هیچ برنامه مدونی برای تحقق رونق تولید از سوی دستگاه‌های اجرایی دنبال نمی‌شود
تحقق رونق تولید در سلسله شعارهای ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب در حالی مورد تاکید است که به اعتقاد فعالان فرهنگی، هیچ سازو کار و برنامه مدونی برای تحقق آن از سوی دستگاه‌های اجرایی دنبال نمی‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، میزگرد فرهنگ در رونق تولید با حضور کارشناسان فرهنگی استان در دفتر خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
موضوع ارتباط تنگاتنگ رونق اقتصادی و فرهنگی بیشتر از آنکه وارد فاز اجرایی در تصمیمات کشوری شود، به کلیشه‌ای دردناک تبدیل شده است.هرکجا توسعه اقتصادی متوقف مانده، حال و هوای فرهنگ مناسب نبوده و هرکجا مشکلات فرهنگی و آسیب‌ها رشد یافته گروهی آن را به فقر و ضعف اقتصادی نسبت داده‌اند.
هرچند اقتصاد و فرهنگ ریشه در هم دوانده، به تعبیر کارشناسان توجه به یک حوزه بدون توجه به حوزه دیگر خالی از فایده است.مشکلات تواما اقتصادی و فرهنگی در استان اردبیل به قضیه مرغ و تخم مرغ بدل گشته و تا به امروز هیچ نهادی مسئولیت خود را برجسته ندیده و هیچ نهادی دیگری را مبرا از مسئولیت ندانسته است.
به منظور بررسی مشکلات فرهنگی پای صحبت‌های سه تن از کارشناسان این حوزه نشستیم که بارها درس‌های فرهنگی را مشق کرده‌اند و در یادداشت، مقاله، کتاب و مصاحبه‌های خود از ضرورت‌ها گفته و برخی موضوعات را هشدار داده‌اند.
حاتم رسولی کارشناس مدیریت فرهنگی، سعید دست‌افشان کارشناس علوم ارتباطات و رئیس فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان سرعین و رضا کاظمی داستان‌نویس از زخم‌های پنهان فرهنگی می‌گویند که لابه لای کاغذ بازی‌های اداری دور از چشم مانده است.
اهمیت و ارتباط فرهنگ و اقتصاد را بیان کنید. به اعتقاد شما کدام یک بر دیگری اولویت دارد؟
رسولی:رفتار آحاد مردم در جامعه تابعی از نگرش آن‌ها است و نگرش تابعی از اعتقادات فردی است. مختصرترین تعریف از فرهنگ نیز تمام اعتقادات و آداب و رسوم و دستاوردهای بشری است.
با این تعاریف باید توجه داشت هر اقدام ما ترجمه فرهنگی داشته و رفتارها ناشی از اعتقادات فرهنگی است.در سوی دیگر قضیه باید در نظر داشت تولید دو شاخه اصلی دارد که یا تولید خدمات است یا کالا و هر تولید نیازمند سه عامل سرمایه، منابع طبیعی و نیروی انسانی است. نیروی انسانی متخصص، دلسوز و مبتکر می‌تواند کارآفرین و تولید کننده فرهنگی نیز محسوب شود و برای توجه به رونق تولید باید سه عامل فرهنگ و هنر، رسانه‌ها و علم و دانش و فناوری در نظر گرفته شود.
دست‌افشان:رونق تولید در گرو ارتباطات رسانه‌ای به عنوان شکلی از ارتباطات اجتماعی است. از سال 88 که رهبر معضم انقلاب اسلامی با کلید واژه‌هایی شعار سال را مطرح کردند در واقع این هدف دنبال می‌شد که فرهنگ اقتصادی در جامعه خلق شود. در حوزه ارتباطات و رسانه این مهم از اهمیت ویژه برخوردار است و شعارهای سال دنباله‌دار بوده و به دنبال نهادینه کردن فرهنگ اقتصادی است و در نهایت به ایستگاه رونق تولید رسیده است.
کاظمی:رونق تولید در نگاه گسترده‌تر توسعه اقتصادی است و اینکه توسعه اقتصادی و فرهنگی کدام یک مقدم‌تر است به ماجرای مرغ و تخم مرغ مشابه می‌شود. به اعتقاد بنده اول باید توسعه فرهنگی حاصل شود تا بتوان به توسعه اقتصادی رسید و اگر توسعه اقتصادی بدون توسعه فرهنگی داشته باشیم کشور ثبات خود را از دست می‌دهد.
نمونه‌های متعددی از توسعه اقتصادی در سایه فرهنگ توسعه یافته داریم. در ژاپن بعد از جنگ جهانی اول کشور به واسطه فرهنگ اصالت کار احیا شد و در آلمان بعد از جنگ نیز مورد مشابه اتفاق افتاد. در مقابل ادبیات فولکلور ما بیشتر مشوق تنبلی و کار نکردن و در عین حال ثروتمند شدن است و اگر به دنبال بهبود وضعیت فرهنگی هستیم باید ضرورت‌های فرهنگی را نقد و بررسی کنیم.
