نگاهی به عنصر بزرگنمایی در صنایع دفاعی ترکیه - بخش پایانی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش اول این مطلب، به کارنامه رشد و توسعه صنایع دفاعی ترکیه اشاره کردیم. به نقل از رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، اعلام شد که ظرف مدت 20 سال از دوران زمامداری حزب عدالت و توسعه، تعداد کل شرکت های صنایع دفاعی ترکیه از 57 شرکت به 2500 شرکت رسیده و بیش از 80 هزار در این بخش نفر مشغول فعالیت هستند!

همچنین اشاره شد که از دید اغلب ناظران سیاسی ترکیه، اردوغان تلاش می کند سخنرانی درباره پیشرفت صنایع دفاعی را همچون دستاوردی به نمایش بگذارد که می تواند عواطف ملی گرایانه را تهییج و تحریک کرده و بر تمام ناکارآمدی های اقتصادی حزب حاکم سایه بیندازد و بحران اقتصادی به حاشیه براند.

با آن که ترکیه صاحب 2 هزار و 500 شرکت در حوزه صنایع دفاعی است، نزدیک به کل مبلغ صادرات تسلیحاتی 4.4 میلیارد دلاری این کشور در سال 2022 میلادی، متعلق به 14 شرکت برتر بوده است.

پهپادهای بیرقدار، از پیروزی تا ادراک غلط

برخی از تحلیلگران سیاسی و کارشناسان امنیتی ترکیه، بر این باورند که برخلاف تصور عمومی، سلجوق بیرقدار داماد جوان خانواده اردوغان، فقط یک مهندس و طراح صنایع پهپادی نیست و در واقع، یکی از قدرتمندترین مردان ترکیه است.

سلجوق بیرقدار برخلاف برات آلبایراک داماد ارشد اردوغان، اهل قدرت نمایی و ورود به بازی های مرسوم سیاسی نیست. آلبایراک که قبلاً صدارت دو وزارتخانه مهم انرژی و اقتصاد را در دست داشت، به عنوان یک رئیس جمهور بالقوه شناخته می شد. اما او به خاطر ندانم کاری های سیاسی و اقتصادی و غرور و بی تجربگی، کنار نهاده شد و حالا کسی از او اسمی نمی برد. این در حالی است که سلجوق بیرقدار، آرام آرام و بدون آن که گرد و خاکی به پا کند با طراحی و تولید پهپادهای پیشرفته، اقداماتی انجام داد که نام او را به عنوان یکی از چهره های متنفذ و قدرتمند مطرح کرده است.

تولیدات مغز متفکر شرکت صنایع دفاعی خانوادگی بایکار،  برای ترکیه، چنین دستاوردهایی به همراه آورد:

1.استفاده از چند نسل پهپادهای آکینجی و تی.بی.2 علاوه بر رصد دقیق مناطق مرزی ترکیه و زمین گیر کردن گروه تروریستی پ.ک.ک، بسیاری از فرماندهان این گروه را از دور و در خاک عراق و سوریه مورد هدف قرار داد و عملاً باعث تضمین امنیت در ترکیه شد.

2.ترکیه با استفاده از پهپادهای بیرقدار، در جنگ قره باغ و اوکراین، به بازیگر منطقه ای قابل توجهی تبدیل شد.

3.صادرات پهپاد به چند کشور آفریقایی، اروپایی، آسیای میانه و چند کشور حوزه خلیج فارس، نام ترکیه را به عنوان یک پهپادساز قدرتمند بر سر زبان ها انداخت.

علاوه بر 3 دستاورد فوق، سلجوق بیرقدار با برپایی سالانه نمایشگاهی به نام تکنوفس، صدها تن از نوجوانان و جوانان علاقه مند به صنایع هوایی را شناسایی کرده و بسیاری از آنها را در دوره های آموزشی به کار گرفته است.  

پهپادهای تولید شده توسط شرکت خانوادگی بایکار، چنان اعتماد به نفسی به دولت اردوغان داد که به شکلی بلندپروازانه، ایده تاسیس آژانس فضانوردی ترکیه، تولید خودرو پرنده و نظایر آن مطرح شد و گفته می شود که موفقیت های پهپادی ترکیه، حتی الهام بخش موفقیت های ماهواره ای این کشور بوده است.

با این حال، دو آسیب مهم در این مورد وجود دارد: اول این که به قول علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی، پیشرفت شرکت بایکار، بدون حضور رقبای داخلی و به کمک کارت های خانوادگی و ارتباط فامیلی با اردوغان بوده و دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه حاضر نشده از شرکت های دیگر، به این شکل حمایت کند.

نکته دوم این است که اصول و مبانی علمی و فن آوری تولید پهپاد، با مسائل کلان مربوط به تولید هواپیمای جنگنده عادی با سرنشین و همچنین هواپیمای جنگنده بدون سرنشین، کاملاً متفاوت است.

به عبارتی روشن تر، موفق شدن در حوزه تولید پهپاد، تضمینی برای موفقیت در حوزه تولید هواپیمای جنگنده نیست. اما با این حال، داماد جوان اردوغان، از 2 سال قبل اعلام کرده که اَبَرپروژه او به نام هواپیمای جنگنده بدون خلبان به نام قزل الما در حال ساخت است و حتی ماکت آن را نیز به نمایش گذاشت؛ ولی هنوز هم از تولید انبوه آن خبری نیست.

