؛ ارزیابی دیگری هم نشان می‌دهد که 60 درصد خانه‌ها از اسباب و اثاثیه اشغال شده است. بنابراین فضای چرخش کودک اشغال شده است. به همین دلیل است که کودک روی میز و مبل رفته تا به جست‌وجوگری بپردازد. به همین دلیل به او بیش فعال می‌گویند؛ در حالی که واقعا بیش فعال نیست و ما فضای او را اشغال کرده‌ایم.
محمود تلخابی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان و عضو هیئت علمی ستاد موسسه عالی علوم شناختی در بخش دوم سخنرانی خود علاوه بر بیان اهمیت و لزوم آموزش کارکردهای اجرایی در سنین پیش دبستان به تاریخچه شکل گیری و توجه به کارکردهای اجرایی پرداخت و گفت: دهه 1990 از سوی آمریکایی‌ها به عنوان دهه «مغز» نامگذاری شد و پژوهشگران متعددی برای تحقیق و پژوهش در این حوزه دعوت شدند. به همین واسطه، سال 2000 فهم جدیدی از یادگیری، کودک و ... در دنیا معرفی شد. توسعه این علم جدید در سال 1393، از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، علوم شناختی به عنوان اولویت الف کشور تصویب شد. همچنین ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی زیرنظر نهاد ریاست جمهوری تشکیل شد و نزدیک به 7-8 سال است که رشته‌های تحصیلی مرتبط با این موضوع در دانشگاه‌ها گسترش پیدا کرد. در طول سالهای اخیر باوری شکل گرفت که هر ملتی به لحاظ ظرفیت شناختی خود، یک معدلی دارد که آن معدل سرمایه شناختی آن جامعه است و بهترین مرجع به جهت تصمیم گیری در مورد توسعه آن ملت، میزان تصمیمات درست و بهبود روابط آن کشور با سایرین است. بنابراین امروزه ملت ها بدنبال ارتقای سطح سرمایه شناختی خود هستند. این ماموریت در ایران به عهده ستاد علوم شناختی است. وی در ادامه به این موضوع اشاره کرد که با توجه به اهمیت موضوع و تاکید دولت و ستاد علوم شناختی تاکنون 15 گروه پژوهشی از دانشگاه های برتر کشور در حال تدوین برنامه های توسعه شناختی برای کودکان هستند که موسسه سوفار با تولیدات خود، یکی از پیشگامان این جریان است.
تلخابی در ادامه از اهمیت آمورش شناختی به این نکته اشاره کرد که ظرفیت های شناختی پایه که بر اثر رشد در انسان تحقق پیدا می کنند و تحت عنوان «کارکردهای اجرایی» معرفی می شوند، نیازمند یک محیط غنی است تا بتواند به بقای خود ادامه داده و به بهزیستی انسان کمک کند. بهترین زمان برای رشد و پرورش این مهارت ها، اوایل کودکی است. بنابراین این فرایندهای پایه مانند تنظیم هیجان، مدیریت زمان، توجه و تمرکز، سازماندهی و دیگر مهارت های شناختی نیازمند آموزش از سنین کودکی است تا دچار بدکارکردی نشود. تلخابی ضمن اشاره به بسته آموزشی « کارکردهای اجرایی، تنظیم هیجان و بازداری پاسخ» به این نکته اشاره داشت که تولید محصولاتی همچون محصولات موسسه سوفار می تواند علاوه بر تقویت کارکردهای اجرایی در کودکان، زمینه ایجاد یادگیری با کیفیت بالاتر و میزان موفقیت بیشتر در آینده را فراهم کند.
تلخابی در انتها با اشاره به این موضوع که فراهم کردن زمینه تولید محصولات و بسته های آموزشی که به منظور تقویت و مراقبت از کارکردهای اجرایی می تواند زمینه رشد جامعه را فراهم کند، از بسته آموزشی « کارکردهای اجرایی ، تنظیم هیجان و بازداری پاسخ » تقدیر کرد.
