روایت‌های سعید راد، نصرالله مدقالچی، اکبر منانی از صدای چنگیز جلیلوند/ رفتن آقای صدا، دوبله ایران را عزادار کرد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، صدایی که از یادها نمی‌رود؛ انگار چنگیز جلیلوند نقشی نبوده صدایش نباشد. اگر به فیلم‌های خارجی ماندگار نگاه کنیم جای خیلی از هنرمندان معروف و صاحب‌نام صحبت کرده است. در میان دوبلورها او را به مرد حنجره طلایی می‌شناسند و هنرمندان سینما هم در پیام‌های تسلیت‌شان، او را به مارلون براندوی ایرانی تشبیه کرده‌اند. 

گوینده با صلابت شخصیت‌های نقش اول

با نگاهی گذرا به گویندگی‌های جلیلوند در دنیای تصویر، می‌توان به این عبارتِ معروف سعید راد، پی برد او فراموش نشدنی است. مردی که فعالیت هنری‌اش را در سال 1336 و با تئاتر به همراه ابوالحسن تهامی آغاز کرد.  صدای او قابلیت گویندگی به جای شخصیت‌های نقش اول با صلابت و تأثیرگذار سینمایی را داشت. 

یکی از نکاتی که اکبر منانی دوست و همکارش، به آن اشاره کرد این است جلیلوند در گویندگی‌هایش قابلیت تیپ‌سازی را داشت و می‌توانست در عین حال صداهای مختلفی به وجود آورد؛ ضعفی که امروز در میان دوبلورهای جدید زیاد احساس می‌شود.

تیپ‌سازی خلاقانه و صدایِ ماندگار مارلون براندو

او به جای بازیگران مشهور خارجی و داخلی بسیاری گویندگی کرده ‌است. وی با تیپ‌سازی خلاقانه خود گوینده اصلی نقش‌های مارلون براندو (ستایش شده‌ترین بازیگر تاریخ سینما) بود. مشهورترین گویندگی‌هایش در فیلم‌های سینمایی خارجی به‌جای مارلون براندو، پل نیومن، برت لنکستر، ماکسیمیلیان شل، ریچارد برتون، پیتر اوتول، یول براینر، کلینت ایستوود، دین مارتین و… است و در فیلم‌های سینمایی ایرانی نیز صداهای ماندگاری از او به جای مانده است. 

دغدغه آقای دوبله روی تخت بیمارستان

تواضع و فروتنی چنگیز جلیلوند نکته دیگری است که نمی‌توان از یاد برد؛ حتی وقتی در بیمارستان گاندی روی تخت بیمارستان بود هم پاسخِ تماس ما را داد. او در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم  اول آرزو کرد زودتر حالش خوب شود و بتواند به سر صحنه سریال "سلمان فارسی" برود و نقش "اسقف" را ایفا کند و دوم مثل همیشه دغدغه‌اش را نسبت به وضعیت دوبله عنوان کرد.

جلیلوند در این گفت‌وگوی کوتاه نگاهی هم به وضعیت معیشت و توجه به هنر دوبله داشت و در جمله‌ای کوتاه، گفت: متأسفانه هیچ نوع حمایتی نمی‌شود و در وضعیت خوبی قرار ندارند. خدا می‌داند که به شکل فقیرانه‌ای است. 

سعید راد: سینما یکی از یارانِ مؤثرش را از دست داد

امروز خبر ناراحت‌کننده درگذشتِ چنگیز جلیلوند در بیمارستان خاتم‌الانبیاء، بغضِ بسیاری از هنرمندان خصوصاً دوبلورها را شکست. به سراغ یکی از کسانی رفتیم که چنگیز جلیلوند در چند اثر به جای او صحبت کرده بود؛ سعید راد بازیگری که خودش جزو هنرمندان فراموش‌نشدنی سینما و تلویزیون است. او نمی‌توانست ناراحتی و بغضش را پنهان کند و به خبرنگار تسنیم   گفت: خبر را شنیدم و اصلاً حالم خوب نیست. چنگیز جلیلوند یکی از یاران مؤثر و بزرگ در سینمای ایران بود و بسیار برای تعالی‌اش تلاش کرد. به همین سادگی رفت و ما را تنها گذاشت. فقط می‌توانم بگویم هیچ‌وقت او، صدا و منش و رفتارش از یاد هیچ‌ ایرانی نمی‌رود. 

