پرهیز از جدال و نزاع و شوخی در حدیث امام حسن عسکری(ع)
حدیثی از امام حسن عسکری(ع) به مسئولیت اخلاقی افراد در ارتباطات اجتماعی اشاره دارد و توصیه می‌کند تا از جدالهای بی‌معنی و شوخی‌های نادرست پرهیز شود تا صلح و همدلی در جامعه تقویت شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، امام حسن عسکری (ع) در حدیثی می‌فرماید: «لا تُمارِ فَیَذْهَبُ بَهاؤُکَ، وَ لا تُمازِحْ فَیُجْتَرَأُ عَلَیْکَ».(امین عاملی، سیدمحسن، أعیان الشّیعه، 1421ق، ج2، ص 41) با کسی جدال و نزاع نکن که بهاء و ارزش خود را از دست می‌دهی، با کسی شوخی و مزاح ناشایسته و بی مورد نکن وگرنه افراد بر تو جریء خواهند شد.
این حدیث امام حسن عسکری (ع) به اهمیت پیشگیری از جدال و نزاع بی‌مورد و شوخی‌های نادرست در میان افراد اشاره دارد. در ادامه، به شرح این حدیث می‌پردازیم:
«لا تُمارِ فَیَذْهَبُ بَهاؤُکَ»: این بخش از حدیث تاکید می‌کند که جدال و نزاع با دیگران، ارزش و شأن شخصی افراد پایین می‌آید. افراد باید حتی المقدور از جدال و نزاع‌های بی‌مورد پرهیز کنند یا موقعیت‌ها و زمان‌های مناسب برای جدال انتخاب کنند.
«وَ لا تُمازِحْ فَیُجْتَرَأُ عَلَیْکَ»: این قسمت از حدیث از شوخی‌های بی‌مورد و نامناسب نهی می‌کند و تأثیرات منفی شوخی‌های نادرست از جمله جری شدن دیگران بر فرد را گوشزد می‌کند.
در کل، این حدیث به مسئولیت اخلاقی افراد در ارتباطات اجتماعی اشاره دارد و توصیه می‌کند تا از جدالهای بی‌معنی و شوخی‌های نادرست پرهیز شود تا صلح و همدلی در جامعه تقویت شود.
البته لازم به ذکر است که اهل بیت(ع) مخالف کلی جدال یا شوخی نیستند بلکه هرکدام از این‌ها را در شرایط خاص جایز دانسته و به آن توصیه می‌کند که این مسئله در جای خود قابل بحث است اما این حدیث به تاثرات منفی جدالهای بی‌مورد و شوخی‌های نامناسب می پردازد. که در ادامه به ویژگیها و تاثیر منفی این دو(جدال و شوخی) به صورت عمیق‌تر و دقیق‌تر پرداخته می‌شود.
ویژگی‌های جدال و نزاع بی‌مورد
عدم وجود موضوع مهم: در جدال و نزاع‌های بی‌مورد، موضوع مورد بحث اغلب، ارزش مهمی ندارد. ممکن است فردی به دنبال تعبیرهای پیچیده از مسائل ساده باشد یا به طور کلی بدون دلیل منطقی به اختلاف بپردازد که باید از این افراد دوری کرد.
نداشتن هدف مشخص: در جدال و نزاع بی‌مورد، افراد معمولاً هدف مشخصی ندارند. آنها تنها به دنبال بیان نقطه نظر خود هستند و به دنبال رسیدن به توافق یا حل اختلاف نیستند.
عدم انعطاف‌پذیری: افراد در جدال و نزاع‌های بی‌مورد، انعطاف‌ناپذیرند و هرگز دیدگاه‌ها و نظرات دیگران را نمی‌پذیرند. آنها به تعصب و سخت‌گیری و یا عدم توانایی در قبول نظرات متفاوت مشهورند به عبارت دیگر آن ها نمی‌توانند و نمی‌خواهند نظرات متفاوت را بپذیرند.
عدم امکان رسیدن به توافق: معمولاً این افراد به علت عدم وجود هدف مشخص و عدم اهمیت موضوع در جدال و نزاع‌های بی‌مورد، به توافق نمی‌رسانند. این افراد به اختلافات به طور پیچیده و بی‌نهایت ادامه می‌دهند.
پس از مشخص شدن ویژگی‌های جدال، در ادامه به پیامدهای منفی جدال و نزاع‌های بی‌مورد می پردازیم:
تخریب روابط انسانی: یکی از اصلی‌ترین پیامدهای منفی جدال و نزاع‌های بی‌مورد، تخریب روابط انسانی است. این نوع اختلافات معمولا به دوری افراد از یکدیگر و تضعیف ارتباطات و بی‌اعتمادی و نفرت منجر می‌شود.
تنش و تعارضات: جدال و نزاع‌های بی‌مورد می‌تواند تنش‌ها و تعارضات مختلفی در محیط‌های مختلف(کار، تحصیل، خانواده) ایجاد کند. این تعارضات معمولا به تنش‌های روانی و اجتماعی و دشمنی منجر می‌شوند.
