شهرک‌های صنعتی چقدر به اقتصاد آذربایجان کمک می‌کنند؟
شرکت‌های دولتی همچنان جایگاه اصلی را در شهرک‌های صنعتی آذربایجان به خود اختصاص داده‌اند و این نشان‌دهنده وجود مشکلاتی در فعالیت در این زمینه است. یکی از دلایل اصلی علاقه کم سرمایه‌گذاران خارجی به آذربایجان، سطح ناکافی حاکمیت قانون در این کشور است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رسانه‌های جمهوری آذربایجان، در سال‌های اخیر مقامات دولتی جمهوری آذربایجان اغلب از تأثیر شهرک‌های صنعتی بر توسعه بخش غیرنفتی این کشور صحبت می‌کنند. در هفت سال گذشته 5.6 میلیارد منات در این زمینه در آذربایجان سرمایه‌گذاری شده است. در ازای سرمایه‌گذاری بیش از 5 میلیارد منات، در مجموع 38 هزار و 600 نفر شغل ایجاد می‌کنند. تاکنون هفت شهرک صنعتی (در مناطق سومقاییت، بالاخانی، مینگه‌چویر، قاراداغ، پیراللهی، آغدام و جبرائیل) به بهره‌برداری رسیده است.
سهم بخش خصوصی نواحی صنعتی در بخش غیرنفتی آذربایجان در نیمه نخست سال 16.5 درصد و در صادرات محصولات صنعتی غیرنفتی 20.7 درصد بوده است. در 9 ماهه امسال در مجموع 2.3 میلیارد منات محصول در بنگاه‌های صنعتی تولید شده است. تنها 31 درصد آن به صادرات اختصاص داشت.
ساکنان شهرک‌های صنعتی چه کسانی هستند؟
پایه و اساس پارک صنعتی شیمیایی سومقاییت در سال 2013 گذاشته شد. ساکنان تاکنون 5.4 میلیارد منات در این شهرک صنعتی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در 9 ماهه اول سال 2023، محصولاتی به ارزش 2.1 میلیارد منات در پارک صنعتی شیمیایی سومقاییت تولید شد. این شهرک صنعتی توانست در طول سال حدود 400 میلیون دلار صادرات داشته باشد. اکنون بیش از 6 هزار کارگر در اینجا وجود دارد. از هر 38 شرکت ثبت‌نام شده، 23 شرکت در حال حاضر مشغول به کار هستند. «SOCAR Polymer»، «SOCAR Urea Plant»، «Sumgait Technology Park» شرکت‌های اصلی شهرک صنعتی شیمیایی سومقاییت هستند.
شهرک صنعتی مینگه‌چویر که از سال 2015 فعالیت خود را آغاز کرده است تنها شرکت دارد. در افتتاحیه این پارک صنعتی اعلام شد که تعداد زیادی بنگاه اقتصادی در آن ایجاد خواهد شد اما تاکنون به جز کارخانه نساجی هیچ بنگاهی شروع به فعالیت نکرده است. با وجود اینکه نزدیک به 94 میلیون دلار در شهرک صنعتی مینگه‌چویر سرمایه‌گذاری شد، توانست تنها برای 750 نفر شغل ایجاد کند.
در شهرک صنعتی قاراداغ نیز مانند شهرک صنعتی مینگه‌چویر، یک شرکت ایجاد شده است. تنها شرکت این شهرک صنعتی، شرکت کشتی‌سازی باکو است. در حال حاضر 490 میلیون دلار در اینجا سرمایه‌گذاری شده است. تولید و تعمیر کشتی‌ها و تجهیزات با تناژ بزرگ، متوسط و سنگین در شهرک صنعتی قاراداغ برنامه‌ریزی شده است. حدود 2 هزار نفر در این شرکت کار می‌کنند.
45 میلیون دلار در شهرک صنعتی پیراللهی سرمایه‌گذاری شده است. اکنون تنها چهار نفر ساکن هستند. انتظار می‌رود شرکت‌های مستقر در شهرک صنعتی سرنگ، پوشک، داروها و فرآورده‌های مختلف و همچنین مربای زعفران و لیموناد تولید کنند. شهرک صنعتی پیراللهی هم‌اکنون 100 نفر مشغول به کار هستند.