بیژن نوباوه وطن نایب رئیس اول کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی دوره یازدهم در بخش دیگری از این جلسه گفت: بنده معتقدم کارکرد تربیت در زمان کودکی بسیار بیشتر از دوران جوانی و بزرگسالی است، چرا که تربیت در دوران کودکی اساس‌ها را پایه‌ریزی می‌کند. صحبت‌هایی که مطرح شد، بسیار کاربردی است اما به نظرم باید به نکات دیگری هم توجه داشت. بنده معتقدم که رسانه‌ها در تربیت کودکان نقش به‌سزایی دارند. البته کارکرد و تاثیر هر رسانه متفاوت با دیگری است. برای مثال، اثرگذاری رادیو متفاوت با تلویزیون است. این موضوع درباره رسانه‌های دیگر هم وجود دارد. مثلا در ترسیم ذهنی موضوعات مختلف، اثرگذاری کتاب متفاوت با رادیو است.
وی با طرح یک پرسش صحبت‌های خود را ادامه داد و گفت: در اینجا سوالی وجود دارد و آنهم این است که آیا کشورهای پیشرو در حوزه علوم شناختی به ویژه غربی‌ها توانسته‌اند به تمام سوالات پاسخ داده و به تمام آن چیزی که می‌خواهند برسند؟ پاسخ به این پرسش بسیار مهم است. در اینجا باید به تفکر انسان‌ها دقت ویژه‌‌ای داشت. برای مثال در ژاپن بچه‌ها از همان کودکی یاد می‌گیرند که به همدیگر احترام بگذارند اما چگونه است که بیشترین میزان خودکشی را در این کشور شاهدیم. تفاوت تفکر اومانیستی (انسان‌محوری) با تفکر الهی در چیست؟ باید به این سوالات پاسخ داد.
علیرضا سبقتی روانشناس و مدیرعامل موسسه سوفار در بخش پایانی این جلسه گفت: هدف ما توسعه علوم شناختی است. دلیل اینکه مخاطب اصلی را دوستان رسانه‌ای انتخاب کردیم این است که در این حوزه باید صحبت‌های زیادی در سطح جامعه شود تا با توجه به اهمیت موضوع بتوانیم خانواده ها را بیشتر از گذشته از لزوم آموزش ها آگاه کرده و از طریق این افزایش آگاهی، همراهی بیشتری از جانب ایشان داشته باشیم. در حقیقت ما بدنبال آن هستیم تا مفاهیم تخصصی علوم شناختی به زبانی ساده تبدیل شده و از این طریق بتواند وارد فضای خانه و محیط آموزشی شود.
وی ضمن معرفی سیستم آموزشی سوفار اضافه کرد: تلاش می‌کنیم مجموعه‌ای از تولیدات شناختی با پیشینه علمی و با توجه به نیازهای ویژه کودکان تولید کنیم تا ضمن تقویت کارکردهای اجرایی آنها، در نهایت بتوانیم به رشد مهارت های اجتماعی آنان کمک کنیم.
سبقتی در پایان ضمن تشکر از مدیریت فرهنگسرای رسانه و مهمانان ویژه، از ستاد توسعه علوم شناختی که پیشگام این حرکت بزرگ هستند، قدردانی کرد.
در پایان این مراسم با حضور مهمانان ویژه و همچنین دکتر علیرضا سبقتی مدیر عامل موسسه سوفار و سایر حضار، از بسته آموزشی « کارکردهای اجرایی، تنظیم هیجان و بازداری پاسخ» رونمایی شد.
در این نشست چهره‌هایی نظیر رضا پورحسین؛ رییس و عضو هیات علمی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران، دکتر محمود تلخابی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان و عضو هیات علمی و مدیر گروه آموزش و پرورش شناختی دانشکده علوم شناختی و جناب آقای بیژن نوباوه وطن نماینده و نایب رییس اول کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی حضور داشتند و به ایراد سخنرانی پرداختند. اجرای این برنامه را نیز امیرعباس صادقی برعهده داشت.
انتهای پیام/