نصرالله مدقالچی: فقط می‌گویم مارلون براندوی ایران

نفر دوم نصرالله مدقالچی از دوبلورهای صاحب‌نام بود که به سراغش رفتیم و او هم نمی‌توانست صحبت کند. با شنیدن نامِ چنگیز جلیلوند بغضش تبدیل به گریه شد و از ما خواست زمانی دیگر تماس بگیریم؛ می‌گفت زبانم قاصر است درباره این بزرگمرد دوبله صحبت کنم. پاییز چه فصلی است که مارلون براندوی ایران را از ما گرفت. 

اکبر منّانی: کرونا بزرگِ ما را گرفت

اکبر منّانی که یکی از بزرگان دیگر عرصه دوبله است و او را بیشتر به صدای "هرکول پوآرو"، "زبل خان"، تکیه کلام من می‌دونم "ماجراهای گالیور"، راوی کارتون "گوفی" و خیلی از آثار ارزشمند دیگر سینما و تلویزیون که با صدای ماندگار او دوبله شده، می‌شناسیم و به یاد می‌آوریم. این دوبلور پیشکسوت مدتی است بیشتر در خانه استراحت می‌کند، به قولِ خودش کرونا ندارد اما بدلیل شرایط جسمی‌اش کمتر می‌تواند در استودیویی برای دوبله حاضر شود. 

او درباره چنگیز جلیلوند به خبرنگار تسنیم  گفت: یکی از شاخص‌‌های اصلی هنر دوبله ما از دنیا رفت. چنگیز جلیلوند جزو 10 صدای استثنایی دوبله ما بود که آثارش شاهکارهای دنیای تصویر است. هر نقشی گفته جاودان شده و این زیبایی صدا و هنرمندی او را نشان می‌دهد. در عین حال انسان خوش‌اخلاق و بزرگمردی در این عرصه بود که سال‌ها باید منتظر بمانیم تا هنرمندی همچون او پرورش پیدا کند. 

فکر می‌کردم چنگیز جلیلوند خود "برت لنکستر" است

منّانی با اشاره به صدایِ جلیلوند در کاری با بازی  برت لنکستر، گفت: یادم می‌آید کاری را ایشان دوبله می‌کردند که  برت لنکستر بازیگرش بود. آنقدر این کار باورپذیر درآمد که من فکر می‌کردم، "جلیلوند" این خودِ  برت لنکستر است. به صدای "مارلون براندو" هم معروف است که نمی‌دانیم چطور با این ضایعه بزرگ و دردناک، خودمان را آرام کنیم. 

دوبله دیگر دوبله نیست

این دوبلور پیشکسوت با اشاره به وضعیتِ نامطلوب فضای دوبله کشور، تأکید کرد: تقریباً مدت یک سال می‌شود شاید دو سه بار توانسته‌ام به تلویزیون بروم آن‌هم به خاطر کار "شکرستان" و چند سریال دیگر؛ دوبله خیلی دوبله نیست و الان کارهایی که از تلویزیون پخش می‌شوند را ببینید متوجه یک صدای واحد می‌شوید. چون هر فیلمی را دو سه نفر گوینده، دوبله می‌کنند و این دلچسبی سابق را از بین می‌برد. متأسفانه دوبله را مثل روزنامه می‌خوانند و این کار درستی نیست. 

او در پایان خاطرنشان کرد: امثالِ چنگیز جلیلوند می‌توانند مسیر راهی بشوند که نسل جدید و دست‌اندرکاران امر از او الگو بگیرند. صدایی که تکرار نمی‌شود و برای هر رُل یک تیپ جداگانه و شکل و شمایلی داشت و این تفاوت را در همه کارهایش می‌بینید. الان کسانی که به دوبله می‌آیند غالباً مشکلات بیانی دارند و صداهایش یک شکل واحدی دارد. این مشکل الان در دوبله وجود دارد و باید به آن رسیدگی کرد مگرنه از دست می‌رود.

انتهای پیام/