چرا سنوار "خار و میخک" را در زندان نوشت؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم، پانزدهمین پویش کتاب‌خوانی «کتاب‌قهرمان»، با محوریت کتاب «خار و میخک» نوشته یحیی السنوار به ایستگاه دوم رسید. دومین نشست دورهمی و رویداد جمع‌خوانی این پویش که با همکاری تشکل‌های زنان انقلاب اسلامی، مادران شریف ایران زمین، خانه مادری، ستاد مادران ایران، خانه نسا و مرکز رسانه‌ای شیرازه برگزار می‌شود، این‌بار با حضور مریم کثیری فعال فرهنگی و رسانه، پروانه شکوری نماینده تشکل مادران شریف ایران زمین و مریم چهرقانی کارشناس کتاب و همچنین جمعی از علاقه‌مندان در کافه غربی خانه اندیشه‌ورزان برگزار شد.

در ابتدای نشست مریم کثیری با تأکید بر اینکه که بحث ما در اینجا فراتر از کتاب است و می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که چه طور می‌توانیم سنوارها را تربیت و تکثیر کنیم، گفت: برای پاسخ به این سوال اندکی دورنمای فضای تربیتی در همه دنیا را مرور کنیم و جا و نسبت خودمان را در آن پیدا کنیم. همه فلاسفه و روانشناسان دنیا قرار است به این سوال پاسخ دهند که انسان چطور حالش خوب می‌شود؟ در دو سر طیف این اندیشه یک گروهی قرار دارد که معتقد است حال خوب انسان در گرو لذت محض است و در طرف دیگر گروهی معتقد به این هستند که حال خوب در گرو معنا است. ویکتور فرانکل معتقد است که معنا در رنج زندگی خودش را نشان می‌دهد. در اسلام هم خدا می‌گوید لقد خلقنا الانسان فی کبد، ما انسان را در سختی آفریدیم.

وی افزود: در کتاب "خار و میخک" ما کودکی را می‌بینیم که دائماً در رنج است و خانواده نحوه مقاومت در رنج و سختی را به او می‌آموزد. یکی از ویژگی‌های فرزندان نسل مقاومت تاب‌آوری بالا است. افرادی که تاب‌آوری بالاتری دارند، انسان‌های خوشبخت‌تری هستند. در هنگام سختی و رنج اضطراب کمتر و آرامش بیشتری دارند؛ همانند شخصیت پدربزرگ در کتاب "خار و میخک" که به هنگام جنگ و حمله رژیم صهیونیستی به اردوگاه حتی حاضر نشد خانه را ترک کند و به پناهگاه برود. ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که راه و چاره‌ای جز تربیت نسل مقاوم نداریم و اگر انسان مقاوم تربیت کنیم، موفق شده‌ایم که انسان خوشحال و خوشبخت تربیت کنیم.

به گفته کثیری؛ ما برای تربیت کودک باید در مقابل او الگو قرار بدهیم. سه نوع الگویی که در زندگی با آن مواجه هستیم عبارت‌اند از: قهرمان واقعی، قهرمان داستانی و قهرمان روزمره. اگر این مثلث را توانستیم هم‌سو کنیم در نتیجه الگوی مشخصی داریم. اولین قهرمان کودک مادرش است. والدی موفق است که رنج زندگی خودش را با یک رنج بزرگتر گره بزند و کودک را با رنج‌های دیگر آشنا کند؛ مثل رنج کودکان فلسطین. در مرحله بعد والدین خودشان الگوی لبخند زدن به رنج‌ها می‌شوند. مادر قهرمان، دارای ویژگی‌های شجاعت، مقاومت، تاب‌آوری، تفکر انتقادی و توانایی حل مسئله است که می‌تواند به رنج‌های زندگی لبخند بزند.

مریم چهرقانی، کارشناس، نیز در ادامه این نشست گفت: ما در تمام ساحات زندگی با سه‌گانه، حقوق، تکالیف و مسئولیت سروکار داریم که اگر والدین برای تربیت فرزندان آن را به کار گیرد بچه یاد می‌گیرد که بهره‌مندی از هر حقی با خودش تکلیف و مسئولیتی برای او دارد، همان چیزی که به زیبایی در کتاب می‌بینیم که هیچ کدام از بچه‌ها بی‌مسئولیت نیستند و با مدیریت مادر هر کدام گوشه‌ای بار زندگی را به دوش کشیده‌اند. نکته دیگر تاب‌آوری مادر در این کتاب است بسیار زیاد است وشخصیتی محکم و با اراده دارد که سعی می‌کند برای هر مسئله‌ای راه حلی پیدا کند؛ هر چند ممکن است نتیجه‌بخش نباشد اما هیچ وقت در برابر هیچ مسئله‌ای منفعل نیست.

