اگر انسانی گرفتار منیت شد در نگاه به عالم گشودگی ندارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا؛ دکتر غلامحسین دینانی در برنامه این هفته‌ «معرفت» شبکه چهارم سیما  به تفسیر حکایتی از دیوان شعر پروین اعتصامی پرداخت.

وی در تفسیر این بیت مرحوم پروین اعتصامی؛ هزار مسئله در دفتر حقیقت بود ** ولی دریغ، که دشوار بود فهمیدن گفت:در دفتر حقیقت مسائل فراوانی وجود دارد اما افراد معدوی هستند که به دنبال حقیقت باشند و به آن مراجعه کنند

دینانی با اشاره به این بیت از شعر پروین اعتصامی؛ شبی به مردمک چشم، طعنه زد مژگان که چند بی سبب از بهر خلق کوشیدن گفت: این یک مناظره بین مژه و مردمک چشم است. چشم یک مژه ای دارد که محافظ چشم است و کار مهمی را انجام می‌دهد  چرا که چشم را از گرد و غبار و چیزهایی که باعث آسیب به چشم می‌شود محافظت می‌کند. مردمک چشم نقطه وسط چشم است و آن نیز از دو جز «مردم» و «ک» تشکیل است. مردم در اینجا نیز همان معنای خود را دارد و اینکه به مردمک چشم که بینایی انسان به واسطه آن است مردمک گفته می‌شود نیز به این سبب است که چشم به وسیله آن عالم و آدم را می بیند اما خود را نمی‌تواند ببیند.

وی با بیان مناظره بین مژه و مردمک گفت:‌ مژه هم کارش با وجود اینکه محافظت از چشم است ولی به مردمک می‌گوید که چرا اینقدر به خود زحمت می‌دهی؛ چرا که چشم مرتب فعال است و در دیدن فعالیت دارد و باعث خستگی چشم می‌شود. پاسخی که مرحوم پروین اعتصامی به زبان  مردمک بیان کرده است بسیار جالب و حاوی نکات اخلاق فروانی است.

وی در بیان  پاسخ مردمک افزود:  خوابیدن و برای مردم کار نکردن افزودن به جهل است که خود را ببینید و به دیگران بی‌توجه باشید. خود رایی و خو دبینی از نشانه های جهالت افراد است. این جمله درس ایثار می‌دهد چرا که نتیجه پاسخش این است که کار برای مردم باعث حیات و رونق مردمک است و اگر مردمک خود را ببیند و دیگران را نبیند کارایی ندارد.

دینانی با بیان اینکه درک یک شیء مهمتر از خود آن شیئ است گفت:‌ انسان عالم را می‌تواند درک کند جون گشوده است حال حرف شاعر در این مناظره بین مژه و مردمک این است برای تعالی انسان باید گشوده باشد. برخی مطلبی را یاد می‌گیرند و به همان اکتفا می‌کنند که از زبان مردمک بیان می‌دارد؛ حیات من در گردش است و اگر فعال نباشم زنده نمی‌مانم. 

وی با بیان اینکه اگر انسانی گرفتار منیت شد در نگاه به عالم گشودگی ندارد و در خودفرو بسته  می‌شود چرا که به جز خود چیزی را مشاهده نمی‌کند گفت: «من» جز ذات انسان است و انسان بدون من قابل تصور نیست اما اگر این من محدود به خود نباشد و نگاهش به عالم گشوده باشد اصل است.

دینانی با ذکر این نکته که مردمک باید در جای خود باشد و مژه نیز در جای خود باید قرار بگیرد و نمی‌توانند جایشان را با یکدیگر عوض کنند گفت:  ممکن است مژه به مردمک بگوید که تو به خلق خدمت می‌کنی من به جای تو قرار بگیرم و خدمت کنم در صورتی که اگر این اتفاق بیافتد نتیجه اش نابینایی است. مژه باید مژه باشد و مردمک هم مردمک؛ یعنی مژه باید از چشم محافظت کند و مردمک هم باید فعال باشد تا انسان بتواند ببیند.

وی با بیان این تمثیل گفت: جهان چون خط خال و ابروست که هر چیزی به جای خود نیکوست؛ یعنی هر چیزی در جای خود درست است و همین نکته را اگر از این تمثیل مژه و مردمک پند بگیریم متوجه می‌شویم که هر چیزی در جای خود نیکوست.

دینانی با بیان اینکه امروزه صحبتهایی مبتنی بر تغییرات در نظام خلقت احسن مطرح است گفت: هرگونه تصرفی در جهان اصلح  آفرینش یک خیانت و زیان است و طبیعت تا زمانی این تغییرات را تحمل می‌کند و بعد از مدتی که این تغییرات زیاد شد و این تصرفات بشر که هوا و زمین را با کارهای خود آلوده می‌کند ادامه پیدا کرد آسیب جبران ناپذیری از آن دریافت خواهیم کرد.

انتهای پیام/