انتخابات پارلمانی اسرائیل-۸/احزاب مذهبی اسرائیل؛ آخرین دژ نتانیاهو

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پس از 4 انتخابات ناموفق و بحران تشکیل کابینه‌ای پایدار در سرزمین اشغالی، امروز سه شنبه 25 انتخابات پارلمانی رژیم آغاز خواهد شد. در همین راستا در هشتمین و آخرین قسمت از سلسله گزارش‌های احزاب در آیینه انتخابات پارلمانی 2022 رژیم صهیونیستی به بررسی آخرین وضعیت دو حزب ارتدکس «شاص» و «یهودیت متحد توراه» در آستانه انتخابات مزبور می‌پردازیم.

شاص و یهودیت متحد توراه؛ قلعه بنیادگرایی یهودی

2 حزب «شاص» و «یهودیت متحد توراه» با دیگر حزب‌های اسرائیلی تفاوت عمده‌ای دارند و این تفاوت در نمایندگی آنها از قشر مذهبی ارتدکس است. حزب شاص که در حال حاضر بزرگ‌ترین حزب مذهبی اسرائیل است در سال 1984 توسط رَبی اعظم سفارادی اسرائیل یعنی «عوادیا یوسف» بنیانگذاری شد. یوسف تا هنگام مرگ خود در سال 2013 رهبر معنوی این حزب بود. حزب شاص منافع یهودیان سفارادی (جنوبی) و میزراخی (یهودیان شرقی) را نمایندگی می‌کند. بجز تلاش برای مراعات شدن مقررات مذهبی در جامعه، این حزب خواستار برچیده شدن تبعیض‌هایی است که علیه جامعه سفارادی و میزراخی‌ است. در سالهای اخیر «آریه درعی» رهبری این حزب را عهده دار بوده است.

دومین حزب عمده مذهبی اسرائیل «یهودیت متحد توراه» نام دارد. این حزب از ائتلاف میان دو حزب مذهبی دیگر به نام‌های «آگودات اسرائیل» و «دگل هاتوراه» در سال 1992 پدید آمده و به طور ویژه منافع مذهبی‌‎های ارتدکس اشکنازی را نمایندگی می‌کند. دو حزب تنها یک بار در سال 2004 دچار اختلاف شدند و با وحدت مجدد در سال 2006 تاکنون بر همین مدار بوده اند. یک ماه پیش از انتخابات 2022 نیز میان دو فراکسیون این حزب اختلافاتی به‌وجود آمد اما در نهایت مجدداً اختلافات حل و فصل شد. در انتخابات آوریل 2019 این حزب موفق به کسب 8 کرسی شد که درخشان‌ترین رقم برای این حزب بوده است. «مشه گفنی» رهبری این حزب را برعهده دارد.

نه چپ، نه راست؛ بلکه محافظه‌کار

2 حزب مذهبی اسرائیل از نظر ایدئولوژیک نه گرایش چپ دارند و نه به صراحت از ایده‌های احزاب راست‌گرا حمایت می‌کنند، بلکه خواستار حفاظت و حراست از شعائر مذهبی و منافع قشر خریدی هستند. آنها در این راستا با هر حزبی که امتیازات بیشتری واگذار کند حاضر به همکاری بوده اند. به عنوان مثال حزب آگودات اسرائیل که یکی از پیشروترین احزاب مذهبی رژیم صهیونیستی است، در سال‌های اولیه تأسیس این رژیم، بارها در ائتلاف‌های جناح چپ نیز حاضر شد.

اما همانطور که گفتیم، این احزاب از منظر اجتماعی و مذهبی محافظه‌کار هستند. اولین اختلافات میان مذهبی‌ها و جناح چپ زمانی پدید آمد که «داوید بن‌گوریون»، نخست وزیر پیشین و بنیان‌گذار اسرائیل خواستار وضع قانون خدمت سربازی برای زنان شده بود. در آن بازه احزاب مذهبی که مخالف نقش‌آفرینی زنان همچون مردان در جامعه اسرائیل بودند، از کابینه استعفا کرده و تا سال‌ها در اپوزیسیون باقی ماندند. از سال 1977 که جناح راست نیز موفق به پیروزی در انتخابات شد، احزاب مذهبی شرایط بهتری در کابینه‌ها پیدا کردند و موفق شدند بیش از پیش قوانین مورد نظر خود را به تصویب برسانند.

دنباله روی از جناح راست و نتانیاهو

رفته رفته احزاب مذهبی اسرائیل به دلیل مشی سکولاریستی جناح چپ به سوی احزاب راست‌گرا حرکت کردند. اساساً در میان ایدئولوژی‌های سیاسی، احزاب و جنبش‌های راست‌گرا ارتباط بهتری با مذهب دارند. از سال 2009 که نتانیاهو برای دومین بار نخست وزیر شد، دو حزب شاص و یهودیت متحد توراه دیگر بار به کابینه راه پیدا کردند و در سال‌های بعد به دنباله جناح راست و متحد نتانیاهو تبدیل شدند.

