اندیشکده روسی|ژئوپلیتیک روسیه و مسئله شرق دور

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در جهان کنونی، تعامل مداوم اقتصادی-تجاری با مناطق ویژه اهمیت زیادی پیدا کرده است و کشورها معمولاً ترجیح می‌دهد که با کشورهای نزدیک خود مناسبات ویژ‌ه‌ای داشته باشند. به نظر می‌رسد که موقعیت ژئوپلیتیک برخی از کشورها، امکان حضور آن‌ها در چند فرمت مختلف تجارت منطقه‌ای را می‌دهد و از این نظر، خود آن کشور می‌تواند به یک مسیر و کریدور بین مناطق مختلف تجاری تبدیل شود. در شرایط کنونی، کشورهای اروپایی و آسیایی مهم‌ترین مراکز اقتصادی دنیا هستند و این کشورها نیز ایجاد شبکه گسترده‌ تجاری بین خود را ضروری می‌دانند، بنابراین، کشورهای میانی از خاصیت ژئوپلیتیک ویژه‌ای برای اتصال شرق و غرب برخوردار هستند. روسیه نیز در زمره این کشورها قرار می‌گیرد.

تیموفی بورداچف، کارشناس مسائل بین‌الملل، با انتشار مقاله‌ای در باشگاه مباحثه والدای، تلاش می‌کند تا از نظر ژئوپلیتیک به تشریح اهمیت روسیه و واکاوی چرخش این کشور به سمت شرق بپردازد.

بورداچف در مقدمه این مقاله می‌نویسد: از سال 2016، مجمع اقتصادی شرقی، مهم‌ترین رویداد بین‌المللی روسیه در آسیا بوده است. در سال‌های 2018 و 2019، این مجمع از نظر تعداد و نام شرکت‌کنندگان به حداکثر ارزش خود می‌رسد. مهم‌ترین مهمان‌های خارجی آن نیز شی‌ جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین و نارندرا مودی، نخست‌ویز هند بوده‌اند. به‌طور کلی باید گفت که برخلاف فرمت‌های دیگری که روسیه در سال‌های گذشته به آن ملحق شده، این مجمع نمی‌تواند به محل بحث‌های مربوط به تقابل‌های چین و آمریکا تبدیل شود.

مجمع اقتصادی شرقی، تجسم سیاست چرخش روسیه به شرق!

وی می‌افزاید این رویداد، تا حد زیادی ماهیت روند «چرخش روسیه به سمت شرق» را مجسم می‌کند. از  همان ابتدا، این مجمع با هدف ترویج توسعه شرق دور، به عنوان یک اولویت برای سیاست دولتی، از طریق تقویت روابط تجاری و اقتصادی، و در سطح ملی گسترش مناسبات سیاسی با کشورهای آسیایی، تشکیل شده است. اول از همه، این رویکرد نشان‌دهنده تمایل ویژه دولت روسیه در آن مرحله بود که بتواند با ایجاد شرایطی برای شرق دور، توسعه دیگر مناطق کشور را پیگیری کند.

مشکلات روسیه برای برقراری ارتباط متوازن بین حوزه‌های ارتباطی سنتی و جدید

کارشناس روسیه درباره مشکلات مسکو برای افزایش تعاملات در شرق دور می‌نویسد: مشکل اصلی سرزمین‌های شرق دریاچه بایکال در روسیه، مسئله ژئوپلیتیک است. در ابتدا باید گفت که این منطقه از مراکز و نقاط اصلی در زمینه سیاست خارجی و مناطق اولویت‌دار روسیه فاصله دارد. به‌طور کلی، وضعیت سیاسی-نظامی در آسیا با مواردی از تضاد منافع اساسی و خصوصی بین دولت‌های جداگانه مشخص می‌شود. با این حال‌، روسیه در این منازعات شرکت نمی‌کند و هیچ علاقه‌ای به تضادهایی که منجر به برجسته‌شدن آنها می‌شود، ندارد. اختلاف ارضی روسیه و چین در آغاز قرن کنونی حل‌وفصل شد و مسئله جزایر کوریل در ارتباط با ژاپن نیز نمی‌تواند به مبنایی برای یک درگیری خطرناک تبدیل شود.

کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است: شرق دور به‌صورت کلی در مقایسه با مناطق اصلی و سنتی در مناسبات اقتصادی روسیه، فاصله قابل‌توجهی دارد و شرکای منطقه‌ای آن نیز از تجربه و شهرتی مانند کشورهای اروپایی برخوردار نیستند.

چرخش به سمت شرق؛ راهبردی برای تحریک اروپا یا توسعه داخلی؟

در این مقاله آمده است: وضعیتی که در دوران پس از جنگ سرد بر روسیه حاکم بود، موجب ایجاد روابط اقتصادی و حضور سیاسی این کشور در یک منطقه‌ خاص شد. بر این اساس، ماهیت سیاست خارجی «محور روسیه در شرق» یا چرخش روسیه به‌سمت شرق، به‌نوعی متعادل‌سازی روابط سنتی خود در غرب بود. در اواسط دهه 2010، بسیاری از ناظران خارجی اعتقاد داشتند که هدف روسیه از تقویت مناسبات با آسیا، صرفاً جلب توجه اروپا و برانگیختن آن‌ها به‌سمت خود بوده است. در واقعیت، معنای کل داستان «محور» برای جلب توجه اروپا یا آسیا نبود، بلکه هدف آن ایجاد دستورکاری برای اجرای اولین مراحل ضروری در توسعه منطقه‌ای داخل روسیه بوده است.

کارشناس روس، اضافه می‌کند: البته باید به این مسئله اشاره کرد که منحصر به‌فرد بودن روسیه در ژئوپلیتیک، همیشه خوب نیست. از آنجاکه که روسیه به‌طور هم‌زمان در چندین منطقه حضور دارد، بسیار دشوار است حتی به‌صورت موقت یکی از آن‌ها را بر دیگر مناطق ترجیح دهد.

وی در پایان، تأکید می‌کند: در حال حاضر، دولت‌های جهان به‌صورت فزاینده‌ای بر نحوه برخورد با مشکلات داخلی و چگونگی حل تعارضات موجود یا احتمالی در سطح نهادهای ملی خود تمرکز کرده‌اند. بنابراین، در این شرایط می‌توان گفت که انزوای نسبی از جهان نه به‌عنوان یک انتخاب، بلکه به یک ضرورت تبدیل می‌شود. ناچاراً، همکاری بین‌المللی در مناطق جداگانه نیز تحت تأثیر این فرایند قرار خواهد گرفت.

انتهای پیام/