موزه تخصصی ایلخانی مراغه روایتگر اوج هنر سفالگری ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مراغه، موزه تخصصی ایلخانی مراغه در سال 1375 به‌عنوان نخستین موزه تخصصی ایلخانی کشور، فعالیت خود را در کنار مقبره اوحدی مراغه‌ای آغاز کرده و با گردآوری آثار برجسته ایلخانی از موزه‌های کشور و آذربایجان شرقی و هم‌چنین تداوم برنامه توسعه خود از موزه‌های غنی کشورمان محسوب می‌شود.

موزه تخصصی ایلخانی مراغه یکی از مهم‌ترین موزه‌های تخصصی کشور است که همه‌ساله مورد استقبال مسافران نوروزی قرار می‌گیرد و امسال نیز پیشنهاد می‌کنیم اگر به استان آذربایجان شرقی سفر کردید بازدید از باغ شهر ایران، "مراغه "را در برنامه‌های خود قرار دهید.

موزه تخصصی ایلخانی مراغه آثار ارزشمندی از انواع سفال و کاشی‌های مختلف از همه تکنیک‌های رایج سفالگری این دوره شامل لعاب شفاف، زرین‌فام، مینایی، لعاب لاجورد، و مجموعه کاملی از سکه‌های ایلخانان ایران و انواع اشیاء شیشه‌ای، فلزی و تعدادی نسخ خطی را در خود جای‌داده است.

این موزه در خیابان دانشسرا در جنب مقبره زیبای  اوحدی مراغه‌ای قرارگرفته و بازدید از این موزه و اماکن تاریخی و گردشگری در ایام نوروز رایگان است.

موزه مراغه از تنوع تمدنی دوره‌های تاریخی و پیش‌ازتاریخ تا دوره‌های اسلامی را در خود جای‌داده که گردشگران و میهمانان نوروزی را به‌مرور تاریخ از هزاره سوم قبل از میلاد تا دوران معاصر فرامی‌خواند.

اشیاء موجود در این موزه از شهرهای مراغه، بناب، عجب‌شیر و ملکان که از یادگاری‌های دوران ایلخانی است گردآوری و در این موزه جمع‌آوری‌شده است.

این موزه دارای مجموعه‌ای غنی از سفالینه‌ها و سکه‌های ارزشمند از دوران کهن بوده و از اهمیت ویژه‌ای برای علاقه‌مندان به فرهنگ و تمدن گذشتگان و محققان تاریخی و باستانی برخوردار است.

کامل‌ترین و ارزشمندترین مجموعه سکه‌های دوره ایلخانان

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، اظهار داشت: بخش آثار مکشوفه از منطقه این موزه، شامل آثار کشف‌شده از جنوب سهند تا شرق دریاچه ارومیه بوده که مربوط به دوره‌های تاریخی با عنوان‌های "ماداوا"جایگاه ماداوا"مهرغه و یا مرغه، دوازدهمین شهری که زرتشت آن را بنانهاده و به معنای جایگاه زرتشت یاد می‌شده است.

وی افزود: در موزه تخصصی ایلخانی مراغه، آثاری ازجمله سر پیکان، پیه‌سوز مفرغی، سفالینه‌های مختلف معروف به سفالینه‌های خاکستری و ظروف سفالی و فلزی دوره اسلامی تا دوره قاجار گردآوری‌شده و هم‌اکنون در معرض بازدید مسافران قرارگرفته است.

یعقوب طالبی، در ادامه با اشاره به اینکه بازدید از موزه‌های مراغه رایگان است، گفت: با توجه به سفرهای نوروزی بازدید از موزه‌ها و اماکن تاریخی این شهرستان رایگان بوده و آماده پذیرایی از مسافران نوروزی می‌باشد.

وی ادامه داد: همچنین در بخش دوم این موزه نیز آثار دوره ایلخانی شامل سفالینه‌های ایلخانی، سکه‌ها، آثار فلزی، شیشه‌ای، کاشی‌ها و بخش کتابت فرهنگ و هنر در معرض دید علاقه‌مندان قرارگرفته است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه، با اشاره به ویژگی‌های این موزه تاریخی، گفت: از ویژگی‌های بارز سفال‌های آن دوران را  تنوع ساخت سفال با تکنیک‌های مختلف سفالگری و تزئینات سفالینه‌هاست که موزه مراغه، از انواع تکنیک‌های رایج و تزئینات متفاوت سفالگری این دوره نمونه‌های ارزشمند و منحصربه‌فردی دارد عنوان کرد.

وی افزود: در این موز سفال‌های نفیسی به شکل گلادان، مجسمه گاو، طرح سیمرغ و اژدها و مجسمه بودا که برگرفته از فرهنگ چین در دوره ایلخانی است بر روی وسایل مورداستفاده قرارگرفته است.

طالبی یادآور شد: سفالینه‌های موجود در آن از دو روش زیر لعاب شفاف و روی لعاب شفاف ساخته‌شده که در روش اول، زیر لعاب با زمینه فیروزه‌ای و نخودی رنگ‌آمیزی شده و در روش دوم نیز سفالینه‌های زرین‌فام، مینایی و لاجوردی روی لعاب ساخته‌شده است.