دولت‌های مختلف نتانیاهو (به استثنای بازه 2013 - 2015) طلبه‌های علوم دینی را از سربازی رفتن معاف کرده و برای اقشار مذهبی کمک‌هزینه‌های زیادی درنظر گرفتند. همین امر باعث شده اعضای این قشر نیاز زیادی برای ورود به بازار کار پیدا نکنند. همچنین بودجه‎‌های مدارس مذهبی در دولت‌های متوالی بی بی افزایش یافته و حمل و نقل عمومی نیز در روزهای شنبه نیمه تعطیل بوده است. احزاب مذهبی در این مدت همواره حامی نتانیاهو بودند و هرگونه همکاری با مخالفان او را رد کرده اند.

احزاب مذهبی، آخرین دژ بلوک نتانیاهو

از سال 2015 به بعد روند معکوسی علیه نتانیاهو در سپهر سیاسی اسرائیل شکل گرفت. ابتدا «یائیر لاپید» از او برید و سپس احزاب جناح چپ نیز با او به خصومت برخاستند. در سال 2019 با اعلام جرم رسمی دیوانعالی اختلافات شخصی سیاستمداران اسرائیلی با نتانیاهو توجیه حقوقی نیز پیدا کرد. «آویگدور لیبرمن»، رهبر حزب اسرائیل خانه ما نیز در همین برهه به دلیل مشی سکولاریستی خود مخالفت با بی بی را آغاز کرد و از ائتلاف او خارج شد.

در سال 2021 شمار احزاب مخالف نتانیاهو در سپهر سیاسی به 8 حزب رسیده بود. ناتوانی وی در تشکیل کابینه پس از 4 انتخابات پیاپی نیز در این امر موثر بود و باعث شده بود افسون نتانیاهو بر احزابی که سال‌ها متحد او بودند بی اثر شود. پس از پیوستن لیبرمن، «گیدعون صعر» و نهایتاً «نفتالی بنت» به مخالفان بی بی، اکثریت به مخالفان رسید و نتانیاهو در ژوئن 2021 از قدرت کنار رفت.

در این مدت برخی نداهای مخالف درون احزاب مذهبی نیز علیه نتانیاهو بلند شد. برخی از نمایندگان این احزاب خواستار کناره‌گیری بی بی شده بودند تا شکاف موجود حل شود. به خصوص نمایندگان حزب یهودیت متحد توراه با لحن صریح‌تری از وی انتقاد کرده‌اند. در چنین شرایطی اگر نتانیاهو نتواند در انتخابات 2022 به 61 کرسی لازم برای تشکیل کابینه دست یابد، این احتمال وجود دارد که دست‌کم برخی نمایندگان مذهبی از او فاصله بگیرند و خواستار تشکیل کابینه برای جلوگیری از تکرار انتخابات به هر قیمتی شوند. همچنین گفتنی است بخشی از رأی این احزاب در انتخابات اخیر به سوی 2 فراکسیون راست افراطی حرکت کرده و آنها تا حدی این امر را از چشم نتانیاهو می‌بینند و از وی ناراضی شده اند.

در یک‌سال گذشته که احزاب مذهبی در بیرون از بلوک قدرت بودند، آسیب‌پذیری‌های زیادی از نظر مالی و اجتماعی میان آنها هویدا شده و آنها مایلند تا مجددا به قدرت بازگردند. به نظر می‌رسد «بنی گانتز» رهبر ائتلاف وحدت ملی نیز اساس ایده تشکیل کابینه وحدت ملی خود را برهمین امر استوار ساخته است. او معتقد است اگر نتانیاهو موفق به تشکیل کابینه نشود یا حزب یهودیت متحد توراه به طور کامل با او به مخالف برمی‌خیزد و یا دست‌کم برخی از نمایندگان این حزب از بلوک بی‌ بی خارج می‌شوند.

در چنین شرایطی گانتز که ارتباط خوبی با مذهبی‌ها دارد (برخلاف یائیر لاپید که شدیداً سکولار است) امکان قرار گرفتن در مقام نامزد مرضی‌الطرفین را پیدا می‌کند و می‌تواند خود را ناجی اسرائیل معرفی کند. در واقع شکست نتانیاهو در تشکیل کابینه می‌تواند آخرین دژ باقی مانده برای او، یعنی احزاب مذهبی را نیز به دست مخالفان بیاندازد و او را برای همیشه از نزدیک شدن به تشکیل کابینه دور کند.

انتهای پیام/