نگاهی به دو نمایش اجرا شده در جشنواره تئاتر دانشگاهی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اجرای نخست نمایشی با عنوان «سه روز باران» به کارگردانی مارال آتشی از دانشگاه سوره در روز سوم جشنواره تئاتر دانشگاهی روی صحنه رفت. این نمایش براساس نمایش‌نامه‌ای از ریچارد گرینبرگ و به مدت 100 دقیقه اجرا شد. نمایش دو داستان در گذشته و حال را دنبال می‌کرد، داستان دو معمار با استعداد که بواسطه حضور زنی به نام لینا از لحاظ فکری و ذهنی با هم درگیر می‌شوند.

در زمان حال، فرزندان آن دو معمار، پس از مرگ آن دو، در موقعیت انحصار وراثت رفتاری مشابه والدینشان از خود نشان می‌دهند. رفتاری که هوشمندانه بواسطه بازی کردن نقش پدر‌ها و پسر‌ها توسط بازیگران یکسان به خوبی از آب و گل در آمده است.

نمایش‌نامه گرینبرگ اثری است انتقادی بر شیوه زندگی هنرمندان اندیشمندمآب که خود را غرق در جملات پیچیده می‌کنند و هر لحظه که به سخنانشان گوش فرا می‌دهید، نیازمند زمان هستید تا آن را حلاجی کنید و به درک واقعیت مطلب نایل شوید. لیکن تمام اندیشه‌های این موجودات، چیزی جز افکاری پوچ و تو خالی نیست. گرینبرگ با ترسیم دو نسل از این افراد یک بار در قالب دو معمار موفق و یک بار در قالب شبه هنرمندان شکست خورده، حمله‌ای نرم و آرام را تا مرز ضربه به بن‌مایه‌های شخصیتشان پیش برده است.

نمایش مارال آتشی این حمله دوست داشتنی را از‌‌ همان ابتدا آب‌تر کرده است. نمایشی لَخت و بی‌جان که بیشتر درگیر اداهایی اندیشمندمآبانه است. روش اجرایی گروه بازیگری که ابتدا به نظر هوشمندانه و از پیش تعیین شده، درگیر کلام‌های منقطع و تپق‌های طراحی شده است، تبدیل به فراموش‌های ممتد در بیان دیالوگ‌های جذاب گرینبرگ می‌شود.
با آنکه شکل و شمایل نمایش‌نامه گواه بر این می‌دهد که این اثر باید با ریتم و ضرباهنگی سریع اجرا شود، اثر تبدیل به نمایشی سرد و بی‌جان در فضایی با نورهای آبی و بنفش شده است. نورهایی که نه حاصل اندیشه یک کارگردان، که برگرفته از حس شبه‌زیبا‌شناسی وی می‌باشد.

این کارگردان جوان که در ابتدا با طراحی نور چندگانه برای مثال سعی کرده است این گونه وانمود کند به جزئیات اهمیت داده است، از تمام جزئیاتی که از نگاه تیزبین تماشاگر مخفی نمی‌ماند، غافل مانده است. تقلیل صحنه با چیدمان خاص جایگاه تماشاگران، به شکل نسبتاً مدور، فضای کنشی بازیگران را غصب کرده است و تمام حرکات بازیگران به جابه‌جا کردن چارپایه‌ها و خروج‌های هر از گاهی معطوف شده است.

همین نگاه شبه فلسفی گروه اجرایی کار را به جای کشانده که در صورت بستن چشم‌ها به مدت ده دقیقه، تماشاگر چیزی را از دست نخواهد داد؛ چرا که فقدان حرکت و کنش در اجرا، آن را فرا‌تر از یک نمایش رادیویی آخر شب نکرده است. در مقام یک مخاطب کنجکاو هیچ نوشته‌ای در دفترچه‌هایی که قرار است در آن خاطرات نگاشته شده باشد، وجود نداشت و یا روی کاغذهای سفیدی که قرار است دلالت بر نقشه‌های معماری داشته باشد، هیچ تصویری ترسیم نشده بود. حتی وقتی شخصیت با فرار از آن باران کذایی وارد خانه می‌شوند، صدای باران کماکان بلند است و تغییری نمی‌کند؛ گویی در خانه هم باران می‌بارد.

نمایش «سزارین» به نویسندگی آرین لطفعلیان و کارگردانی محمدرضا تک‌زارع بود. «سزارین» به عنوان برگزیده جشنواره مونولوگ دانشگاه هنر که سال گذشته برگزار شده بود، به روی صحنه رفت.

«سزارین» مونولوگی درباره مردی است که توسط یکی از مشتریانش به قتل رسیده است و او اکنون در هذیانی‌ترین شکل ممکن، به بیان شرح حال و نگاهش به دنیا می‌پردازد. متن شکل و شمایل آیرونیک دارد؛ بخصوص که با علم تماشاگر به مرده بودن شخصیت، مدام شخصیت از عدم باور به دنیای دیگر دم می‌زند. چنین فرایند آیرونی‌واری در نمایش کم نیست، درگیری شخصیت به سکسکه یا حساسیتش نسبت به وجود یک سوسک روی صحنه. نمایش همچون یک شعر، حسن مطلع و حسن مقطع فوق العاده‌ای دارد. شروعی که تصورش با آن گریم و لباس آرین لطفعلیان غیرقابل تصور است و پایانی که ابتدا تماشاگر آن را بر خود مفروض می‌داند و ناگهان با پایانی آیرونیک مواجه می‌شود.

ولی نمایش در میانه بار‌ها از ریتم خارج می‌شود. مساله اصلی در ساختار نمایش‌نامه دعوت از تماشاگر برای شریک شدن با تجربه بازیگر است و تماشاگر خیره به بازی او، جنب نمی‌خورد. بخش اعظمی از نمایش مصروف بازی لطفعلیان برای به رخ کشیدن قابلیت‌های فیزیکی اوست. از همین رو نمایش‌نامه در راستای رسیدن به این قابلیت‌ها نگاشته شده است و گاهی اسکلت اصلی نمایش‌نامه متزلزل می‌شود.

برخلاف نمایش «سه روز باران»، در «سزارین» مخاطب با نمایشی نفس‌گیر و هیجان‌انگیز مواجه می‌شود. نمایشی که با وجود اجراهایی در گذشته، هنوز مخاطبانی دارد که برای چندمین مرتبه به دیدنش آمده بودند.

انتهای پیام/