وی افزود: مجموعه سکه‌های این موزه نیز شامل کامل‌ترین و ارزشمندترین سکه‌های دوره ایلخانان مغول بوده که تقریباً از همه ایلخانان ایران شامل 16 پادشاه آن به‌غیراز یکی از آنان، سکه‌های ارزشمندی برای بازدید مسافران به نمایش گذاشته است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه، گفت: در زمان ایلخانان، پول رایج در معاملات روزمره سکه‌های نقره‌ای بوده و سکه‌های مسی نیز دراین‌بین به‌عنوان پشتوانه مالی در معاملات خرد نقش ایفا می‌کرد اما سکه‌های طلا در مناسبت‌های مختلف ازجمله ایام عید و جشن‌ها ضرب می‌شد.

وی افزود: مراغه، تبریز، سلطانیه، بغداد، کاشان، بانه و ساوه جزو ضرابخانه‌های سلطنتی این دوره بود که در این ضرابخانه‌ها اسامی خلفای راشدی دوره اولجایتو، نام حضرت علی (ع)، دوازده امام در حاشیه سکه‌ها و آیاتی از قرآن با خط کوفی نگارش شده است.

طالبی ادامه داد: این سکه‌ها همچنین دارای نقوش هندسی، انسانی و حیوانی و تمام مظاهر ادیان مختلف ازجمله صلیب، ستاره داود و هشت پر است.

وی خاطرنشان کرد: این تنوع نقوش ازجمله خصایص مهم مسکوکات ایلخانی بوده که محدود به سکه‌ها نبوده بلکه این نقوش در ظروف فلزی مانند کاسه، بشقاب، آتشدان، ابزار جنگی و شمشیر مرصع و طلاکوب ایلخانی استفاده‌شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه، با اشاره به کاشی‌های این موزه، گفت: بخش دیگر موزه مراغه را کاشی‌های ایلخانی تشکیل می‌دهد که از چندین دوره مختلف شیوه معماری آن عصر جمع‌آوری‌شده است.

وی ادامه داد: سبک‌های کاشی‌های این موزه بیشتر زرین‌فام با نقوش برجسته بوده که بسیاری از آن در این موزه و تعدادی نیز در بخش باستان‌شناسی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود.

مجموعه سکه

سکه‌های موزه مراغه از کامل‌ترین مجموعه مسکوکات ایلخانی کشورمان بوده و تقریباً از تمام ایلخانان ایران، سکه‌های ارزشمندی را در خود جای‌داده است.

پول رایج ایلخانان به لحاظ کاربرد اقتصادی  و معاملات تجاری و رسمی، به‌صورت پشتوانه تک فلزی و نقره بود. سکه‌های طلا برای مقاصد ویژه، ایام عید و جشن‌ها ضرب می‌شد و سکه‌های مسی "فلوس" برای معاملات روزمره رواج داشت

تنوع نقوش سکه‌ها در دوره  ایلخانی معرف فرهنگ و تمدن آن عصر بوده و نقوش و مظاهر آیینی ادیان و فرقه‌های مختلف ضرب شده بر روی آنها، گویای تساهل مذهبی مغولان است.

بنا بر اخبار مندرج در کتب مورخان،870 مرکز ضرب سکه در دوره  ایلخانان وجود داشته و مراغه، تبریز و سلطانیه از مراکز مهم ضرابخانه‌های حکومتی بوده‌اند.

مجموعه سفال

هنر سفالگری دوره ایلخانی عصر طلایی سفالگری دوره اسلامی است و از خصوصیات بارز سفالینه این دوره، تنوع ساخت سفال با تکنیک‌های مختلف سفالگری و تنوع تزیینات سفالینه‌ها است.

موزه مراغه از انواع  تکنیک‌های رایج و تزیینات متفاوت سفالگری این دوره نمونه‌های ارزشمند و منحصربه‌فردی را در اختیار دارد.

در سفالینه‌های ایلخانی علاوه بر آرایش نقوش، تزییناتی در فرم سفالینه‌ها نیز وجود داشته است که آثار مشبک دو جداره و مشبک پوشیده با لعاب شفاف، سفال‌هایی با نقوش کنده، برجسته و نقش‌های قالبی از آن جمله است.

بخش شیشه

هنر شیشه‌گری در دوره ایلخانی به علت فرار شیشه‌گران به کشورهای مصر و سوریه از رونق افتاد. شیشه‌های موزه مراغه از نمونه‌های نادر آن عصر است که دارای تزئینات مختلف شیشه‌گری شامل دمیده آزاد، دمیده در قالب، تراش و افزوده بر روی بطری، قندیل صراحی است که از نقاط مختلف کشورمان به‌دست‌آمده است.

بخش فلز: در بخش فلز موزه مراغه، نمونه ارزشمندی از هنر فلزکاری دوره ایلخانی شامل انواع ظرف فلزی، پیه‌سوزهای مفرغی و شمعدان برنزی وجود دارد که به روش‌های ریخته‌گری، قلم‌زنی و طلاکوبی ساخته‌شده است.

در تزئینات این آثار استواری و استحکام با پای قوی حیوانات و صعود و روشنایی با شکل پرندگان نشان داده‌شده است. در این موزه، شمشیری نیز قرار دارد که متعلق به «کری خان ابن بهادر خان» حاکم داغستان بوده و حاوی تزیینات طلاکوبی بر روی عاج و مفرغ است.

گزارش از علی جعفر زاده

انتهای پیام/