شهرک صنعتی بالاخانی برخلاف سایر شهرک‌های صنعتی تحت مدیریت شرکت شهر پاک ASC است. این شهرک صنعتی عمدتاً برای شرکت‌های بازیافت زباله در نظر گرفته شده است. در حال حاضر 25 شرکت در شهرک صنعتی بالاخانی ثبت‌نام کرده‌اند و حدود هزار نفر در اینجا مشغول به کار هستند. تاکنون 52 میلیون منات در شهرک صنعتی بالاخانی توسط شرکت شهر پاک ASC سرمایه‌گذاری شده است. 10 درصد از محصولات تولیدی شهرک صنعتی بالاخانی به خارج از کشور صادر می‌شود. یکی از اصلی‌ترین محصولات صادراتی کاغذ است.
شهرک‌های صنعتی قره‌باغ
شهرک‌های صنعتی ایجاد شده در مناطق آزاد شده از اشغال ازجمله آغدام و جبرائیل هنوز در دست ساخت هستند. تاکنون حدود 12 میلیون منات در شهرک صنعتی آغدام سرمایه‌گذاری شده است. این شهرک 19 شرکت بومی و 6 نفر شرکت غیربومی دارد. این سرمایه‌گذاران قصد دارند بیش از 176 میلیون منات در پارک سرمایه‌گذاری کنند و بیش از 1600 شغل دائمی ایجاد کنند. انتظار می‌رود اولین شرکت در حال ساخت در این شهرک در سال آینده شروع به کار کند.
حدود 10 میلیون منات در شهرک صنعتی «منطقه اقتصادی دره آراز» با مساحت 200 هکتار سرمایه‌گذاری شده است. این پارک صنعتی دارای پنج شرکت بومی و یک شرکت غیربومی است. این سرمایه‌گذاران خواهان سرمایه‌گذاری حدود 33 میلیون منات در شهرک و ایجاد بیش از 420 شغل دائمی هستند. یکی از شرکت‌ها به نام «لیزینگ خودرو آذربایجان» در حال حاضر شروع به کار کرده است.
چگونگی توسعه شهرک‌های صنعتی آذربایجان
از شاخص‌ها مشخص است که تنها یک شرکت بومی در برخی شهرک‌های صنعتی کشور آذربایجان فعالیت می‌کند. بیشتر سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این پارک‌های صنعتی توسط شرکت‌های دولتی انجام می‌شود. اما هدف اصلی از ایجاد چنین مناطقی توسعه بخش خصوصی و جذب سرمایه‌های خارجی به این کشور است. نباید فراموش کرد که امتیازات خاصی در شهرک‌های صنعتی به کارآفرینان داده می‌شود. امتیازات مالیاتی و زیرساختی جایگاه عمده‌ای در این زمینه دارد. علاوه بر این، این واقعیت که شرکت‌های دولتی همچنان جایگاه اصلی را در شهرک‌های صنعتی آذربایجان به خود اختصاص داده‌اند، نشان‌دهنده وجود مشکلاتی در فعالیت در این زمینه است.
یکی از دلایل اصلی علاقه کم سرمایه‌گذاران خارجی به آذربایجان، سطح ناکافی حاکمیت قانون در این کشور است. عدم استقلال قوه قضائیه یکی از عوامل اصلی کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی به کشور آذربایجان است. در «شاخص آزادی اقتصادی» که توسط بنیاد هریتج تهیه شده است، جمهوری آذربایجان کمترین نتیجه (16 امتیاز در سیستم 100 امتیازی) را در سیستم قضایی کسب کرده است.
نبود فضای کسب‌وکار آزاد و رقابتی یکی از دلایل اصلی کاهش علاقه سرمایه‌گذاران خارجی به کشور آذربایجان است. گسترش گسترده کارآفرینی بوروکراتیک در این کشور باعث ایجاد تضاد منافع در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی می‌شود، زیرا تصمیم‌گیرندگان مالک شرکت‌های بزرگ نیز هستند و بیشتر به دنبال منافع خود هستند تا منافع بازار. در چنین فضایی از چه تصمیمات مدیریتی مؤثر یا شرکت‌های رقابتی می‌توان صحبت کرد؟ در همین راستا کارشناسان مستقل فکر می‌کنند که اگر در جمهوری آذربایجان حاکمیت قانون وجود نداشته باشد، اگر فضای کسب‌وکار آزاد ایجاد نشود، شهرک‌های صنعتی مانند سایر ابتکارات، از نظر اقتصادی باعث پیشرفت کشور نخواهد شد.
انتهای پیام/
