آیا ترکیه صاحب حکومت دینی می‌شود؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در شرایطی که بحران اقتصادی بر ترکیه سایه انداخته، سال 2022 میلادی رفته رفته به پایان می رسد و در آخرین روزهای سال جاری میلادی، شاهد بالا گرفتن تنش بین احزاب سیاسی ترکیه هستیم.

کمتر از 6 ماه به برگزاری انتخابات 2023 ترکیه باقی مانده، اما احزاب، مدتهاست که دعوا را شروع کرده اند و فضای روانی و اجتماعی ترکیه، به شدت تحت تاثیر تنش ها و رقابت های حزبی قرار گرفته است. در این میان، عواطف دینی و نوع رویکرد مردم نسبت به مسائل مذهبی نیز یکی از عواملی است که با انتخابات و سیاست ارتباط پیدا کرده است.

دعواهای چند روز اخیر بر سر سوء رفتار برخی از منسوبین طریقت های عرفانی در ترکیه، تبدیل به جنجال و غوغای رسانه ای و اجتماعی شد و حالا به جرات می توان گفت، هم حزب حاکم و شرکای آن و هم احزاب مخالف، در جدال و رقابت بر سر قدرت، هر کدام به نوعی به عواطف دینی مردم لطمه می زنند.

در دوقطبی آشکاری که در جامعه ترکیه شکل گرفته، رسانه ها و ماشین تبلیغاتی عظیم تحت امر حزب حاکم نقش مهمی دارد. در اغلب رسانه های تحت امر حزب عدالت و توسعه، احزاب مخالف، همچون مخالفین و معاندین دین و اخلاق و دشمنان ارزش های فرهنگی و اجتماعی مردم ترکیه معرفی می شوند.

از دیگر سو، در رسانه های معدود مرتبط با احزاب مخالف و همچنین در رسانه های شکل گرفته بر بستر اینترنت و فضای مجازی، سوء رفتار و مشکلات مرتبط با طریقت ها، به ابزاری برای حمله به حزب حاکم تبدیل شده است.

در این میان، آن چه آسیب می بیند، باورهای دینی و مذهبی مردم مسلمان ترکیه است که هر کدام از دو جناح حزب حاکم و مخالفین، به نوعی به آن حمله ور می شود.

کدام بخش از جبهه مخالفین، با دین زاویه دارد؟

جبهه گسترده احزاب مخالف اردوغان، شامل 6 حزب سیاسی است که هدف مشترک همه آنان، کنار زدن رجب طیب اردوغان و دولت باغچلی از صحنه قدرت سیاسی و اجرایی ترکیه است. اما واقعیت این است که این 6 حزب، در مورد مسائل دینی، معنوی، فرهنگی و آداب اجتمای مردم ترکیه، رویکرد و نگرش یکسانی ندارند. به عنوان مثال، حزب اسلامگرای سعادت به رهبری تمل کاراملا اوغلو و حزب دموکرات به رهبری گلتکین اویسال، هر دو در لیست 6 حزب مخالف اردوغان جای دارند. اما این دو حزب، پایگاه اجتماعی دینی و محافظه کارانه دارند و هواداران آنها از مهمترین اقشار اسلامگرای ترکیه هستند.

حزب خوب به رهبری خانم مرال آکشنر نیز اگر چه رویکرد ملی گرایانه دارد و رهبر این حزب فاقد حجاب اسلامی است اما نه تنها زاویه ای با دین و مذهب ندارد، بلکه در مناسبات خود، به مسائل دینی و اسلامی توجه ویژه دارد.

حزب جهش و دموکراسی به رهبری علی باباجان نیز از منظر سیاسی، لیبرال است اما در مشی اخلاقی و فرهنگی، اسلامگرا و محافظه کار به شمار می آید و حزب آینده به رهبری احمد داود اوغلو نیز با رویکردهای نئوعثمانی و گرایش نزدیک به اخوانی ها، یک جریان سیاسی مبتنی بر ارزش های دینی است.

تنها حزب از میان 6 حزب لیست مزبور که گهگاه به شکل آشکار با دین و شریعت، زاویه پیدا می کند، بخشی از حزب جمهوری خلق به رهبری کمال کلیچدار اوغلو است. آن بخش و جناح از حزب 99 ساله جمهوری خلق که دیدگاه های چپ، سکولار و کمالیستی افراطی دارد، آشکارا علیه دین فعالیت کرده و کلیه فعالیت های دین، برگزاری کلاس های قرآنی و پایبندی به مبانی اخلاق اسلامی را همچون ارتجاع و عقب ماندگی قلمداد می کند.

کمال کلیچدار اوغلو که چند سالی است سکان رهبری حزب جمهوری خلق را در دست گرفته، شخصاً علوی است و باور و التزام بسیاری به مبانی و مناسک دینی و مذهبی دارد و روزه و عبادات خود را از چشم رسانه ها پنهان نمی کند.

این مشی کلیچدار اوغلو و اصرار و پافشاری او بر ضرورت حلالیت طلبیدن حزب جمهوری خلق از اسلامگرایان، باعث شده که در چند سال گذشته، ده ها هزار خانوار محافظه کار ترکیه نیز به این حزب بپیوندند.

با این حال، حتی کلیچدار اوغلو نیز در مقام رهبر حزب، حریف برخی از تندروهایی نیست که در روزنامه جمهوریت و دیگر رسانه های نزدیک به کمالیست ها، به طریقت ها، محافظه کاران و سبک زندگی اسلامی، حمله ور می شوند.

