درباره «داستان یک جدایی»| جست‌وجوی لابه‌لای اسناد برای نمایش یک حسرت تاریخی
خیلی‌ها می‌گویند اگر امروز بحرین بخشی از ایران بود، ایران شرایط سیاسی متفاوت‌تری داشت و می‌توانست بر سر عربستان سوار باشد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مستند سینمایی «داستان یک جدایی» به‌کارگردانی و تهیه‌کنندگی احمد شفیعی روایتی از جریان جدایی بحرین از ایران است. این مستند با محوریت جدایی بحرین به‌عنوان استان چهاردهم از خاک ایران در زمان پهلوی دوم تولید شده است.
ساخت این مستند نزدیک به 10 سال زمان برده و از این جهت دارای کار پژوهشی گسترده و قابل اعتنایی است. استفاده از تصاویر آرشیوی مرتبط و گفت‌و‌گو با شخصیت‌های درجه‌یک مرتبط با پرونده بحرین از نقاط قوت مستند «داستان یک جدایی» محسوب می‌شود.
بحرین طبق شواهد تاریخی بسیار، جزء امپراطوری ایران بود و جمعیت آن را اقوام ایرانی تشکیل می‌دادند، اما در دوره افول قاجاریه، بریتانیا از ضعف دولت مرکزی استفاده می‌کند و به‌موجب قراردادهایی که در سال‌های 1820، 1861، 1880 و 1892 با بحرین منعقد می‌شود به‌تدریج بر نفوذ خود افزود و بعد مدعی می‌شود که به‌واسطه قرارداد 1820 بریتانیا شیخ بحرین را مستقل می‌شناخته است و شیخ بحرین به‌ناچار به این قرارداد می‌پیوندد. دولت ایران نسبت به این موضوع اعتراض می‌کند و حتی این اعتراض در سازمان ملل مطرح می‌شود اما نتیجه‌ای ندارد. مستند «داستان یک جدایی» این جریان را در قالب پرونده‌ای تصویری روایت می‌کند.
مستند با نمایش تصاویری آرشیوی با بیان عرصه امپراطوری بریتانیا بعد از افول قدرت انگلستان شروع می‌شود و در ادامه به موضوع مستقل شدن هندوستان، ایران و کانال سوئز در مصر اشاره دارد و این سه حادثه را منجر به تغییر وضعیت انگلستان معرفی می‌کند.
تأکید بر اهمیت جغرافیایی بحرین و معرفی آن به‌عنوان مرکز مهم تجاری بین دنیای شرق و غرب از نکات کلیدی محتوای این مستند است و به این موضوع اشاره دارد که در آن زمان گفته می‌شد تسلط بر خلیج فارس بدون تسلط بر بحرین غیرممکن است درنتیجه بحرین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شود.
در بخش‌های زیادی از «داستان یک جدایی» از آرشیو صدای آنتونی پارسونز نماینده سیاسی بریتانیا در بحرین استفاده شده است که تأییدی بر اعتبار محتوای این اثر است.
مطبوعات موضوع دیگری است که در بخش‌هایی از این اثر به نقش آن در اثرگذاری بر افکار عمومی اشاره می‌شود و به روزنامه اطلاعات به‌عنوان یک رسانه مؤثر می‌پردازد که در بحث جدایی بحرین از ایران مأموریت داشته است و آن سال‌ها موضوع بحرین را به‌طور ویژه در رأس کار خود قرار می‌دهد، درواقع در ماجرای بحرین عباس مسعودی مدیر روزنامه اطلاعات در نقش توجیه‌گر فعالیت داشته است.
یکی دیگر از موضوعات قابل‌توجه در صحبت‌های افراد حاضر در این مستند بررسی وضعیت کنونی بحرین و نسبتی است که امروز با ایران دارد، سختی‌هایی که برای شیعیان بحرین وجود دارد، وضعیت سیاسی بحرین و احضار سفیر ایران و قرار گرفتن کنار عربستان از جمله مواردی است که مطرح می‌شود. به‌گفته برخی افراد حاضر در این اثر اگر امروز بحرین بخشی از ایران بود، ایران شرایط سیاسی متفاوت‌تری داشت و می‌توانست بر سر عربستان سوار باشد.
در مستند «داستان یک جدایی» آخرین مصاحبه‌های مرتبط با اردشیر زاهدی وزیر امور خارجه ایران در دوره پهلوی و فریدون زندفر رئیس سابق اداره نهم سیاسی و سفیر ایران در عراق را در زمان حیات‌شان می‌بینیم. اردشیر زاهدی به‌عنوان یکی از حاضران در زمان جدایی بحرین این اتفاق را خلاف آنچه وعده داده شده بود، می‌داند.
همچنین مجید تفرشی متخصص اسناد ایران در آرشیو ملی بریتانیا، رضا قاسمی سفیر سابق ایران در کویت، پیروز مجتهدزاده پروفسور جغرافیای سیاسی و پژوهشگر حوزه جزایر، ابراهیم تیموری سفیر سابق ایران در امارات، هوشنگ طالع نماینده مجلس شورای ملی و عضو حزب پان‌ایرانیست در زمان جدایی بحرین، ریچارد اسکافلید استاد جغرافیای سیاسی و متخصص امور خلیج فارس، سر جیمز گرگ دیپلمات بریتانیایی خاورمیانه در دهه 40 و سر ریچارد دالتون سفیر سابق بریتانیا در ایران از چهره‌های مطرحی هستند که این مستند سراغ آنها رفته است.
مصاحبه‌های خارجی این مستند را محمد شکیبانیا و آرشیو تصاویر توسط علی شعبانی تهیه شده است که هر دو در حوزه مستندسازی چهره‌های موفقی هستند و همین موضوع بر قوت این مجموعه افزوده است.
احمد شفیعی (کارگردان و تهیه‌کننده)، مصطفی شوقی و ابوذر کریمی (نویسنده)، محمد ثقفی (تدوینگر)، هادی بهروز (تصویربردار) و تورج مهرزادیان (نریتور) از دیگر عوامل مستند «داستان یک جدایی» هستند.
مستند سینمایی «داستان یک جدایی» محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج و تولیدشده در خانه مستند است.
انتهای پیام/+
