پرونده تسنیم؛ رابطه اسرائیل با کشورهای اوراسیا ــ ۷| تحول نرم در روابط همگرایانه اسرائیل و ازبکستان
با سفر وزرای خارجه دو طرف و سفرهای متقابل کریم‌اف و نتانیاهو، روابط تاشکند و تل‌آویو به‌مرور توسعه یافته و اکنون حوزه‌های کشاورزی، دام‌پروری و تبادل تکنولوژی در حوزه‌های مختلف از جمله مهم‌ترین زمینه‌های روابط به‌شمار می‌رود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، نخستین دیدار مقامات عالی‌رتبه اسرائیل از ازبکستان در سال 1373 با سفر شیمون پرز، وزیر امور خارجه وقت رژیم صهیونیستی به تاشکند صورت گرفت. در جریان این سفر موافقت‌نامه‌هایی درباره همکاری امنیتی، برقراری پرواز، گردشگری و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری به امضاء رسید و اعلام گردید که دو طرف، مواضع مشترکی در مبارزه با بنیادگرایی اسلامی دارند. اولین دیدار مقام رسمی بلندپایه ازبک از سرزمین‌های اشغالی مربوط به سفر کامل‌اف، وزیر امور خارجه وقت ازبکستان، در فروردین ماه سال 1376 است که این سفر به‌منظور تنظیم برنامه‌های سفر کریم‌اف رئیس‌جمهور وقت ازبکستان، به سرزمین‌های اشغالی صورت گرفت. وی در این سفر از نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، برای سفر به ازبکستان به‌صورت رسمی دعوت به‌عمل آورد. اولین سفر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به ازبکستان در تیرماه 1377 صورت گرفت. نتانیاهو در بازگشت از چین در مورخه 5 تیرماه 1377 به‌مدت 4 ساعت در تاشکند برای ملاقات با مقامات ازبک و تحکیم روابط دوجانبه توقف کرد.
در مقابل بازدید رسمی کریم‌اف از سرزمین‌های اشغالی در تاریخ 23 شهریور 1377 انجام شد و در جریان آن وی با رئیس‌جمهور، نخست وزیر و وزیر تجارت و صنایع رژیم غاصب ملاقات و گفتگو کرد. در این سفر، دو طرف در زمینه برقراری خط هوایی مستقیم میان تاشکند و تل‌آویو به توافق رسیدند، همچنین در این دیدار بر ضرورت گفتگوهای دائمی سیاسی و همکاری در زمینه برخی مشکلات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله مبارزه با تروریسم، تعصب مذهبی و تجارت مواد مخدر تأکید کردند. اسلام کریم‌اف در این سفر به‌خاطر اینکه بازدیدش از سرزمین‌های اشغالی روابط ازبکستان را با کشورهای اسلامی متشنج نکند، در یک اقدام نمایشی و سیاسی با یاسر عرفات، رئیس وقت تشکیلات خودگردان فلسطین هم دیدار و مذاکره کرد.
به‌دلیل نیاز مبرم ازبکستان به اصلاحات اقتصادی، رئیس‌جمهور ازبکستان، سیاست‌ها و اولویت‌های لازم برای گذر به اقتصاد بازار آزاد را بر اساس چهار محور اعلام کرد:
- اولویت اقتصاد بر سیاست؛
- دولت مسئول اصلی انجام اصلاحات اقتصادی و تحولات دموکراتیک است؛
- اولویت سیاست‌های اجتماعی قوی در جهت حمایت از اقشار آسیب‌پذیر؛
- گذر تدریجی و مرحله‌ای به اقتصاد بازار آزاد.
با توجه به اولویت‌های پیش‌گفته اهداف ازبکستان از برقراری رابطه با رژیم صهیونیستی عبارت بودند از:
- برخورداری از نفوذ و لابی محافل صهیونیستی در کشورهای غربی (به‌ویژه آمریکا) و سازمان‌های بین‌المللی به‌منظور توسعه روابط و برخورداری از امکانات آنها؛
- بهره‌مندی از فناوری و دانش صهیونیست‌ها در زمینه‌های کشاورزی و دام‌پروری و... .
اهداف رژیم صهیونیستی از برقراری رابطه با ازبکستان عبارت بود از:
- ایجاد شکاف در جبهه مسلمانان و افزایش تعداد کشورهای مسلمانی که این رژیم را به‌رسمیت می‌شناسند؛
- حضور در بازار مصرف ازبکستان؛
- پیگیری اهداف امنیتی ــ جاسوسی و جلوگیری از نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه؛
- نفوذ سیاسی در منطقه‌ای که پیش از آن تحت نفوذ روسیه قرار داشت؛
- برخورداری و بهره‌مندی از منابع اولیه موجود در ازبکستان؛
- مهیا کردن زمینه‌های مهاجرت یهودیان ازبکستان و منطقه به سرزمین‌های اشغالی و سازمان‌دهی یهودیان مقیم ازبکستان.