البته باید به این نکته نیز توجه کرد که حمله به اسلامگرایان، صرفاً از سر پایبندی به عقاید و آرای سکولار و کمالیستی نیست و دلایل سیاسی هم دارد.

به عنوان مثال، در روزهای گذشته، روزنامه جمهوریت و چندین رسانه دیگر، حواشی مربوط به طریقت ها را به ابزاری تبدیل کرده اند تا کل مشی و تفکر اسلامی جامعه را محکوم کنند و بالاتر از آن، حزب عدالت و توسعه را به عنوان حزبی معرفی کنند که در ارتجاع و فساد اخلاقی، غرق شده است.

البته این هجمه های رسانه ای گسترده، از سوی ماشین تبلیغاتی حزب حاکم بی پاسخ نمی ماند و آنان نیز همه احزاب مخالف را به عنوان دشمنان دین و اخلاق معرفی می کنند! نتیجه آن می شود که ترکیه روز به روز بیشتر و بیشتر در دام دوقطبی و ستیز و نزاع اجتماعی می افتد.

آیا ترکیه صاحب حکومت دینی می شود؟

مدتهاست که اتاق فکر سکولارها و کمالیست های مخالف اردوغان، به منظور به چالش کشیدن حزب عدالت و توسعه، این ادعا را مطرح می کند که اردوغان قصد دارد در ترکیه، یک حکومت دینی تاسیس کند.

البته طرح ادعای تغییر نظام سیاسی و اجرایی ترکیه و تاسیس جامعه ای مبتنی بر شریعت اسلام، سابقه ای 30 ساله دارد.

در دوران نجم الدین اربکان نیز ژنرال ها و سکولارها، از همین تاکتیک استفاده کردند. در آن دوران هم گفته شد که تردد برخی از فعالان طریقت های دینی در ساختمان نخست وزیری، نشانه هایی از تلاش دولت برای تغییر حکومت و ایجاد جمهوری اسلامی ترکیه است!

مخالفین اربکان، با عناد بسیار و پافشاری کامل بر این ادعاهای بی اساس در سال 1997 میلادی با تهدید به کودتا، نخست وزیر اسلامگرای ترکیه را وادار به استعفا کردند.

روزنامه جمهوریت چاپ ترکیه، امروز مصاحبه ای با حسام الدین جیندوروک انجام داده که قبلاً رئیس پارلمان ترکیه بوده و به مدت 5 دهه در تحولات سیاسی ترکیه، نقش ایفا کرده است. او در این مصاحبه اعلام کرده که هدف اردوغان این است که پس از پیروزی در انتخابات سال آتی میلادی، دولت مبتنی بر شریعت اسلام را شکل دهد.

او همچنین مدعی شده که در حال حاضر، دعوای سیاسی در ترکیه، بین لائیک ها و شریعت طلبان در جریان است.

رئیس اسبق پارلمان ترکیه در حالی این ادعا را مطرح کرده که در 20 سال گذشته که اردوغان بر سر قدرت بوده، هیچگاه سخن و ادعایی علیه لائیسم مطرح نشده و ترکیه همچنان سکولار مانده است.

نه در حکومت و نه در سبک زندگی عمومی مردم، ممنوعیت و اجباری در مورد رعایت مسائل شرعی شکل نگرفته و اتفاقاً محافظه کاران، اردوغان را به این متهم می کنند که ترکیه را درست مانند یک رئیس جمهور کمالیست سکولار اداره می کند!

از دیگر سو، این را نیز به خاطر بیاوریم که اردوغان، همواره یک سیاستمدار عملگرا بوده و در سخنرانی ها و اهداف حزبی خود، تلاش کرده از مفاهیم و موضوعاتی همچون فلسطین، مبارزات اخوانی های مصر و تونس و دیگر مسائل اسلامی بهره برداری سیاسی به عمل بیاورد، اما در مواقع لازم، با معاملات سیاسی و اقتصادی، تغییر مسیر دهد و از یک لاین جاده به لاین دیگر برود!

بنابراین منطقی به نظر نمی رسد حزبی که به مدت 21 سال به شکل بلامنازع قدرت را در اختیار داشته  و به سمت سکولاریسم نرفته، به یک باره بخواهد تغییر مسیر دهد و حکومت اسلامی تاسیس کند!

پیداست که رهبران احزاب سیاسی ترکیه، برای رسیدن به پیروزی و تحقق اهداف خود، از دمیدن بر آتش دوقطبی سیاسی و اجتماعی ابایی ندارند و در جریان دعواهای سیاسی آنان، باورهای دینی و فرهنگی مردم مسلمان ترکیه نیز خیلی وقت ها، از این رقابت ها، آسیب می بیند.

در پایان باید گفت، مردم ترکیه دچار شرایطی شده اند که در آن، مخالفین اردوغان، برای برجسته سازی مشکلات دولت و حزب حاکم، خیلی وقت ها به باورهای دینی و معنوی حمله می کنند و حزب حاکم نیز برای ماندن در قدرت، عواطف دینی مردم را به بازی می گیرد و چنین القا می کند که اگر مخالفین بر سر قدرت بیایند، کل ارزش های دینی و اخلاقی مردم، بر باد فنا خواهد رفت.

انتهای پیام/