ریشه مشکلات فرهنگی استان اردبیل را در چه مواردی می دانید؟
رسولی: تولید سه رکن تولید کننده، مصرف کننده و حمایت کننده را دارد.زمانی که تقسیم کار اجتماعی در جامعه نهادینه شد هر فرد وظیفه خود را می‌داند و وظیفه تولید کننده، تولید کالای با کیفیت وخودداری از تولید کالای لوکس است. به عنوان مثال کالایی که ضرورت ندارد و یا نظر مصرف کننده را جذب نمی‌کند، در حاشیه می‌ماند.
در بخش حمایت از تولید کالا گاها مشاهده می‌شود که سرمایه‌گذاری مایل به حضور در استان است اما به دلیل اینکه از حمایت‌های قانونی و اداری برخوردار نمی‌شود، استان را ترک می‌کند. در عین حال بحث مبارزه با قاچاق را شاهد هستیم که به نوعی ضربه به تولید داخلی است.
مشکلات فرهنگی استان در بخش تولید این است که ارزش‌های جدید متناسب با کالا و خدمات تولید نکردیم و نتوانستیم متناسب با ساخت و سازها محصولات مناسب تولید کنیم.
دست‌افشان:بزرگ‌ترین آسیب فرهنگی، عدم برخورداری از مانفیست مشخص برای فرهنگ است. مستحضرید که فرهنگ مقوله‌ای دیربازده است و ما شاهد سیاست‌زدگی فرهنگی به جای برخورداری فرهنگ از برنامه مدون هستیم. به عنوان مثال بی‌استفاده ماندن کالای ایرانی به ضعف تبلیغات ب‌می گردد و این در حالی است که رسانه می‌تواند مردم را آگاه کند. رسانه می‌تواند سبک زندگی مناسبی برای مردم شکل دهد.
کاظمی:ما در طول تاریخ کشور به ویژه بعد از صفویان شاهد گسست تاریخی هستیم. به عنوان مثال نسل جدید شناخت کافی از شاه اسماعیل خطایی ندارد و جایگاه وی در شکل‌گیری ایران کنونی را نیاموخته است.
از سویی شاهد شکل‌گیری خرده‌فرهنگ‌های مختلف هستیم و از خرده‌فرهنگ‌ها حتی استفاده درستی نبردیم. موضوع دیگر بهره‌برداری نکردن از واقع شدن اردبیل در مرز شمال غرب کشور است. متاسفانه فرهنگ بومی به جای تاثیرگذاری، تاثیرپذیر شده و در حالی که مولفه‌های متعددی برای تاثیرگذاری داریم. در واقع گسست فرهنگی ایجاد شده و نتوانستیم از تاثیرپذیری‌ها ممانعت کنیم.
به عنوان مثال در یزد از طریق معماری بسیاری از اصالت‌های فرهنگی حفظ شده و یونسکو این شهر را میراث بشری نامیده اما ما توانستیم نه از طریق ادبیات و نه معماری چنین تاثیرپذیری خلق کنیم.
مشکلات فرهنگ تولید در استان اردبیل را بیان کنید.
رسولی:در ابتدا طرح یک سوال را ضروری می‌دانم. باید پرسید آیا به واسطه فرهنگ توانسته‌ایم از ظرفیت‌ها و امکانات و استعدادها به شکل مطلوب استفاده کنیم؟ اگر نیروی انسانی ما دلسوز نباشد سایر امکانات به شکل مطلوب مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. باید پرسید چرا نتوانستیم تا کنون به تولید ورود کنیم و چرا از استعدادهای داخلی به شکل بهینه بهره نبردیم؟
نقش فرهنگ در تولید اهمیت ویژه دارد و ما متاسفانه به جای خلق ثروت با تفکر مبادله پول و واسطه‌گری مواجه هستیم. در واقع فرهنگ واسطه‌گری در جامعه رواج یافته است و فرهنگ تنبلی و اهمال کاری به شکل گسترده دیده می شود. این در حالی است که باید تولید ثروت و فرهنگ کار در رسانه و آموزش و پرورش ترویج یابد.
دستفشان:در مقوله فرهنگ تولید طی 10 سال که کلید واژه هایی به عنوان شعار سال مطرح شده تا اهمیت آن نهادینه شود. تقویت فرهنگ انجام کارهای تیمی یکی از ضرورت‌ها است و ما شاهد کمبودهایی در کارهای تیمی هستیم؛ چرا که منافع شخصی اغلب بر منافع فردی در اذهان افراد غلبه دارد و این در حالی است که حلقه مفقوده فرهنگ تولید، کار تیمی و آموزش است.
کاظمی: می‌خواهم با ذکر مثالی به سوال شما پاسخ دهم. ما در بحث گردشگری سلامت از توانمندی قابل توجهی برخوردار هستیم اما عملا به دلیل ضعف فرهنگ برخورد با گردشگر نتوانستیم موفق عمل کنیم و از استان همسایه، گیلان تا کشور همسایه، ترکیه به رقبای جدی تبدیل شده‌اند.