کشور ازبکستان از نظر همکاری امنیتی و نظامی رژیم صهیونیستی بین کشورهای آسیای مرکزی در موقعیت برتر و خاصی قرار دارد. این جمهوری مهم‌ترین کشور به‌لحاظ موقعیت سوق‌الجیشی در منطقه آسیای مرکزی برای رژیم غاصب به‌شمار می‌آید.
روابط اقتصادی و تجاری در همین راستا مورد توجه ازبک‌ها قرار گرفته است. مرکز همکاری‌های بین‌المللی (ماشاو) که وابسته به وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی است نقش ویژه‌ای در این زمینه ایفا کرده است. بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها و روابط اسرائیل و ازبکستان در حوزه کشاورزی و دام‌پروری بوده است. دولت ازبکستان در صدد استفاده از تکنولوژی رژیم صهیونیستی در زمینه تجهیزات و فنون عملی کشاورزی بود. شرکت صهیونیستی نتفیم از اولین شرکت‌های فعال در این زمینه در ازبکستان است که تاکنون چندین طرح را از 1992 در مناطق مختلف این کشور اجرا کرده است.
از زمان استقلال ازبکستان تا سال 2001 شرکت‌های صهیونیستی در این کشور 45 مورد سرمایه‌گذاری مشترک کرده بودند که بیشتر در زمینه کشاورزی بود. رژیم صهیونیستی تا سال 2004 حدود 6 میلیارد دلار در صنایع شیمیایی، 4/7 میلیارد دلار در صنایع سنگین، 3/5 میلیارد دلار در صنایع غذایی و 1/2 میلیارد دلار در صنعت پلاستیک و چرم ازبکستان سرمایه‌گذاری کرده است.
از دیگر عوامل نفوذ فرهنگی رژیم غاصب در ازبکستان وجود مراکز فرهنگی و خیریه این رژیم در ازبکستان است که این مراکز در زمینه فرهنگی و تبلیغ دین یهود (البته از نوع انحرافی صهیونیستی)، و اسلام‌ستیزی فعالیت می‌کنند. از مهم‌ترین این مراکز مرکز فرهنگی به‌نام «ساخنونت» در تاشکند است. یکی از مهم‌ترین اقدامات این مرکز آموزش زبان عبری است. در این مرکز که به پیشرفته‌ترین تجهیزات آموزشی مجهز است، فیلم‌ها و کتاب‌هایی درباره تبلیغ نحوه زندگی در سرزمین‌های اشغالی برای مراجعان پخش می‌شود، علاوه بر این‌ها در این مرکز برنامه‌های مذهبی و مراسم اعیاد یهودیان برگزار می‌گردد.
انجمن دوستی ازبکستان و رژیم صهیونیستی نیز از ارگان‌های مهم فعال در زمینه نفوذ فرهنگی محسوب می‌شود. چنانچه در مباحث علل نزدیکی کشورهای آسیای میانه به رژیم صهیونیستی ذکر شد از ابزارهای نفوذ رژیم صهیونیستی در این منطقه از جمله ازبکستان، تکنولوژی و علوم برتر رژیم صهیونیستی است. این رژیم در چهارچوب موافقت‌نامه‌های مختلف با ازبکستان در زمینه‌های گوناگون علمی از جمله تبادل استاد و دانشجو و پزشک همکاری می‌کند، برای نمونه در جریان بازدید شارنسکی، وزیر تجارت و صنعت رژیم صهیونیستی از ازبکستان در تیرماه 1377 یک موافقتنامه همکاری‌های علمی بین دو کشور به امضاء رسید، چنانچه در سال 2004 میلادی به‌دعوت وزارت خارجه رژیم غاصب تعدادی از نویسندگان ازبک نیز از این سرزمین‌های اشغالی دیدار کردند.
وزارت بهداشت رژیم صهیونیستی با همکاری سفارتش در ازبکستان و نیز کمیته یاری‌رسانی سازمان یهودیان آمریکایی جوینت، چشم‌پزشکان صهیونیست را به ازبکستان اعزام کرد. در این طرح دو پزشک سرشناس صهیونیست در رشته چشم‌پزشکی، پروفسور دان ساخس و دکتر آمانوئل شوالب در سرزمین‌های اشغالی با اعزام به ازبکستان ده‌ها عمل جراحی رایگان چشم را صورت دادند. در چهارچوب طرح آموزش پزشکان و پرستاران ازبک، صهیونیست‌ها تجربیات پزشکی خود را به ازبک‌ها منتقل می‌کنند. این طرح با همکاری سازمان یهودیان آمریکایی جوینت، در مناطق فرغانه، ناووی، بخارا و خوارزم اجرا شده است و تعدادی از آنها برای آموزش به سرزمین‌های اشغالی اعزام شدند.
نویسنده: محمد اسدالله‌پور
انتهای پیام/