این هواپیما که تقریباً در اندازه یک جنگنده اف 16 ساخته شده، خلبان ندارد و اطلاعات فنی مربوط به چند و چون ساخت موتور آن و قطعات خریداری شده از کشورهای دیگر، منتشر نشده است و مشخص نیست که تا چه اندازه ملی و خودکفا است.

مشکل دیگر این است که در شرایطی که هنوز این پروژه به فرجام روشنی نرسیده، اردوغان خبر از تولید جنگنده ملی به نام «قاآن» (KAAN) داده و اعلام کرده که این هواپیما نیز به زودی در آسمان ترکیه پرواز خواهد کرد. ولی در مورد قاآن نیز، فعلاً مشخص نیست که اولاً قطعات حساس آن از کدام کشورها خریداری شده اند و دوم این که اساساً آیا می تواند در میدان عمل، ماموریت واقعی انجام دهد یا خیر.

همه اینها در حالی است که ترکیه، پس از اخراج از گروه مشترک تولید جنگنده پیشرفته اف 35 لاکهید مارتین، حالا برای خرید اف 16 تلاش می کند، اما کنگره آمریکا، با این معامله نیز توافق نکرده و چانه زنی بین تیم اردوغان و تیم بایدن، ادامه دارد.

صنایع دفاعی ترکیه در چند سال گذشته، در همه حوزه ها مشغول به فعالیت شده و به منظور جلب مشتری و تبلیغ، صدها هزار قطعه از تولیدات این شرکت ها در حوزه ادوات پوششی مورد استفاده نیروهای پلیس، سپر، باتوم و دیگر ابزارهای پلیسی و امنیتی، به برخی کشورهای آفریقایی اهدا شده است، اما هنوز هم نتوانسته در این بخش، صاحب برند شود.

مساله دیگر، این است که ترکیه برای تولید تفنگ های انفرادی و سلاح های کمری ارتش، ژاندارمری و نیروهای کماندویی، محصولاتی تولید کرده که در مورد ویژگی های فنی مثبت آنها، تبلیغات فراوانی صورت گرفته اما هنوز هم، فرماندهان عالیرتبه، تمایل دارند نیروهای تحت امر آنها از تفنگ های شناخته شده برند جهانی استفاده کنند.

صنایع دفاعی و شراکت های مبهم ترکیه

برخی از رسانه های ترکیه، قبلاً اخبار مختصری در مورد برخی همکاری های مشترک بین مهندسین صنایع دفاعی ترکیه و پاکستان منتشر کرده و حتی اعلام کرده بودند که این دو کشور، به شکل محرمانه در حال فعالیت بر روی تولید یک پهپاد ویژه هستند. اما بعداً خبری در این مورد شنیده نشد. تا این که پس از دو جنگ مهم قره باغ و اوکراین، شرایطی فراهم شد که ترکیه به سمت تاسیس شرکت های مشترک برود. مهندسین بایکار در جمهوری آذربایجان و همچنین در اوکراین، در حال فعالیت برای تاسیس کارگاه ساخت پهپاد هستند اما در مورد احتمال تاسیس کارگاه مشترک در لیبی، عربستان سعودی و قطر اطلاعات روشنی وجود ندارد.

اردوغان دو روز پیش و در سخنرانی خود در مراسم اختتامیه شانزدهمین نمایشگاه بین المللی صنعت دفاعی (IDEF'23) در استانبول، اعلام کرد که توافقنامه مشارکت در پروژه ساخت هواپیمای رزمی ملی قاآن با جمهوری آذربایجان امضا شده و بخشی از بودجه و اعتبارات تولید قاآن توسط باکو پرداخت می شود و مهندسین ترکیه، کار به روزرسانی جنگنده های قدیمی آذربایجان را هم بر عهده گرفته اند.

اردوغان یک بار دیگر، فرصت را مناسب دید تا ساخت تسلیحات ملی را به یک ابزار داخلی برای تضعیف مخالفین تبدیل کرده و ادعا کند که قدرت ترکیه در خودکفایی نظامی، احزاب مخالف وابسته به کشورهای بیگانه را عصبانی کرده است!

اردوغان اعلام کرده که هدف ترکیه در صادرات تسلیحات دفاعی، فقط فروش و پیدا کردن مشتری نیست. بلکه می خواهد با این ابزار، ایجاد همکاری های میان مدت و بلندمدت را ممکن کند.

رئیس جمهور ترکیه همچنین اعلام کرده که این کشور، می خواهد در کنار دوستان خود بماند و بالگرد، پهپاد، کشتی، خودروی زرهی، رادار، تانک، سامانه پدافند هوایی، موشک و مهمات در اختیار آنان بگذارد. جدای از این، 850 پروژه مختلف را با دقت اجرا می کنیم که تولیدات ما در صنایع دفاعی را به اعداد خیره کننده می رساند.

در پایان باید گفت، رشد صنایع دفاعی ترکیه و تلاش این کشور برای دست یافتن به خودکفایی، موضوعی مهم و شایان توجه است و گام های بلندی در این زمینه برداشته است. اما نمی توان از کنار این واقعیت به سادگی گذشت که مساله توسعه صنایع دفاعی برای اردوغان و دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه به یک موضوع حزبی و سیاسی، ابزاری برای افزایش آراء و عاملی برای جلب توجه منطقه ای تبدیل شده و میزان سرعت توسعه در این بخش با دیگر بخش های علمی و اقتصادی ترکیه، منطبق و سازگار نیست.

انتهای پیام/