نقش فعالان فرهنگی در ترویج فرهنگ تولید چیست؟ چه کالاهای فرهنگی را به منظور رونق تولید و تحقق شعار سال حداقل در استان اردبیل نیازمندیم؟
رسولی:رسانه و فرهنگ عوامل موثر در تولید است و رسانه نقش ویژه در رونق تولید دارد. در وضعیت فعلی شبکه‌های مجازی هر فرد را به رسانه تبدیل کرده است و رسانه‌می تواند بسیاری از مشکلات را حل و فصل کند. در عین حال شاهد این هستیم که برخی حوزه ها زیرساخت مناسب ندارد و نوعا فرصت‌ها سوخت می‌شود تا جایی که برخی به تهدید تبدیل شده و برای بسیاری از توانمندی‌ها مانند گردشگری علمی نتوانستیم امکانات لازم را ایجاد کنیم.
در حمایت از تولید ملی و استانی رسانه‌ها می‌توانند نقش جدی ایفا کنند. زمانی که کالای خارجی در کشور تبلیغ می‌شود نمی‌توان امیدوار به رونق تولید داخلی بود و برای ترویج تولید ملی رسانه‌ها می‌توانند گام بردارند. از سویی نقش نهادهای فرهنگی مختلف قابل توجه است و با برگزاری جشنواره‌ها می‌توانند فرهنگ‌سازی کنند. در عین حال ما نیازمند بهبود ارتباط صنعت و دانشگاه هستیم.
متاسفانه ما به سمت کیفیت در انتخاب محصول نمی‌رویم و این در حالی است که نیازمند برندسازی هستیم و وقتی کالای خارجی مصرف می‌شود اصولا فرهنگ مبدا هم وارد می‌شود.به عنوان مثال آپارتمان نشینی که یک مقوله وارداتی است بدون توجه به فرهنگ مشکلاتی را به وجود آورده است و این در حالی است که در مقابل برای رونق تولید و فرهنگ باید تولید داخل را تقویت کرد و در حین استفاده از تجربیات دیگران خودباوری و اعتماد ملی را مورد توجه قرار داد.
تجربه دفاع مقدس نشان داد که ملت ایران با اتکا به ظرفیت‌های داخلی می‌تواند به موفقیت دست یابد و برای توسعه فرهنگی نباید مسئولیت‌ها صرفا به چند دستگاه فرهنگی محدود شود و به عنوان مثال یک پروژه عمرانی بدون پیوست فرهنگی حتی می‌تواند زیان بخش باشد.
نهادهایی که مسئولیت فرهنگی دارند باید با سایر نهادها برای طرح‌های تولیدی پیوست فرهنگی بنویسند. به اعتقاد بنده اگر گردشگری سلامت در اردبیل به نتیجه خوشایندی نرسیده به دلیل نبود پیوست‌های فرهنگی است.
دست‌افشان:برای تقویت اقتصاد هنر باید از خود اقتصاد کمک گرفت. باید فرهنگ را به شکلی تقویت کرد که بتوانیم به معامله دو سرسود دست یابیم. به عنوان مثال در استان اردبیل خیرین مدرسه ساز عملکرد مطلوبی دارند اما امروز به خیرین فرهنگی نیازمند هستیم و دستگاه‌های اجرایی نیز باید تا حد توان نسبت به معرفی و تبلیغ سرمایه‌گذاران و حامیان بخش خصوصی در مناسبت‌ها اقدام کنند.
نباید در چنین وضعیتی از ضعف‌های زیرساخت‌های فرهنگی غافل بود و تا وقتی زیرساخت فراهم نیست نمی‌توان شاهد رونق تولید بود. برای حل معضلات رسانه‌ها می‌توانند به شکل مطلوب عمل کنند و استفاده از ظرفیت‌ها حتی در بخش فضای مجازی به جد راهگشا خواهد بود.
کاظمی:بنده می‌خواهم در پاسخ به این سوال تفاوت معیشت مولف و مترجم را بیان کنم. ما شاهد درآمدزایی مطلوب مترجمان هستیم اما در مقابل مولفان و نویسندگان در وضعیت مطلوبی به سرنمی‌برند.
حتی در بررسی وصدور مجوز رمان خارجی به مراتب کمتر از ایرانی ممیزی دارد و این در حالی است که تالیف ایرانی که یک اثر ادبی و فرهنگ‌ساز است باید حمایت شود.
از سویی عاجز از برندسازی در عرصه فرهنگی هستیم و این در حالی است که در بخش فرهنگ، چهره‌های برجسته متعددی داریم؛ در مقابل شاهد این هستیم که مولوی در ترکیه به شکل قابل توجهی به برند فرهنگی تبدیل شده اما برای برندسازی حافظ اقدامی درخور نداشتیم.
گفت‌وگو از ونوس بهنود و بهرام آدشیرین پور
انتهای پیام/ش