این کارشناس افزود: ما در کتاب می‌بینیم که این بچه‌ها هر چقدر بزرگ‌تر می‌شوند، رنجی که در زندگی دارند و مسائل و مشکلاتشان نیز بزرگ‌تر می‌شود و در هر چالش تربیتی که پیش می‌آید عملاً یک مادر تنها را داریم. انگار یحیی سنوار تعمدی داشته که این تنهایی زنان را نشان دهد. می‌خواست بگوید دلگرمی آنها مقاومت و مبارزه مردان است و زنان و مادران به این دلگرم بودند که مردان هرجا باشند در حال مبارزه و مقاومت هستند و از آن طرف، مردان نیز دلگرم به یک معنا بودند که با دل راحت خانواده را رها می‌کردند و برای مقاومت می‌رفتند و این جز تاب‌آوری زنان و در نتیجه کودکان نیست.

به گفته او؛ همراه با خواندن این کتاب باید در مورد تاریخ اجتماعی و سیاسی و ... فلسطین نیز بیشتر بدانیم؛ چرا که جنگ تنها یک بعد نظامی ندارد؛ بلکه به عنوان یک پدیده اجتماعی بر زندگی مردمان اثر می‌گذارد و تا ندانیم زیست مردم فلسطین بر چه مبنایی و تحت تاثیر چه عواملی چه تاریخی را پشت سر گذاشته بسیاری از نکات آمده در این کتاب برایمان روشن نخواهد شد. مثلاً وقتی در مورد موج شادی و غرور و افتخار بعد از نبرد الکرامه اردن در اردوگاه حرف می‌زند و به فاصله کمتر از دو سال شاهد آن رفتار حکومت اردن با فلسطینی‌ها هستیم، باید بدانیم در این دو سال چه اتفاقاتی افتاده و جنبش فتح و یاسر عرفات چه مسیری را رفته است یا وقتی به تفاوت زندگی مردمان کرانه باختری و الخلیل با مردمان اردوگاه می‌پردازد، یا اگر در مورد گروه‌های مبارز با نحله‌های فکری مختلف اعم از ناسیونالیسم عرب، کمونیسم، اخوانی و ... حرف می‌زند، باید برای درک درست فضا اطلاعات جانبی را کسب کنیم.

در ادامه پروانه شکوری با اشاره به ماجرای کتاب سنوار گفت:  این کتاب از شکست اعراب از اسرائیل در جنگ شش روزه شروع می‌شود. شخصیت کودک کتاب به نام احمد از خاطرات پنج سالگی‌اش تعریف می‌کند که زمستان سخت و برف و باران و خانه‌ها را در بر می‌گیرد و بعد به خراب کردن خانه‌های فلسطینی‌ها در اردوگاه توسط اسرائیلی‌ها برای عریض‌تر شدن خیابان و گشت‌زنی راحت سربازان اشاره می‌کند.  

او با طرح این پرسش که اولین سوال برای ما این است که چرا شهید سنوار این کتاب را در سال‌های زندان نوشته است، گفت: چون می‌خواست ما با زندگی مردم فلسطین آشنا بشویم؛ ولی لازم است کتاب‌های تاریخ فلسطین را بخوانیم تا بهتر اتفاقات کتاب را متوجه شویم. سنوار در کتاب خود به تاریخ و چرایی شکل‌گیری حماس اشاره می‌کند، به زحمات شیخ احمد یاسین و فعالیت‌های این مبارزان زیر سایه قرآن و در مساجد. با خواندن این بخش‌ها متوجه می‌شویم که چقدر ما با یکدیگر نزدیک هستیم و همه یک امتیم.

شکوری در پایان تأکید کرد: هرکسی کتاب السنوار را بخواند، با مردم فلسطین همراه و همدل خواهد شد و در پایان داستان به این نتیجه خواهد رسید که تنها راه حل مسئله فلسطین، مقاومت است.

این پویش تا پایان بهمن ادامه دارد و در این مدت هر هفته یک دورهمی کتاب‌خوانی با حضور علاقه‌مندان برگزار خواهد شد.علاقمندان برای شرکت در این پویش می‌توانند به تارنمای https://ketabiq.com/  مراجعه کنند.

انتهای پیام/