سوءتفاهمات: جدال‌ها و نزاع‌های بی‌مورد به سوءتفاهمات و عدم درک متقابل منجر می‌شوند. افراد ممکن است ادعاهای نادرستی در مورد نظرات و انگیزه‌های دیگران داشته باشند.
از دست دادن وقت و انرژی: جدالهای بی‌مورد معمولا به تلف کردن وقت و انرژی افراد منجر می‌شود.درحالیکه این وقت و انرژی می‌توانست در کارهای مفیدتر و نتیجه بخش‌تر صرف شود.
تضعیف تعهد و همکاری: جدال و نزاع‌های بی‌مورد در محیط کاری، تعهد به کار و همکاری در تیم‌های کاری را تضعیف کنند و به کاهش بهره‌وری و عملکرد نامطلوب در کار منجر شود.
آسیب به سلامت روانی: جدالهای بی‌مورد به تنش‌های روانی منجر می‌شوند و تأثیرات منفی بر سلامت روانی افراد داشته دارند. برای مثال ممکن است به افسردگی، اضطراب و استرس منجر شود.
مشکلات حقوقی: در برخی موارد، جدال و نزاع‌های بی‌مورد به مشکلات حقوقی منجر شوند و افراد را درگیر دادگاه و مسائل حقوقی می‌کند.
ویژگی‌های شوخی‌های نامناسب
بی‌احترامی و توهین: شوخی‌های نامناسب معمولاً به صورت بی‌احترامی و توهین به دیگران انجام می‌شود. این نوع شوخی‌ها معمولا افراد را هدف قرار داده و با آنها و شخصیت آنها، شوخی می‌کنند.
تمسخر: شوخی‌های نامناسب معمولاً به شکل تمسخر انجام می‌شوند.این افراد ممکن است به دیگران بخندند یا انتقادات ناپسند را به صورت شوخی بیان کنند.
ناراحت‌کننده: این نوع شوخی‌ها معمولاً به روحیه افراد آسیب می‌زنند و ناراحتی و استرس ایجاد می‌کنند و سبب احساس تنهایی، عصبانیت، و ناراحتی می‌شوند.
مخالفت با اصول اخلاقی: این نوع شوخی‌های نامناسب با اصول اخلاقی و اجتماعی در تضاد است. شوخی‌های نامناسب معمولاً به عنوان بی‌احترامی به دیگران و از بین برنده اصول اخلاقی شناخته می‌شوند.
پیامدهای منفی شوخی نامناسب
آسیب به احترام و شأن دیگران: شوخی نامناسب به تخریب احترام و شأن و شخصیت دیگران منجر می‌شود.و معمولا منتج به توهین و تمسخر و در مواردی نقض حقوق و حریم شخصی دیگران می‌شوند.
تعارض و اختلاف شدید: در برخی موارد، شوخی‌های نادرست به سمت توهین رفته و از حدود معقول خارج می‌شوند. این مسئله می‌تواند به تعارضات و اختلافات دامن بزند.
ایجاد تنش‌های ناشی از شوخی با عقاید و فرهنگ اشخاص: شوخی نامناسب با عقاید و اعتقادات مذهبی، سیاسی یا فرهنگی می‌تواند به تحریک و تنش‌های بین فرهنگی و مذهبی منجر شود.
آسیب به وحدت و همدلی جامعه: برخی از شوخی‌ها به ترویج تبعیض‌های اجتماعی و تعصب‌های فرهنگی یا نژادی منجر شده و وحدت و همدلی در جامعه را تضعیف می‌کند.
آسیب به روابط شخصی و اجتماعی: شوخی نامناسب می‌تواند به تخریب روابط شخصی و اجتماعی منجر شود. افراد ممکن است از کسانی که به این نوع شوخی‌ها می‌پردازند، دوری کنند.
تأثیرات روانی منفی: ممکن است برخی افراد از شوخی‌های نادرست، اضطراب، افسردگی، و استرس تجربه کنندکه می‌تواند بر سلامت روانی افراد ضربه بزند.
آسیب به محیط کاری: در محیط کاری، شوخی نامناسب ممکن است به بحران‌های سازمانی و مشکلات کاری منجر شود و کاهش بهره‌وری و رضایت شغلی کارکنان را در پی داشته باشد.
در پایان باید گفت که حدیث امام حسن عسکری (ع) به ما این مسئله را می‌آموزد که از جدال و نزاع بی‌مورد، و همچنین از شوخی‌های نامناسب پرهیز نموده،چراکه پرهیز از این دو، برای حفظ ارتباطات انسانی سالم و صحیح در جامعه ضروری است. این سخن امام (ع) بر اخلاق و احترام به دیگران تأکید می‌کند و ما را به فراگیری و به کارگیری آن دعوت می‌کند.
نگارنده: دکتر سیدمجید نبوی
انتهای پیام/
